Roşan Lezgîn (d. 1964; Lice) Kürt yazar, çevirmen, şair ve gazeteci.
Hayatı
Roşan Lezgîn, 1964 yılında Lice'nin Dingilhava köyünde doğdu. Sadece dört yıl eğitim aldı. Ortaokul, Lise ve Üniversiteyi (Türk Dili ve Edebiyatı) dışarıdan okudu. 1996 yılından beri çok sayıda dergi ve gazetelerde Kurmançça, Kırmançça ve Türkçe olmak üzere yazıları yayınlandı. Roşan Lezgîn Binê Dara Valêre de (Söğüt Ağacının Altında) adlı hikâye kitabıyla 2002 yılında Apec Förlag AB- edebiyat ödülünü aldı. Sonraki yıllarda bi hîkaya Serkewtena Zerencan adlı öyküsüyle #Diyarbakır# Sur Belediyesinin düzenlediği Birinci Çocuk Edebiyatı Yarışmasında ikincilik ödülü aldı
2011 yılından beri Newepel gazetesinin editörlüğünü/redaktörlüğünü ve Şewçila dergisinin editörlüğünü/redaktörlüğünü, yine 2009 yılından bu yana yayında olan www.zazaki.net sitesinin editörlüğünü/redaktörlüğünü yapmaktadır. Yazar, 2012 yılında yayın hayatına başlayan Roşna Yayınevinin de editörlüğünü yapmaktadır. Lezgin aynı zamanda 1997 yılından beri kesintisiz yayın hayatına devam eden ve Zazakî'nin ez uzun soluklu dergisi olarak bilinen Vate dergisi yazarları arasında yer almaktadır. İlk hikâyelerini Vate dergisinde yayınlayan yazarlardan Roşan Lezgin, 1996’dan bu yana Zazakî edebiyatının çok yönlü yazarlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Gazete, dergicilik, öykü ve şiir yazarlığı, editörlük, dilbilgisi, çevirmenlik gibi birçok alanda faaliyet gösteren yazar; Kürtçe (Zazakî ve Kurmancî) ve Türkçe olarak eserlerini kaleme almaktadır.
Roşan Lezgîn Kürtçenin Kurmançça ve Kirmançça diyalektlerinde birçok kitabı kaleme almış ve farklı dillerden Kurmanciye ve Zazaki'ye birçok tercümeler yapmıştır:
Roşan Lezgin'in Hikâyeciliği Üzerine
Roşan Lezgin’in ilk hikâye kitabı Binê Dara Valêre de (Söğüt Ağacının Altında) 2002’de yayınlanır. Eser “Huzna”, “Xozî Bîyê Zafî”, “Rem”, “Baba”, “Binê Dara Valêre de”, “Îtîraf”, “Şewa Sipî”, “Dîyarbekir Seranser Eşq”, “Şîyayîş”, “Tewî” adlı 10 öyküden oluşmaktadır. Bu eserinde yazar, hikâyelerini çoğu zaman şiirsel bir dil ve söylemle aktarır. Bu hikâyelerde ön plana çıkan temler; hüzün, ayrılık acısı (babanın yokluğu), toplumdaki kadının konumu ve kadın sorunu, Diyarbakır sevgisi, aşk ve yer yer erotizmdir. Bu hikâyelerin okuru içine çeken, gerçekçi ve sıcak bir dilinin olduğunu, kahramanların çok yönlü tasvirlerle tanıtıldığını söylemek mümkündür. Örneğin; “Şewa Sipî” adlı öykü çok şiirsel tasvirlerle başlar. “Xozî Bîyê Zafî”adlı öyküde Heso Puskul adlı bir tip vardır. Bu tipin özellikleri çok canlı bir biçimde tasvir edilir. “Dîyarbekir Seranser Eşq”, adlı öyküde yazarın şehre, mekâna olan sevgisi tasvirlerine ve anlatımına yansır.
R. Lezgin’in hikâye dünyasında konu çeşitliliği dikkat çekmektedir. Bu hikâyelerin çoğunda mizah/alegori ve eleştiri iç içe geçmiş, hikâyeler öğretici bir tavırdan uzak şekilde aktarılmaya çalışılmıştır. Lezgin’in hikâyelerinde mekân, genel itibarıyla yaşadığı şehir olan Diyarbakır ve çevresidir. Burada seçilen mekân ile hikâyelerin içeriği arasında sıkı bir doku vardır. Lezgin’in toplumcu gerçekçi bir anlayışa sahip olduğunu, bu sebeple sisteme, var olan kurulu düzene dair eleştirisi Diyarbakır üzerinden sembolize edilmeye çalışılmıştır.
