Kurdistan di nexşeyên #Rojhilata Navîn# de di navbera salên (1432-1925 z)

- Lêgerîna topografîk. Tîmê tora jeostratejîk ji bo lêkolînan
- Kovara Ramana Azad, hejmara havînê 2020
Kurdistan, bi qonaxên xwe yên demografîk û siyasî, û erdnîgariya wê bi navgîniya hemî nexşeyên ku qala Rojhilata Navîn dikin derket holê, û ew nayê paşguh kirin dema ku em li hemî nivîsarên dîrokzan û rojhilatnasan binêrin, çi li aliyê nivîskî an li ser gelek nexşeyên ku Pirtûkxaneya Cîhanê bi wan pir e, û heya ku em vana ji nêz ve fam bikin Bi rastî, û berî ku em dest bi vegotina nexşeyan bikin, em ê têkevin têgihiştina çend mijarên girîng ên ku em kilîtên vê rastiya dîrokî dixwînin welatên dagîrkerên Kurdistanê timûtim hewl didin ku li gorî rojev û siyaseta xwe ya dijminahiya hebûna vî gelî ku bi tevkariyên xwe yên mezin herêma Rojhilata Navîn û şaristaniyên wê avakirine paşguh bikin.
Têgihiştina yekem: Piraniya agahdarî û dîroka ku di derheqê Rojhilata Navîn de hatî tomar kirin rojhilatnasên Ewropî ne ku, bi piştgiriya welatên xwe, di çaryeka paşîn a jiyana Sultaniya Osmanî de, di çaryeka paşîn a jiyana Sultaniya Osmanî re, di gelek mîsyonên lêgerîn û îstîxbaratê re derbas bûn. da ku wêneya entegre ya xwezaya demografîk, siyasî û leşkerî ya herêmê ragihîne. Vê pêvajoyê, di serî de, hilweşandina Sultanatê piştî lawazbûn û veguheztina wê ya ber bi dewletek pirfireh a ku nikare pêvajoyê bike, hêsan kir û piştî dîtina neftê dest bi kolonîkirina herêmê kir. Em bi tevahî dizanin ku ev bi agahdarî û nexşeyên ku rojhilatnasên ewlehiyê gihandin û xêz kirin pêk hat. Em viya bi zelalî di şandên Fransî, Brîtanî û Italiantalî de, û paşê jî şandên Amerîkî û Germenî dibînin, her çend paşiya paşîn li aliyê bazirganî sekinîn.
Ji vir, em fokusê li ser nexşekirin û destnîşankirina erdnîgariya devera ku ji hêla Sultanate ve di bin ala xîlafeta îdiakirî de tê kontrol kirin dibînin, û bi riya wan agahdariyên ku bi taybetî ji bo rêberkirina mandata Rojavayî û hilweşandina dagirkirina Osmanî hatine nivîsandin.
