سەفەریە پەی هەوارەکەو بېسارانی
بەشۍ: حۆتەمە
ئېمە ڕا بڕێنمێ و چەمېما نوقموو تەماشای بێنێ. پەی یەڪ چرڪەی ئا وێنە ڕاسیا و ئا هەقێقەتە مەژگمەنە نەلێ.
هەقێقەتیە سەوز و یادگاریە هەتایی، حەتا ئەر ماڵوو وێچما نەبۊ. چوونڪوم دانە بە دانەو ئا نەماما وەراچەممەنە نریایبێنێ دلێ خاڪی و پێوەن ڪریایبێنێ. ئیسە هەکە بەرهەمی شیرینشا بیەبێ بە ڕزقوو لالۊی باخەوانی و پەلەوەر و گېیاندار بەهرەش چەنە بەرێنێ، کەیف ڪەرێنا.
قەمچېو تەرما جیا ئاست. ئی جارە هەواریەتەر ڪەوت وەراچەمما. سەر سەوز و وەش. لاشەتاوێ بێدەنگێ. هەکە نیشتێمێرە تاکوو شەڪەتی ڕایما تاسنمێ، چ یەڪجار قاسپەو ژەرەژا کەوت گۊشما و دەنگشا بەرز بیوە. ژەرەژێ دەسواندەسێ وەنێنێ. بیێبێنێ پېسەو دوێ بڕگا. ئی ڪەش و ئەو ڪەش. چاگەنە کەوتانی ویروو گۊرانیەڪێ مامۊسا ئۆسمانی هەڪە چەنی ژەرەڪێش پېسەو شابەقوو وەڵاتی پێوەرە قاسپەشا ئەی. داخێ ئا دەنگە وەشەیچە ڪەوتە دڵم ڪە جە وەنەی ڪەوتەبێ.
واچېنی هەنی دنیایوە خیاڵینە و ڕۊحت باڵێ گېرۆ. چا وەختە ڪەم و ڪۆڵەنە چنها وێنێ و دەنگێ جۊراجۊرێ وەراچەممانە وېیەردێ. خەمێما ڕەمای بێنێ و مەژگما خەریڪ بۍ بسیۆوە. حەز نەڪەرێنا ویروو ژیوای شاری باروو دلێ زەینیم. بە تەماموو هېزیم فرمان دێنا بە وېم، خیاڵۍ وابەرڎۍ تاسنوو. حەز ڪەرێنا هەرچی ڪەوتایا وەراچەمم وێنەش گېروو و نامېش بنوېسو. نەڪ بۊنەو ئانەیوە ویرم نەشۆوە، بەڵڪووم بۊنەو ئانەیوە زاڕۆڵەڪام بزاناشا و فێرێ با و ڪەمتەر پەرساوە.
مێرگێ هەمیشە سەوزێنێ و ئەوەڕازیا بە سۆڵان و سالمە و هەزبیە و پووینە و ئەڎالە وەنەوشێ و قەیاخ و پیزڵ.
حەتا بە بڕیەیچشا چن جارێتەر ئاوەزەن ڪەراوە. دوورادوور گنێنێ وەرا چەمما و بەبۊشا سەروەشما ڪەرێنێ.
یەرێ پېچێتەرما مەنێبێنێ تاکو لاو هەواری. نەختێو شەڪەتێ بێنمێ. وردە وردە پاسارێ ڪەوێڵی کەوتێ وەراچەمما. دەنگیە بەرز ڪەوت گۊشاما، پېسەو قیژەو قژاڪەی دلێ هێلیانێنە بۊ و ماتاڵی کېشۆ و بە ڪەمتەرین خشە چڵەڪیۆرە و هاوارێش بەرزێ باوە. زارۆڵێ یانەو واڵێم بە ڪەیف و وەشی دەسێشا بەرزێ ڪەردێبێنێوە و قاوېشا دەسەواندەسش گېرتەبێ. ئی شەتاو پەی ئەو شەتاوی دەنگ دېوە. ئەر باڵێ فڕیەیشا بېیایانێ، پېسەو هەڵوی تاکو لاو ئېمە فڕیێنێ. زاناشا بە ئېمە. دوېشا ئامێ پیرەیماوە و یەرە پېچەو ئاخری بەیۆوە بڕێما. تاکو یاویمێ سەر ملەگاو هەواری. چاگەنە دیایمێوە دماوە و سەیروو ڕاڪێما ڪەرد. واچینێ قولۊ دەماوەڼیما گېرتێنە.
بەرزی هەواری و شنەو وای و سێوەروو دار و درەختی و هاژەو ئاوەو پاڵو کەوێڵی چەنی قاسپەو ژەرەژا تێڪەڵ بیەبێ. یۊ ئاواتە وازێ پەی هەمیشەی چا یاگێ مەنۆوە و بە وینای ئا دیمەنە خیاڵیەیە خەمێ شارنشینیش پاچۆرە. شۊنی هەواڵپەرسی گەرم و گوڕیشا و بە تایبەت موحێبەتی بێ‌وێنەو دڵە پاڪە نەونەمامە هەواریەڪا، وەربەرەنە بە ئاوەو هانەی دەسودیمما گېرت. هەم مانیایما سەیاوە و هەم ویروو تەوەنماڪێو هەواری قەڎیمی یانەباوانیم دلێ زەینیمەنە پېسەو تیجیەو ڕۊجیاری درۆشېیاوە. دمای بە یاگێ ئاوردەو سۆجدەو شوڪری ساحێب‌ یانە بە چایی دەمڪریاو سەرو ئاییرگای و واردەیش، شەڪەتی ڕایما دەرەدما نیا.
