هۆرامییەکۍ کرماشانی
بەشەی دوەمە
خاترێوه یام ڕازێوه واقێعیه جه هۆرامیانوو کرماشانی و زڵم و زۊری شارەبانی کرماشانی و ژیری و وریایی ئا خەڵکه چەوساوه و مەزلوومیه. مەگېڵنانەی ڕوێوه جه ڕوان حاجی ئەحمەدی شافێعی سەرو مەسەلێوه چەنی شارەبانی یام ژاندارمری کرماشانی دەرگیر مەوۆ و... . مەردمیچ هۆرمێزۆوه جه پاڵپەشتی حاجی ئەحمەدی و شارەبانی ئی پاڵپەشتی مەردمیه به دەخاڵەت و تەوتئە مەزانۆ جه کارووباروو شارەبانی و حکوومەتی شاهی و مەلانێ حاجی ئەحمەدی مەگېرانێ و مەوزانېش زندان . گەورێ شاری و هۆرامییە دەسەڵاتدارەکې مەلانێ ڕۊوه مەوزانێ سەرانوو شارەوانی بەشکەم حاجی ئەحمەدی وەربانێ و ئازادش بکەرانێ، بەڵام هەرچی مەکەران، وەرش نمەدانێ و زندانەنه مەمانۆوه. میرزا قۆدووسی ڕەوشەنی چا زەمانەنه کرماشانەنه نمەوۆ و سەفەرەنه مەوۆ (پاسه ماچان سەفەروو تۊرکیەینه بیەنوو و چوونکەتێ جه حەوزه و عێلمییه و ئێستانبووڵەنه پێسه مامۊسا و مۆدەرسوو ئاگەیه دەرسش دان و مواجب‌گیروو ئاگەی بیەن، هەتا شناسنامه و ئاگەیچش بې تاکو ئاڕێوه فەوتش کەرد)  ، دماو ئانەیه که مەیوه پەی کرماشانی، مەردم مەلۆ پەی لایش و باسو گېرته و زندانی کەردوو حاجی ئەحمەڎی شافێعیش پەی مەکەرانێ و ماچان به هیچ وەجەوێ وەرش نمەڎانێ.
میرزا قۆدووس‌ ڕەوشەنیچ هەر پا شەوەنه نامۊه مەنوېسو پەی دەرباروو شاو ئێرانی و ڕوونوشتش مەکیانۆ پەی ئۆستانداری و شارەوانی کرماشانی، بەڵام ئەسڵوو نامەکې دەرباروو شایوو ئێزانی گیر مەڎۆ و نمەڎۆش دەسو سەرپەرەستوو ئێدارەی مەربووتەی تاکو بزانۆ ئۆستانداری و شارەبانی چېش مەکەرانێ. نامه که میاوۆ دەسو ئۆستانداری، زوو به زوو و بې‌ ماتڵی زەنگ مەڎانێ شارەبانی و نمەندرانێ و زوو مەردمی نارازی جەم مەکەرانێ. ماچان ئێمه حاجی ئەحمەڎی شافێعی ئازاد مەکەرمې و وەرش مەڎەیمێ پا شەرتێ که نامەکې که پەی دەرباروو شای نویسێنەتا جه ئێداره و پۆسی گېردێشوو و نەکیاندێش و بەرڎېشۆ پەیمان.
مەردمیچ قەبووڵ مەکەرانێ و نەمایەنده و ئۆستانداری چەنی ڕەئیسوو شارەبانی مەلان بەره و زێندانی و حاجی ئەحمەدی به تەکبیر و سەڵام و سەڵەوات وەرمەڎانێ و مەوراشۆ پەی یانەی.
مەردم عەجیبەن پەیشان و له و وېشانۆ ماچان داخەم میرزا قۆدووس ڕەوشەنی چېشش کەرڎەن و چېشش نویسەن که ئی مۆجێزه و کاره عەجیبەشه کەرد و حاجیش جه زێندانەنه بەئاسووڎەی وەردا و ئازادشان کەرد؟ کاتەی بەره و پاکەتوو نامەکەی مەکەرانێوه ، مەوینان میرزا فەقەت نویسەنش:   پاسه نەیمێ چیروو زڵم و زۊروو ستەم و دەزگا دۆڵەتیەکانەنه که گەرەکمانەن گېیانوو وېمان و خانەوادەیمان چی وەزعه نالەبارێ هۆرگېرمێ و ئی وڵاتیه بازمێ جیا و بلمێ پەی وڵاتېوه غەیر جه ئێرانی، بەڵام ئی ئاو و خاکه پاسه زەنجیرش وسەن دڵەکانمان که نه زەنجیر مەپڕۆ و نه مەسئوولێ نەی فێکروو چارەی. مەنێنمێ چېش کەرمې.
هەر ئی ئېشاره کافیەن پەی کەسەی ئاوەزش بۊ و فامۆ و ویرێ کەرۊوه و بۋیریۆنه که ئێمه چی ئاو و خاکیه و چی مەردمیه یاوەینمێ دەسەڵات و سفره و خان و مانمان ڕازنانۆ ، با خزمەت کەرمې به شاری و خەڵکی تاکو د‌ڵسەردێ نەوانێوه چەنەمان ، ئێمه به ئی خاکیه و ئی مەردمیه مەدیۆنێنمێ.
د. محەممەد ئاشنا عەباس‌مەنش.[1]