Têgihiştina duyemîn: Rastiya hebûna Kurdistanê wekî nexşeyek siyasî li Rojhilata Navîn nayê paşguh kirin, û xwezaya wê wekî welatek entegre û girêdayî li gorî rewş û daneyên demografîk û siyasî. Dema ku em van nexşeyan dinirxînin, em li ser rastiya vî welatî, bi navê wî yê naskirî, û hebûna wî ya mayînde di hemî çavkaniyan de radiwestin. Ji kesekî re ne veşartî ye ku hebûna kurd li Siltaniya Osmanî cîhek mezin girtiye, wek hemî jêderkên bi dîroka Osmanî ve têkildar, digel aliyê xwe yê agahdarî û kartografî, wêneyê entegreyî di derheqê Welatê Kurd de radigihînin, û ku ev herêm bû şahidê gelek şoreş û serhildanên li dijî Sultanate, û Kurdistan di nav Sultanate de di dewletek nîv-serbixwe de dijiya. . Ev bi zelalî di nîvê nexşeyên ku dîrokzanên Osmanî xêz kirine de diyar dibe. Em bi saya vê yekê fêhm dikin ku Sultanate, digel hewildanên bêrawestan ên vê yekê, û rastiyên li ser erdê hebûna mezin a Kurda di tomar û nexşeyên xwe de li ser Sultanate ferz dike, rastiya Kurdî înkar nake. Ji bilî nexşeyên rojavayî ku wêne bi rengek rêkûpêk radigihandin, nexşeyên siyasî û demografî yên Osmanî ji bilî belgeyên rêveberî û yên ku bi dewlet û parêzgehan re têkildar bûn tijî gelek axaftinên li ser Kurdistan û gelê wê bûn, û Kurdistan bû şahidê şoreşên birêxistinkirî û domdar li dijî Sultanate, û ev di pirsgirêka serxwebûna qismî ya ku jê hez dikir de kêrhatî ye. Tê fêhm kirin ku erdnîgariya siyasî ya Kurdistanê ne rewşek awarte ye an têgehek nû ye, belkû rastiyek dîrokî ye li ser rûyê erdê. Belê, hebûna navê Kurdistanê li ser nexşeyan di heman formulên ku li Nîvgirava Erebî de hatine, Misir û welatên Faris, û em ê li ser nexşeyan bibînin ku zelalbûna navê Kurdistanê û herêma cografîk ku ji hêla hemî Nexşeyan ve hatî diyar kirin girîngiya wê ya siyasî tekez dike.
Têgihiştina sêyemîn: nexşeyên kevnar bi pênaskirina xanî û erdnîgariya hebûna gelê Kurd li Rojhilata Navîn tijî ne, û serdema Siltantiya Osmanî ji bo krîstalîzekirina ramana nexşeyê û diyarkirina wê li dor demografîk zelaltir bû belavkirina gelên ku li herêmê têne belav kirin û karûbarên xwe nîv-serbixwe di bin serweriya Sultanate de birêve dibin, nemaze nexşeyên ku Sultanate xêz kiriye di destê dîroknasên wê, an rojhilatnasên Rojavayî de ye, yên ku bi deh salan ji bo têgihiştina xwezaya Rojhilata Navîn, çi ji bo armancên rewşenbîrî çi zanistî. Di nav van gelên sereke yên li herêma Rojhilata Navîn de, gelê Kurd hebûna xwe, statu û erdnigariya demografîk û siyasî ya xwe domandiye, û ev di hemî nexşeyên serdema navbera 1700-1925-an de bi zelalî diyar dibe.
Li ser bingeha vê haydarbûna ji rastî û mercên ku li Rojhilata Navîn hatine girêdan, em mezinbûn û nirxa van nexşeyan dizanin, ku wekî xezîneyek têne hesibandin ku wêneya rastîn a hebûna welatê Kurd, tixûbên wî, û mirovên wê. Ji ber vê yekê, em ê di van nexşe û agahiyan de pênasek rastîn a xwezaya Rojhilata Navîn û sazûmana wê ya civakî, hilweşandina Sûltaniya Osmanî û ji nû ve avabûna saziyên nû yên bi armancên Rojavayî re lihevhatî, û saziyên nû yên ku piştî Peymana Lozanê ya 1919, û ku nebûna welatê Kurd ji serxwebûnê hate encama berjewendîyên hêzên mezin bi destpêkirina Sedsala Bîstî re, û yê ku rasterast bi Turk, Faris û Ereban re ket nav danûstandinan da ku wan bikaribe Kurdistanê bi dest xwe bixin û kontrol bikin, digel ku ew di piraniya nexşeyên ku ji hêla rojhilatnasan ve hatine kişandin, ji rastiya gelê Kurd û welatê wan agahdar in, û agahdariya ku di rapor de, çi ewlekarî û çi lêgerîn, ji hêla Rojhilata Navîn ve bi mîsyonên îstîxbaratî hate veguhastin .
Ji ber vê yekê, ev lêkolîna topografîk li ser nîşan û şîrovekirina bi dehan ji van nexşeyan, û zelalkirina hin aliyên wan disekine.