Eserleri
Binê Dara Valêre de (Hîkaye), Çapa yewine, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2002; Çapa dîyine, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2002; Çapa Hîrêyine, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir 2012
Dêsan de Sûretê Ma Nimite (Şîîr), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2005; Çapa diyine, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir 2013
Ferhengê Îdyomanê Kurdkî (Ferheng), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2005
Halîn (Hîkaye), Weşanxaneya Komalê, Îstanbul, 2006
Ez Gule ra Hes Kena (Hîkaye), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2007
Sanikanê Dîyarbekirî ra Guldesteyêk (Sanikî), Enstîtuyê Kelepûrê Kurdkî, Duhok 2009
Gotin Diçe Nivîs Dimîne, Weşanxaneya Pêrî, Stenbol 2009, 264 rîpelî
Edebîyatê Kirmanckî ra Nimûneyî, Amadekarî: Prof. Kadri Yıldırım - İbrahim Bingöl - Roşan Lezgîn, Weşanê Enstîtuya Ziwananê ke Tirkîya de Ciwîyenê, Mêrdîn 2012, 694 rîpelî
Tarîyîya Adirî de, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir, 2012, 80 rîpelî
Dersê Ziwanî, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir, 2012, 128 rîpelî
Ferhengê Kurdî (Zazakî)-Tirkî û Tirkî- Kurdî (Zazakî), Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir, 2013, 358 rîpelî
Ji bo Kurmancan bi Awayê Muqayeseyî: Gramera Kirdkî (Zazakî), Weşanxaneya Roşna, Dîyarbekir 2013, 224 rîpelî
Sorgu (Yaşam), İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları, İstanbul 2015
Toplumsal Kürt Gruplarından Zazalar (Araştırma), Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir 2016
Ap Hus (Hîkaye), Weşanxaneya Roşna, Diyarbekir 2018
Kevoke, (Hîkaye), Weşanxaneya Roşna, Diyarbekir 2019
Roşan Lezgîn, Xezeb, Weşanxaneya Roşna, Diyarbekir, 2021
Çevirdiği Kitaplar
Suzan Samancı, Siya Bêdengiyê, Weşanxaneya Aram, Îstanbul 2001 (Türkçeden Kurmançça'ya)
Roşan Lezgîn, Li Bin Dara Bîyê, Weşanxaneya Elma, Îstanbul 2003 (Kırmançça'dan Kurmançça'ya)
Sadiq Hîdayet, Sê Dilop Xwîn, Weşanxaneya War, Dîyarbekir 2004 (Farsça'dan Kurmançça'ya)
Malmîsanij, Cemîlpaşazadeyên Diyarbekirî Û Neteweperweriya Kurdî, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2008 (Türkçeden Kurmançça'ya)
Îsmaîl Beşîkçî, Nasname - Ziman - Netewe Û Neteweperwerî, Weşanxaneya Pêrî, Îstanbul 2008 (Türkçeden Kurmançça'ya)
Andranîk, Dêrsim Raywanî û Cografya, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2010 (Kurmançça'dan Kırmançça'ya)
Berfîn Zenderlioglu & Mîrza Metîn, Mêrdeyê Şewe, Weşanên Avesta, Îstanbul, 2011 (Kurmancca'dan Kırmancca'ya)
Perwerde de Tetbîqê Ziwanê Dayîke, Weşanê DÎSA, Dîyarbekir 2013, 30 rîpelî (Türkçeden Kırmançça'ya)
Polîtîkayê Zafziwanîye û Plankerdişê Ziwanî, Weşanê DÎSA, Dîyarbekir 2013, 30 rîpelî (Türkçeden Kırmançça'ya)
Polîtîkayê Zafziwanîye û Plankerdişê Ziwanî, Tirkî ra açarnayîş: Roşan Lezgîn, Weşanê DÎSA, Dîyarbekir 2013
Amadekar: Ferîdûn Bîrgul, Rêberê Bikarardişê Setê Gulgulînê Gedeyan, Kurmanckî ra Çarnayiş: Roşan Lezgîn, Weşanê DÎSA, Diyarbekir 2016
Îsmaîl Beşîlçî, Dewlet û Kurd, Wergerandina ji tirkî: Roşan Lezgîn, Weşanên Weqfa Îsmaîl Beşîkçî, Îstanbul, 2016
Îsmaîl Beşîlçî, Çawanîya Rejîmê û Kurd, Wergerandina ji tirkî: Roşan Lezgîn, Weşanên Weqfa Îsmaîl Beşîkçî, Îstanbul, 2016
Vera Trawma de Muqawemetê Tutan, Tirkî ra Tercume: Roşan Lezgîn, Weşanê DÎSA, Diyarbekir 2018
Nadîre Güntaş Aldatmaz, Xewn, Wergerandina ji kirmanckî: Roşan Lezgîn, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2019
Roşan Lezgîn, Serketina Kewan, Weşanxaneya Roşna, Diyarbekir, 2020 [1]