$ژیاننامە$
کوردناس و زانایێ مەزنێ کورد ئێ #یەکێتی سۆڤیەت#ا بەرێ، پڕۆفیسور قەناتی کوردۆ ل ڕوژا #1909-09-12# ل گوندێ سوسز یێ دەڤەرا قانزمان یا هەرێما #قارس# ل کوردستانا باکوور یا سەر ب دەوڵەتا عوسمانی ژدایکبوویه، ناڤێ وی قەنات کوڕێ کوردۆ کوڕێ کەلەش کوڕێ خدرە و لسەر ئایینێ ئێزدی بوویه.
ل دوماهیکا جەنگێ ئێکەمێ جیهانی ل ساڵا 1918دا دەمێ کو تورکەکان جینۆسایدا ئەرمەنییان کر ماڵباتا قەنات و خەلکێ گوندێ وانا خوە ل چنگێ تورکەکان ڕزگار کر و بەرەڤ دەڤەرا ئاپاران یا ئەرمەنستان یا بن دەستێ ڕووسیا کەتنە ڕێ و ل گوندێ کۆربلاخ ئاکنجی بوون، کو خەلکێ وی گوندەی هەمی کورد بوون، هەر لوێ ساڵێدە تورکان ناوچەیا ئاپارانیان داگیر کر، ب تایبەت ئەو گوندێن کو کورد بوون، و ل دوماهیکدا ڤەگەڕیان ئاپاران، ل ساڵا 1920دا بەرێ خوە کرە گورجستان و ل باژێڕێ تفلیس ئاکنجی بوون، بابێ وی ل ساڵا 1921 دا وەغەرا داویێ کر و پەروەردە کرنا ئەڤی کوڕێ 12 ساڵی کەتە ئەستۆیێ دایکا وی و هەر لوێ ساڵێدە ل قوتابخانەیا هاگۆب گازاریانی یا ئەرمەنی یا بەرنیاس ب لازۆ دەست ب خوەندنێ کر ب پیتی لاتینی یێ ئەرمەنی فێری کوردی بوو و هەڤژینا خوە ژی فێری زمانێ ئەرمەنی کر.
$خوێندن$
قەناتی کوردۆ ل ساڵا 1928دا خوەندنا سەرەتایی تمام کر و ل کۆلیژا کارگەران ل باژێڕێ لینینگراد هات وەرگرتن ل ساڵا 1931دا باوەڕنامەیا ئەوێ کولیژێ بدەست خوەڤە ئینا، کو هەمبەری قوناغا ناڤەندی و ئامادەیی بوو و ل دوماهیکا ئەوێ ساڵێ قەنات و دوو هەڤاڵێن وی ئێن کورد ل کولیژا زمان ل زانینگەها لینینگراد هاتن وەرگڕتن و ل ساڵا 1936دا خوەندن تمام کر و باوەڕنامەیا دیبلۆم وەرگرت و هەر لوێ ساڵی ل پشکا دکتۆرایێ ناڤێ وی هات و ل ساڵا 1941دا خوەندنا بڵند تمام کر و باوەڕنامەیا دکتۆرا وەرگرت و ل پەیمانگەها ئەسنۆگرافیایا ئەکادیمیا زانستی یا سۆڤیەت دامەزرا، پشتی هەیامەک کێم ژبو فابریکەیا شەفەقیا چوو هەیا مەها شوباتا 1942.
دکتۆر قەناتی کوردۆ ل ساڵا 1945دا بوویە ئەندامێ #پارتی کۆمۆنیست#ا ڕووسیا و پشتی شەڕی ژی بوویە ماموستایێ زمانێ کوردی ب خوەندەکارێن پشکا ئێرانێ دگوت.
ل ساڵا 1947ە هەیا 1960 سەکرەتێرێ لیژنەیا ناوچەیا پارتی کۆمۆنیستی ل پەیمانگەها ڕوژهەڵاتناس بوو، ل لینینگراد دا هەیاکوو ساڵا 1958 قەناتی کوردۆ و ئیسحاق تسوکەرمان و مارگریت ڕودینکۆ مژویلی کوردناسیێ بوون ل پشکا ئیران یا پەیمانگەها ڕوژهەڵاتناسی و ل ساڵا 1958دا پشکا کوردی ب هەڤکارییا یوسف ئۆربێلی سەروکێ پەیمانگەها ڕوژهەڵاتناس، ل پەیمانگەهێ جودا کر و بوویە بەشەک سەربەخوە. دەستپێکێ ئۆربێلی خوە بوویە سەروکێ بەشی، لێ دوماهیکێ دکتور قەناتی کوردۆ ب سەروکێ بەشی هات هەلبژاردن. جهێ ئیماژێیە دکتۆر قەنات ل ساڵا 1968دا باوەڕنامەیا دکتۆرایا ناووک واتە دکتۆرایا زانستی وەرگرت و پلەیا زانستی یا وی بوویە پڕۆفیسۆر.
هەیا ڕوژا وەغەرا داویی وی ل #1985-10-31#دا وەکە سەروکێ پشکا کوردی و زانایێەک مەزنێ کورد و کوردناسەک دڵسۆز ژبو نەتەوە، خزمەتا زمان و وێژە و دیروکا کوردی کر.
$هندەک ل بەرهەمێن وی$
1. تەحویرا دیروکا کورد ل زانستا دیروکی بو ڕجوازییا فارس - ساڵا 1954
2. خەپاتۆر ئابۆڤیان وەکە کوردناس و ئەسنۆگراف - ساڵا 1955
3. بیروباوەڕا ناڕاست دەربارێ زمانێ کوردی - ساڵا 1955
4. کورد ل پەرتووکا نەتەوێن ڕوژهەڵاتا ناڤەڕاست - ساڵا 1957
5. فەرهەنگا کوردی - ڕووسی ن کرمانجییا باشوور - ساڵا 1983
6. پەرتووکا ڕێزمانێ کوردی – ڕەوان - ساڵا 1956
7. ئەحمەدێ خانی و بەرهەمێ وێژەیی
8. درووست بوونا وشە ل زمانێ کوردیدا
9. کوردێ سۆڤیەت ل وێژەیا کوردی دەرڤەدا
10. بیروباوەڕێ قارەمانییەتێ ل بەرهەمێ وێژەیێ ئەحمەدێ خانی دا [1]