Nexşeya kontrola Osmanî di serê 1432-an de
Ev nexşe ji destpêka sedsala XVII vedigere, û bi berfirehî belavkirina demografî di nav deverên Siltaniya Osmanî de kontrol dike. Nexşe nîşana hebûna Kurd û damezrandina wê ya civakek populer li gorî wêneyê ji nêz ve nîşan dide nexşe. Her weha berfirehkirina kontrolkirina vî gelî, li gorî nexşeyê, herêmên berfireh ên başûrê rojhilata Tirkiyê û bakurê Sûriyê jî tê de bigire.
Nexşe li gorî çavkaniyên Atlas Coye Cosmographic Medicias de Fabrica Mundi et Fabricate Figura (Atlas of the World: Finely gravure and painting), ji hêla Jodocus Hondius ve li gorî xebata Gerard Mercator hatiye xêz kirin. Çarçov bixwe balkêş e bi saya sernavê wî yê nîgar Sultan Mahomet Torkurum Imperat (Sultan Mehmed perehînşahê Tirkan), ku bi îhtîmaleke mezin dixwest ku Sultan Mehmed II (1432-1482) temsîl bike, ku wekî Muhemmed Dagirker tê zanîn.
Deverên Osmanî û Sefewî piştî 1450-an kontrol dikin
Nexşe bi zelalî qadên parvekirina Sûltaniya Osmanî û dewleta Sefewî û tixûbên di navbera her du partiyan de destnîşan dike, ji ber ku ew bi zelalî nîşan dide ku herêma Kurdan li herêma di bin kontrola Osmanî de / Tirkiye, Sûriye û Iraq / Kurdistan - û di binê wê de navê Diarbekr, metelokek ji bo navenda Jami ya herêmê.
Navê nexşeyê li gorî weşanger Osmanî û Farisî, piştî 1450 mîladî, dor 1915. Nexşeya împaratoriyên li Rojhilata Navîn di dema sedsalên panzdehan û hivdehdehem de: li ser ketina Mehmed II, 1451 mîladî, pêvek 1481-1683 , tixûbên Osmanî-Farisî dora 1555. Her weha Rojhilata Navîn, Deryaya Sor, Deryaya Caspian, Deryaya Reş, û Kendava Farisî nîşan dide. Ji Mîrata Xelîfeyê Dawîn, Kurtedîrokek Empiremparatoriya Tirk şandin.
Çavkaniya nexşeyê: Sir Mark Sykes. (Macmillan and Company, London, 1915). Hunermend Emery Walker Ltd. (Wêneya Berhevkar / Wêneyên Mîratê bi navgîniya Getty Images çap bikin).
Nexşeya ku kampanyaya Mezopotamyayê di 1919 de nîgar dike
Nexşeyek ku di dema Worlderê Cîhanê yê Yekem de belavkirina demografîk a gelên Rojhilata Navîn û warên kontrolkirina hêzê nîşan dide. Hebûna Kurd wekî / Kurdistan / û belavbûna wê di navbera Tirkiye - Sûriye - Iraqraq - appearsran de xuya dibe, û nexşe li gorî xalên hatine xêz kirin, diyar dike ku kontrola sê gelên Ereb, Tirk û Faris li derveyî herêma Kurdan, ku Neteweperestiya Ereb li Badia-ya Levantine belav dibe, dema ku Tirk bermahiyên Siltaniya Osmanî kontrol dikin. Li ser vê herêmê, û li aliyê din, kontrola Farisan li ser herêma Kurdan li aliyê rojhilat diyar e.
Li gorî weşanxaneyê, nexşeya Mezopotamya Expedition 1919 diyar dike. Pêşangeha Theateranoya Rojhilata Navîn a Worlderê Cîhanê yê Yekem, ji Dîroka Greaterê Ewropî yê Mezin: Sedem û Encamên Wê, Cilda Pênc, a W. Stanley McBain Knight. [Caxton Pulishing, Ltd., London, 1919]. Çavkaniya Nexşeyê: Hunermend George Philip û kurê wî. (Wêne / Berhevkarê Çapê / Dîmenên Getty).
