Elî Paksirêşt
Ziman: Mirov bi asayî raman, bîr û bawerî, hest, vîn û xwestekên xwe bi zimên beyan dike ku bi du awayên devkî û nivîskî ne. Ew bi hevokan dirame û diaxive. Hevok jî koma wan peyvan e ku bi awayên rast ên rêzimanî û mantiqî li kêleka hevdu bin heya ku bikaribin wateyeka durist pêk bînin. Ev yek jî yekîneyeka zimanî çêdike. Mînak: Rizgar rêzefîlman dinihêre. (Hevok e, ji ber ku hem ji hêla rêzimanî va him jî mantiqî va rast e). Balafirê Rizgar xwar. (Hevok e lê ne rast e, ji ber ku tenê ji hêla rêzimanî va rast e û ji hêla mantiqî van e rast e. Balafir mirovan naxwe) Ziman û nêrînên heyî: 1-Nêrîna rêzimaniyê: Rêziman zimên ew cureyî ku divê bibe lêvedikole û lêhûrbînê li ser dike. Rast û nerastbûna wê tîne ber çav. Ji bo vê yekê jî, berhemên klasîk, zargotinî (folklore) wekî bingeh digire. Ji ber rewşa taybet a li ser zaraveyên zimanên kurdî, nêrîna rêzimanî baştir e û pêşiya têkçûna zimên û mudaxileyên nebaş digire. Mînak: Serokwezîr îmza xwe avêt. Ev pey bi peyv ji tirkî hatiye wergerandin bêyî ku bingeha zimanê armanc (Kurdiya kurmanciyê) ber çav bigire. Di kurdiyê da, mirov kevir, kuçik, … diavêje, ne îmzeyan. Îmzekirin an jî wajûkirin durist e. Hevoka yekem ne rast e. Ji ber ku wergera peyv bi peyv ji tirkî ye. Rêziman li gorî çavkaniyên klasîk îsbat dike ku kurdiya wê ya rastîn ev e: Serokwezîr îmze kir / Serokwezîr wajû kir. 2-Nêrîna zimannasiyê: Zimannasî zimên ew cureyî ku heye dinirxîne û li ser lêkolînan dike.
[1]