نیشتێبێنمێرە و سەیروو هەوارەڪانوو ڕووبەڕوویما ڪەرێنمێ. مڎیەو ڪناچڵە وردیەڪێ گمە بیە. تاکو لاما کەردەو دیما بە سافیە پەڕ جە تفە وشڪاوە ئاماوە و نیەیش وەروو دەسیما و بێ‌دەنگېو نیشتەرە. منیچ سەرەم سڕ مەنەبۍ! واتم: ئەی واڵێ گېیان! شمە باختا تازە نەمامێنێ، داروو تفێتا ساڵەو پاری پێوەن ڪەردەن، ئی تفا هێنوو ڪێنێ؟ واتش: ئینە گردو تفە وشڪەکامانێ. ئاڎیچ بە سەوقات دەسو ئېمەشا گېرتەن. چاگەنە پېسەو برق گېرۆم وشڪە بېیانی. واتم: خوڎا گېیان نەڪریێ دڵوو گرد بەشەریە پېسەو ئی دڵە پاڪابۊ؟! پاسە زانێنا حەراڵتەرین ڕووزی و پاڪتەرین دڵیە هەڪە مەنەبۊ، چاگەنە یۊ پەنەش یاوۆ و بە دڵ گەشبۊوە.
چن ڕوێ جە هەوار مەنێمێوە. شەوەش جە گردی وەشتەرە بێ. تاریڪەشەوەش بیێبێ وێنێوی خیاڵی. یۊ هەر حەز ڪەرێ نەوسۆ. تاکو سۆحێ ڕۊجیار بەرمەی چا بێدەنگینە وەشی ڪەرۆ و سەر سۆحیچ بە قاسپەو ژەرەژا چڵەڪیۆرە.
سەیروو ئاسمانیما ڪەرد. هەسارێ درۆشېیای و نیمە ڕۊشنێ و زێڕەو سیسەرگا و دەنگو بوەڪەڕەی ئارامیش خەڵاتوو هەردی ڪەردەبێ. یۊ مەژگش سەیېوە.
پەرسێ زاڕۆڵا هەر درێژەشا بۍ و ئېمەیچ مەشېیایا بێ‌جوابێما نەڪەردایانێ. ئی جارە وەڵێ ئانەیە ئېمە جوابوو پەرسەڪا واچمێ، زاڕۆڵه هەواریڪێ بە قلەقل جواب دێنێوە. زانایشا جە ژیوای هەوارنشینی هەزار وەراوەروو ڪەسیە باڵغی و عاقڵی شاری بێ، چوون ڪە چاگەنە پەروەردێ بیێبێنێ و چڵ به چڵوو گیواو هەردا و دانە دانەو گېیاندارا نامېشا زانێنێ و بە قسەڪانوو ئېمە خوەشا ئێ.
شەوە ئاما وەڵات ڪش و مات و بێدەنگی گرد لاییوەش گېرت. فێنڪی هەوای و شەو وتای جە وەرهەڵانە و تریفەو مانگە شەوۍ و واقەو ڕواسێ یاگێ گرموو قاڵوو ژیوای شارنشینیش گېرتێبێوە، یۊ هەر حەز ڪەرێ نەوسۆ و تاکو سۆحێ بنیشورە.
چوون ڪە شەڪەتێ بێنمێ تاقەتوو چەماما ڪەم بیوەو وەرمی بەرڎېمێوە. سۆحانە بە دەنگو پەلەوەرا و باڕەو حەێوانی چڵەکیێمێرە. ڪەوێڵەڪەشا ڕوو بە وەری بۍ و هەوارەڪەشا بەرز، ئەوەڵین تێجیەو ڕۊجیاری هۆرئاما داشەرە دلێ ڪەپرێ و ژەرەژی دەسوان دەسا ڪەوتێ وەنای. حەێوان دۆشېیا و وەردڵما بە شۊتی تازە و ڪەرێ و سیراجی وست. وەشی و سەفا هەواری پەی ئېمە ڪە ژیوای شاریما هۊرچنیەبێ چېویە تەر بێ. یەرێ تاکو چوار ڕوێ بیێمێ مێمانوو هەوارنشینا و جە شاری و ژیوای پەڕ جە دەنگیش و دنیای مەجازی و زڕەۆ زەنگوو تەلەفوونی و گرم و قاڵوو ماشینا دوورێ بیێمێوە. بی بە ویرەوەریە وەش هەم پەی زاڕوڵا و هەم پەی وېما ڪە هیچ وەخت تەرڪوو مەژگیما نەڪەرۆ.
خانم ئەسرا شەریفی.[1]