Nexşeya eşîrên Kurd li Empiremperatoriya Osmanî
Girîngiya vê nexşeyê di cildek temam de ye ku ji hêla Sir Mark Sykes ve hatî amadekirin - siyasetmedar û efserê Brîtanî di navbera salên (1879-1919) de, ku çend wezîfeyên wî di Wezareta Derve ya Brîtanî de hebû, beşdarî Konferansa Aşitiyê ya li Parîsê bû, û navê wî Di sala 1916-an de bi Peymana navdar a Sykes-Picot re têkildar bû. Li ku derê Sykes ronahî dide aliyên girîng ên dîroka gelê Kurd li Rojhilata Navîn di warê dabeşkirina demografîk de, herêma hebûna Kurd û xaniyên wê bi hezaran salan dirêj dibe ev herêma jiyanî ya Rojhilata Navîn, nemaze di warê belavkirina qebîle, eşîr, malbat û herêma cografî ya ku ew dagir kiriye û heya îro winda nebûye.
Sykes di çarçoveya xebata xwe ya amadekirina zemînek guncan ji bo berjewendiya Brîtanya de eleqeyek mezin nîşanî seferên Rojhilata Navîn da.Herêza wî li ser herêma Kurdan bû, Kurdistan di nav Siltaniya Osmanî de, nemaze ku Siltanet nefesên xwe yên dawî digirt. , û Sykes û hejmarek mezin ji îstîxbarata Brîtanî û Fransî li ser lêkolîna Herêmê bûn ku herêm ji bo hukûmetên xwe raporên li ser wan dinirxîne û lêkolîn dike. Ew serdana Hewlêr, Kerkûk, Silêmanî, Mûsil, Girava Butan, Wan, Ararat, Sri-Kaniye û deverên din ên girîng ên Kurdistanê kir, û hûrguliyên rêwîtiya xwe di sê pirtûkên Li seranserê pênc dewletên Tirkiyê (London 1900) û Dar Al-Islam: Rêwîtiyek Li Deh Dewletên Asyayî yên Tirkiyê (London 1904) û Mîrata Dawî ya Xelîfe (London 1915) .Wî jî gotarek bi navê Rêwîtiyên li Bakurê Mezopotamyayê (1907) weşand. Derbarê vê kaxezê de Eşîrên Kurd li Empiremperatoriya Osmanî ku bi nexşeyek zelal ve hatî girêdan, wî ew wek pêvek li pirtûka xwe Mîrata Dawî ya Xelîfe. Başûr-rojhilatê Tirkiyê / Bakur / û her weha rojavayê Iranranê / Roghalat / Lêkolînên Sir Sykes bû pejirandinek dîrokî ku ev herêm Kurd e, û ji hebûna Ereb, Tirk û Farisî tune bû, û ku herêma Kurdî li bakurê Sûriyê ji bo belavbûna gelê Kurd li wir berî 1900 jiyanî û girîng bû, Ev red dike hemî propaganda, nûçe û agahdariya derewîn ku qala koçkirina Kurdan ji herêma Kurdî li Tirkiyê bo herêma Kurdî li Sûriyê dike, ji ber ku tixûbên ku di navbera her du partiyan de piştî 1919 hatine damezrandin li ser bajar û gundên Kurdî yên ku hatine dabeş kirin di navbera her du dezgehên nû de.
Di tomara nexşeyên Sir Sykes yên derbarê Rojhilata Navîn de, ew li ser vê nexşeyê disekine ku tê de belavkirina demografî di sala 1400 mîladî de tê veguheztin, ku belavkirina demografî û erdnigarî ya gelê Kurd KURDISTAN bi zelalî xuya dike, û ew di vê nexşeyê de ku vedigere destpêka sedsala bîstan de, tê destnîşankirin xala yekem a ku Tevaya bakurê Sûriyê û başûrê rojhilatê Tirkiyê, berevajî deverên mezin ên Iranran û andraqê tê de, destnîşan dike.
