یاڎەوەریەکېم
بەشو: دەی
ڕوێویی وەھاریی و وارانی و شێت و شەیدا. پێسە وێم ماچو: ئاویر شێعرە پژگنێ و، وەھار ھار و ھاج. دەوروبەرو ساعەت یەرۍ و نیمی، یاوانێ مەنزڵەکێشا. یانێوە وێمانە و دۆس و ڕەفێق ئاسا. پاسە نەلابێنێ کە فرە مەنوەوە و جل وزوونە، بەڵام ئەدەبیات پاسەت پنەکەرۆنە کە ڕووت و قووت، مەژگیت ھەسان مڎۆنەو تا لا کەریەوە وێرەگای مازی جیای، ھەسارێ گنانە ئاسمان، کە چێش ھیشتای ئەوەڵوو قساتەن. عەزرەتێوە دڵمەنە بێ، ھۆش و ویرم بەردەبێشوە، ئەھا، وێم یاونا کۆماجەکێشان، بە باوەڕو ئارۆیانەی وەھارخەوەکەشان ڕاپلەکا تا وێت یاونی بەھارخاوەکە، گوڵ و گوڵزارێوەن مەپەرسە.کەردم دوێ ھەنگامێ و لوانێ چوەر، ئای خواوەندوو 'کەلیما! بەحتوو کتێبخانەکەی بیانێ. نەزانێنێ چکۆوە دەس پەنە کەرونە. دوێ چەمێم بێنێ و مەژگێوە (55) ساڵە. گەرەکم بێ دوێ چەمێ تەریش پەی قەرز کەرونە، بەڵام چانەی نمەشۆ یۆ تاوۆنە مەژگێوە تەریش پەی قەرز کەرۆنە،ئاڎیچ مەژگێوە تازە و جوان و لاو.دەس نمەگنۆ ھیچ، تازە مەژگەکەو منیچ خەریکەن صەیدی ئاسا پەنجایی عومریش، بەرمشۆ نەھۆر! تەماشام جە کتێبا نەتەمامیێ. مەگەر وێت چەمت پۆوە بۆنە و حەسرەتیشانە پژگیابینە! کتێب بێ جە قەفەسەکەنە بە چن لاشێ شل و ولێ و پتەو و قودەرتمەند، پەشتەو کتێبی تەریوە، وێش شارتەبێوە. نە مزانینە چێشەن و نە مزانینە قەوارەش چڼەن.ڕاو ڕاڎاری نەبێنە. ئی لاش تەماشا و مل کەچ کەرینە، ئەولاش تەماشا. دلێشانە داستانە چیرو داستانێنە و فەلسەفە چیرو فەلسەفەینە، شێعرە چیرو شێعرێنە، تاریخ چیرو تاریخیەنە و کەلیمێ و دێڕە چیرو کەلیما و دێڕانە، خنیکیای خنیکیێنێ. ڕۆمانە و چیرۆکە ئیتر وەستێشەن: دەماخشان بەرز بێ. ئەدەبیات و قسێ و باس و گوفتگو، ئیتر نەپەرسینە. خەریک بێ، فەلسەفە تاریخی کرۆچۆرە و شێعرە کەلیما. تاریخ ھورگێڵۆوە، حاکم و پاشا و وەزیران، وەرۆوە و بنیانشان ھورچنۆنە.
مەژگێوە (55) ساڵە و دوێ چەمێ عەینەکیێ، دلێ بەحرێونە جە (500) ساڵێ گێرە زیاتەر قووڵایی، دیارەن گوم و گۆڕ بینە. کتێبێوە بەرئارینی، یۆتەر پەشتەو ئەویتەریوە سەرەزنێ و وێش ئەرمانێ. ئەجێ زیندانەو قزل حساریەنە بییەن و دلێ ڕۆمانەکێ دما ھەناروو دنیای بەختیار عەلی، جە بیابانەکاو عەبوغورەیبەنە، لمەنە ژیوان و تەنیایی بەردەنەوە، وێش جە تۆزێ و لمی تەکنۆنە!. دوور گۆشدارا و دور جە کتێبخانەکەی کە مژنەوۆنە، چاگرد حەشر و حەلەلاینە، کتێبێوەش بەرد ئارد، ماچۆ: ئینە ئەوەڵین کتێبێوەن ئەستەنم، ئی کتێبخانەشە مەرزنانرە، بنەڕەتوو کتێبخانەکەیمەن. بنەڕەتوو فکر و ئاوەزیمەن و من حەر ئانەم پەی کریانە ئی شێعرەو حەزرەتوو صەیدی ئاماوە ھۆشم:
صەیدی ھەرچێش بی بافتی ڕای تۆش کەرد
گەردوون چی ڕانە ھا ڕەنجەڕۆش کەرد
پاجۆرە کە تاریخ و ڕوەکەیش کەوت بەروە، ساڵەو ئەستاو ئا دیوانییە (1376)ی کۆچی ڕۆجیاری بییەن. دیوانێوە کۆن جە ھەشتاکاو میلادی جە بەغدانە دریان چاپ و وەڵاو کریانوە. ئاخر وەختانێوە کە ئێمەیچ(منی نویسەرو ئی یادییە) تاتەی ڕەحمەتیم، کتێبفرۆشیش نیابێرە، کتێب فرۆشیمان بێ، ئاخر ساڵانەو (50)ی و ئەوەڵ ساڵەکاو (60)ی ڕۆجیاری ئی جۆرە دیوانێ و چنھا کتێبێ ئایینیێ جە ئەودیموە (سلێمانینە) ئەینێ کە ڕانویسشان بە کوردی بێنە. کەوتەوە ویرم کە ئی دەورانە چە داخێش گرانێبێنێ!
قسێ ئاما و قسێش بەردە.
بێ کۆتایی و بە بێ دمائامای ئی دیداریمان و قسێ و باسی عال و پژگیای و بێ تام و تامڎارێ، ئە ئی یادیمان و تاریف و تۆپ و تەشەریە، منیچ بێ زوان و لاڵ و ئەلکەن، ئێگەمە ئاست جیای. ماریۆبارگاس جە ستایشو ئەدەبیاتینە ماچۆ: کتێبخانە یاگێوەنە پەی ڕۆیای و خەیاڵا بەشەری.
(صەیدی) تا زیندەی دەوری ئەییامەن
موخلێسەن، عەبدەن، بەندەن غوڵامەن.
بورهان ئەختەر.[1]