نامۍ: عەلی
نازنام: بەردەشانی
ساڵۊ پېڎابییەی: 1767ز.
ساڵۊ مەرڎەی: 1809ز.
$ژیۋاینامە$
عەلی بەردەشانی، بەیتسازی نامڎاری میللی کورڎی.
ڕۊ ئامای دنیای عەلی بەردەشانی شاعېری، ناڕۊشنەن، ڕێ و پەیلوێ جیاوازۍ هەنۍ، سدیق بۊرەکەیی دلۍ کتېبو (تارېخی وېژەی کورڎی، بەرگی دوەم) ماچۊ: عەلی ساڵەو (1767ز.) ئامان دلۍ ژیوای، ساڵەو (1809ز.) دنیاش جیائاستېنە.
مام خالید واچۍ: خاس ویرمەن کە دلۍ دەشتەو مەرگەینە بە مەڵامەتو فرەیی سن و کوللەی، ئا ساڵۍ نەهاتە بۍ، خەڵکەکە پەی ئەسای دەغڵۍ ڕوە نیېنۍ دەشتەو هۆلېری، یام ڕوەو کوېسانەکا هەتا یاوېنۍ سەردەشت و سابڵاغ.
ئامرازۊ فاڕایۆچ هەر وڵاخ بۍ. بە کۊمەڵ خەڵک لوان، پەنەشان واتەن (کاروان). دیارەن عەلی بەردەشانی گېڵەریچ جە کاروانی دمانەکۆتەن.
چانەینە پېسە ڕەفتاری (ژەن ئاغە)یی وېش، یام پەی وەشی دڵو ڕەفېقاش ئا یادېشە سازۍ دێباو وەشیش وستەبۊنە دلۍ دڵیشان.
شېعرەکانو (کاروانی مەرگەی) و (زەڕیە بەرنانی) و (کیژۆڵەی شوانی بەدرخان) فرە جە یۊی نزیکېنۍ، گەر ئانۍ (کاروانی مەرگەی) قۊمیاکە وەڵۍ شېعرەکۍ تەرېشەنە بیېبۊ، یام بە پېچەوانۆ، ئانە چانۍ یەکەمېشاوە تام چەشتە بېیەن پەی ئەویشا دماتەری، ڕەنگە فرەو جارای تەریچ بە بەهانۍ تەژنایی و ئاورایی، وېش جە هامڕا کاروانچیەکاش دزیەبۊوە. گەر جاری یەکەم کناچڵە مەرگەییە ڕوەش نەڎێ عەلی بەردەشانی و نزیکو وېش نەوستێوە، بە پېچەوانۆ دێش وەرو تەۋەنا، دەسش کەرڎێ قیژە و هاوار، عەلی ئا هەرمانۍ نەکەرۍ بە خوە، بەڵام دمای کوچێ قسەوباسی، کناچڵەکۍ ئۆپەڕو تڼی و سەرکېشییۆ هەرەس مارۊو داوا ئەو عەلی مەکەرۊن بلۊن داواش، عەلیچ ئەچامنەن، دەسکەرۊ گرڎ ۋڵێرەو جە پۆدایچ نمەتەرسۊن، زوان لووسیەکەیچش یاردیش مڎۊ پەی ڕاوەو نەچیرەکاش.
هەر یەرە قۊمیاکۍ سەرەتا و کۊتاشان پېسەنە یۊی، تەنانەت دلېنەو متەرەیشان هەر پاسنەن، تەنیا جیاوازیش ئانەن کناچڵۍ شوانە پېسە ئەویشاتەری پەی عەلی دەسەمۊ نمەبۊ.
عەلی و زەریە بەرنانی:
عەلی:
هەتیوێک بووم جە کاروانی
لامدا ماڵێک بە میوانی
دیتم زەریەک لەبەر نانی
وەخت بوو بمرم لە تاوانی
پێم گوت ماشاڵڵا چەند جوانی.
کچ:
کوڕە هانێ بگرە نانی
لێم پەیدابووی وەک شەیتانی
بڕۆ، بەجێمای لە کاروانی.
عەلی:
وەڵڵا زەری ناگرم نانی
برسی ماچێم، خوا دەیزانی
چش بەجێمام، لە کاروانی
بێنە بتکەم، ڕامووسانی.
کچ:
کوڕە هەتیوو بڕۆ لێرە
هەر حەوت برام بێنە ئێرە
بە خەنجەران دەتکەن گێرە!
عەلی:
وەڵڵا زەری ناڕۆم لێرە
هەر حەوت برات بێنە ئێرە
بە خەنجەران بمکەن گێرە
هەتا ماچت نەکەم تێرە.
کچ:
هەتیو بڕۆ من قەڵاتم
قەڵاتێکی بەردەتاتم
زۆر کەسان دەورە هەڵاتم
بەڵام بەردیان لێ نەبزاوتم.
عەلی:
تۆ قەڵاتی من لەشکرم
حەوت ساڵان دەورەت دەگرم
یان دەتگرم، یان دەمرم.
کچ:
کوڕە هەتیو ئەمن مارم
لەبن عەرزێم و نادیارم
بۆ شای ماران خەزنەدارم.
عەلی:
ئەتۆ ماری من شەهێنم
لەبن بەردی دەرت دێنم
لەسەر عەردی دەتگەوزێنم.
کچ:
کۆڕە کاروانچی من کۆترم
تیژباڵم و بەرزە فڕم
لە بڵەنداندا قەراگرم.
عەلی:
تۆ کۆتری من کۆلارە
پەڕی باڵم بیست و چوارە
لە ئاسمان دەتهێنمە خوارە
لەکن مەلای دەتکەم مارە.
کچ:،
هەستە هەتیو وەرە پێشتر
دەم و قسەت وەکو شەکر
ئەتۆ بۆ من لە برای چێتر.
جووتێک کەوشی ڕەش:
جووتێک کەوشی ڕەش هاتن
لە سولەیمانییە درواوە
ژێریان چەرمی گامێشە
ناو فەرشی چەرمی خاوە
قوربانی وەستاکەی بم
شفرەی پێدا هێناوە
شاگرد بە حەیرانت بم
وردە تەریبت داوە
هێ گولە پیسەی خەسیسە
چت لە یارێ من داوە
پەستەک وەکو شەداوێ
لەشان و ملت ئاڵاوە
ڕانکت دەڵێی پزدانە
لە قاچ و قولت ئاڵاوە
ئەگەر یارێم ناناسن
باریکە و بەڵەک چاوە
قەدی نەمامی عەرعەر
لاولاوی تێ ئاڵاوە.
ئەسعەد ڕەشید.[1]