Rojhilata Navîn di navbera salên 1096-1099AD de
Nexşeyek ku deverên berfireh ên Kurdistanê nîşan dide, ku du heremên mezin û eşkere Kurdistan / hene, yek ji wan li devera di navbera Tirkiye û Sûriyê de ye, lê herêma duyemîn jî di navbera Iraq û Iranranê de ye, ku rastiya heyî piştrast dike dabeşkirina demografî ya gelê Kurd, ji ber ku rastiya vê hebûna hanê nêzîkê nêzîkê 1000 sal eşkere ye, û bi heman rengî li ser axa Kurdistanê belav bûye.
Ev nexşe li ser rastiya şaristaniyên li Rojhilata Navîn di dema sedsala donzdehan de disekine: Bîzans, welatên din ên Xiristiyan, Xîlafeta Abbasî, Selçûqî, Fatimî. Di heman demê de riya Xaçparêziya Yekem 1096-1099, rojhilatê Deryaya Navîn, Deryaya Sor, Deryaya Caspian, Deryaya Reş, û Kendava Farisî jî tê nîşandan. Ji Mîrata Xelîfeyê Dawîn.
Çavkaniya Nexşeyê: Kurtedîrokek Empiremparatoriya Tirk Pêşkêşker. Sir Mark Sykes. [Macmillan and Company, London, 1915]. Hunermend Emery Walker Ltd. (Berhevkar / Wêneyên Mîratê bi rêya Getty Images çap bike). Di vê nexşeyê de, nexşe ya Kurdistanê zelaltir xuya dike, nemaze bi perçeyên xwe. Çar, Sir Mark Sykes şirove dike herêma Kurdistanê di navbera Tirkiye û Sûriya de - û herêmek duyemîn di navbera Iraq û Iranran de di 1915 z. ku her yek ji wan perçeyek Kurdistanê dagir kir.
Van nexşeyan nîşana cewherê demografîk û siyasî ya herêma Rojhilata Navîn e berî ku ji hêla Sykes û Picot ve were dabeş kirin, û bê guman, Sir Mark Sykes ji hêla Brîtanî ve digel dîplomatê Fransî Francois George Picot ji hêla Fransî ve hatî destnîşankirin ji bo dabeşkirina vê herêm li gorî berjewendiya Fransa û Brîtanya bû, û ev bû sedemek ji bo dabeşbûnê Erdnigariya Kurdistanê girêdayî saziyên nû ye, Tirkiye - Sûriye - Iraq, piştî ku wan dest ji çarenûsa rojhilatê Kurdistanê û beşek li Ermenistan û Azerbaycanê berda çarenûsa wan di destê wan welatan de ye.
Kurdistan di sala 1888 z
Nexşeya Levant, Tirkiye û inraq di serdema Osmanî de, û xêzkirina wê digihîje sala 1888 z. Di nexşeyê de wêneyek erdnîgariya Kurd heye ku ji navenda Tirkiyê û bakurê Sûriyê heya bakurê Iraq û rojavayê Iranranê dirêj dibe.
Empiremparatoriya Osmanî li Asyayê di 1792 de
Navnîşana Kurdistanê li ser vê nexşeya Artêşa Keyaniya Yekbûyî xuya ye
Nexşeya Seutter a Siltaniya Osmanî di sala 1730 z
Belavkirina demografîk û kontrolkirina herêmî li Sultanate Osmanî bi vê nexşeyê diyar e, ji ber ku destnîşankirina herêman taybetmendiyek vê nexşeyê ye ku Kurd tê de xuya dikin û hebûna wan li deverên fireh e, ku em di hemî nexşeyên kevn de di derbarê Kurdiya dîrokî de dibînin hebûna li cîhê wan ê nuha, û Kurdistan bi destpêk hate dabeş kirin Sedsala Bîstî de çar saziyên Tirkiye - Sûriye - --raq - Iranran hene, ji ber erk û dezgehên nû yên herêmî.
Dema ku li ser çavkaniyê zoom kirin, navên herêm û bajaran bi zelalî têne xuyang kirin, û wêneya ji nêz ve ve girêdayî herêmek bi navê / Kurdistan / dide, û bajarê wî yê herî mezin bi rengê paytext / Diarbekr / Çavkaniya wêneyê tête nîşankirin : (Wêne: Sepia Times / Koma Wêneyên Gerdûnî bi navgîniya Getty Images).
Empiremperatoriya Osmanî di navbera salên 1481 - 1683 z
Nexşeyek ku di navbera salên 1481-1683AD de rewşa demografiya Sûltaniya Osmanî nîşan dide, û ev serdem ji bo destpêka berfirehbûna Sultanate li Rojhilata Navîn û Afrîkaya Bakur girîng bû.
Di vê serdemê de, hebûna Kurd li Rojhilata Navîn li ser nexşeyê, îro di navbera Tirkiye û Sûriyê de, xuya dibe. Çavkaniya Nexşeyê: Atlasa Dîrokî ya William R. 19ivan di 1923 de
Kurdistan di 1826 de
Di vê nexşeyê de ku vedigere 1826, dabeşkirina eşkere ya dewletên herêmî yên ku ji hêla Siltaniya Osmanî ve dihatin kontrol kirin di forma konfederasyonê de hate xuyang kirin, dema ku li ser erdnîgariyek û sînorên taybetî rêveberiyên herêmî hebûn, û bi Siltaniya Osmanî ve girêdayî bûn navend, dema ku ew xwediyê xweseriyek tam bû, û rêveberiyên xweyên herêmî karûbarên xwe birêve dibir.
Li gorî weşanxaneyê, nexşe rojhilatê ofmparatoriya Osmanî, tixûbên herêmê û taybetmendiyên topografî, û herêmên Kurdistan / Iraq Al-Ajami / Iraq Iraq and Anatolia / û Arabamê - Sûriye, ku deverên peravê bû ku digihîşt Libnan û Urdun, û ta herêmên Badia ku Eşîrên Ereb li wir çalak bûn. Li ser nexşeyê, em dibînin ku Kurdistan navê du heremên sereke dide, yek ji wan bakurê includesraqê digire û ya din jî di navbera Sûrî de û Tirkiye. Çavkaniya nexşeyê: Michael Maslan / Corbis. / VCG bi navgîniya Getty Images).
Kurdistan di 1801 de
Nexşeya ku themperatoriya Osmanî di navbera salên 1801-1913 z. De, ji hêla William Miller ve nîşan dide. Ew di sala 1913-an de ji hêla Zanîngeha Cambridge Press ve hate weşandin.
Nexşe hatiye dorpêç kirin da ku bi zelalî nîşan bide herêma KURDISTAN ya ku di nexşeyê de xuya dike, û rûbera wê ji devera Levant mezintir e, û deverên girîng ên Rojhilata Navîn tê de ne.
Siltaniya Osmanî di sala 1895-an de
Nexşeyek kevnar a rengîn a kevnar a ji 1895-an zayînî ji bo herêmên Siltaniya Osmanî, ku belavkirina demografîk a gelê Kurd di bin navê KURDISTAN de nîşan dide.
Nexşeya navdar a Colton a herêmên Rojhilata Navîn
Ev nexşe vedigere sala 1855-an, ji ber ku ew cewherê demografî yê Sûriye, Kurdistanraq û Kurdistanê di nav Sûltaniya Osmanî de nîşan dide, û li vir tête diyar kirin ku Sûriya bi Badia ya Levantine re sînordar bû, dema ku theraq navçeyên navîn û başûr di bin navê Arabraqa Erebî, dema ku Kurdistan di navbêna Tirkiye û Sûriye de ye û di Iraqraqa Al-Ajami re derbas dibe. Li rojavayê Iranranê, û bê guman ev dezgeh di wê demê de tunebûn, ji ber ku ew di dema çaryeka yekem a sedsala bîstan.
RAND-Ma Kanali & Co. Nexşeya Sûltaniya Osmanî di 1895 de
Ev nexşe yek ji wan çavkaniyên topografî ye ku wekî çavkaniyek girîng a dîrokî di çavkaniyên dîrokî de pê ve girêdayî ye, û ew di dawiya sedsala nozdehan de hate xêz kirin, ji ber ku ew belavkirina siyasî û demografî di nav hêza Osmanî de nîşan dide. Ya ku di vê nexşeyê de tê dîtin, vegotina rast a herêman, navên wan, û belavkirina wan e, ku navê herêma Kurdistanê ya ku dikeve rojhilatê Deryaya Navîn û beşên mezin ên sazûmanên nûjen ên Tirkiye û Sûriye tê de diyar dike û dirêj dibe, eşkere dike. ku Ajraqa Ajami ya Kurd têxe nav deverên mezin ên ranê. Ev nexşe ji bo nexşeya RAND - McNally & Company çêtirîn tête zanîn. Ew li Dewleta Yekbûyî ya Dewletên Yekbûyî - Chicago di 1897 AD.
Bi pêvajoya nêzîkê nexşeyê re, em ê bi zelalî formulasyona nexşeyê ji bo nexşeya Kurdistanê bibînin, û ev hebûna Kurdistanê wekî rastiyek siyasî û demografî ya ku li Rojhilata Navîn nayê înkar kirin piştrast dike.
Nexşeya John Senkes a Rojhilata Navîn di 1721 de
Ew ji atlasek cîhanî pêk tê ku 34 nexşe tê de hene, ev jî nexşeya ku ji hêla John Senkes ve hatî xêz kirin û di sala 1721 zayînî de hatî weşandin.
John Senex (1678-1740) lêkolînvan, grafîk, pirtûkfiroş û weşangerê nexşe û atlasan Englishngilîz bû. Wî wekî erdnîgariya Queen Anne (1665-1714), Yekem Monarchê Keyaniya Yekbûyî (ji 1707 heya 1714) di 1707 de ji hêla Konfederasyona Englandngilîztan û Skoçyayê ve hatî damezrandin xizmet kir. Senex di 1728 de ji bo Civaka Qraliyetê hate hilbijartin. Wî bi azadî ji nexşerêyên din deyn, nemaze ji serekê kartografê Guillaume de L'Isle yê fransî girt.
Dema ku hûn li ser nexşeyê di çavkaniyê de zoom bikin, ew ê herêma Kurdistanê nîşan bide, û tê de beşên mezin ên saziyên nû hene ku piştî Sykes-Picot Tirkiye - Sûriye - Iraq - Iranran hatin damezrandin.
Kurdistan di nexşeya Osmanî de di sala 1893 de
Erdnîgariya Kurdistanê li ser nexşeyê bi zelalî tê dîtin, ji ber ku parvekirina hebûna pêkhateyan û erdnîgariya wan ji girîngiya vê nexşeyê diyar e, ku di 1893 de ji hêla erdnîgarên Osmanî ve hatî çêkirin. Devera fireh a ku hebûna kurd di nexşeyê de li ser e, di navbera her çar welatên ku piştî 1919 hatine damezrandin de dirêj dibe, û ev jî diyar dike ku Osmaniyan berê ji vê herêmê re digotin Kurdistan, û ev hebûna Kurdistanê di nav erdnîgariyek siyasî de piştrast dike.
----------------------------------------------
Rêbaza ravekirin û şîrovekirina sade ji tiştê ku di nexşeyan de hate vegotin hate birin, da ku ew ji xwendevanan re xweş be, û rastî û rastîyên dîrokî yên di nexşeyan de di heyama navborî de hene şahidê herî mezin ê mezinahiya Gelê Kurd û dîroka wan li Rojhilata Navîn, û ji ber vê yekê hemî tohmetên li ser Kurdistanê xwedan heqîqetê ne. Dîrokî wekî erdnîgarî, dema ku ev nexşe rastiya mutleq piştrast dikin, ev e ku erdnigariya Kurdistanê di asta demografî û siyasî de hebû û ev heye bandorek mezin li ser bûyerên li Rojhilata Navîn berî derketina saziyên ku Kurdistan dabeş kirine, Tirkiye - Sûriye - Iraq - Iranran.
----------------------------------------------
Çavkaniyên Nexşeyê: Pirtûkxaneya The Library of Congress و Gettyimages
[1]