یادێو پەی بیٛسارانی نەمری
نویستەی: #ناجح گوڵپی#
ڕوٙدیارو (#19_09_2024#ز.) کوٙتا ڕوٙ وەرزو هامنی (وېسنوٙ ئاوەوەری)، سەرو مەزاری نەمریشەوە، جە گوٙڕستانو پیرەهەژارینە، پەی بەرزگیٛرتەی یادیش، ئاهەنگێوە وەشڵانیٛ بە ئامادەبیەی جەمێوی وەرەچەمی جە ئاشقاو ئەدەبو گورانی لوا ڕاوە، چی ڕاوڕەسمەنە فەرماندارو سەوڵاوای و ڕاوەبەری گردینی ڕانمایی و فەرهەنگو ئوستانو کورڎەسانی، فرێوە جە چالاکەوانیٛ فەرهەنگو هەورامانی چاگە بیٛنیٛ. جە هەورامانو ئیدیمیچ بەندە (ناجح گوڵپی و ماموٙسا ئیبراهیم مەیکە) بەشداریٛ ئاهەنگەکیٛ ببیەیمیٛ.
بیٛسارانی هەسارێوی گەشو ئاسمانو ئەدەبیاتو گورانین، ساڵەو (1612ز.) جە بیٛساران پەیدا بیەن، ساڵەو (1702ز.) جە غەریبینە کوچی دماینشکەردەن، گوڕستانو پیرەهەژارینە ئەسپەردەکریان، دەگاو مەحمودئاوی سەر بە شارو سەوڵائاوای.
هوٙنەکیٛ بیسارانی فرەتەرینشا جە موزەکاو ئەڵمانیای و بەریتانیای هەنیٛ. مەپەرسمیٛ چەنی و پەی چیٛشی یاواێنیٛ ئاگە؟ دیارەن ئەدەبیاتو گورانی سەبکێوی تایبەتو ویٛش هەنش کە جیاوزبیەن جە شعراو دماو ویٛش جە زوانو کوردی و فارسینە پەوکای بریحن/ پەی واگەی تا سەرشاو جوٙیای و هوٙروشکنای بکەرانیٛ. ئەدەبیاتو گورانی تاڕیٛخێوە کوٙنەش هەن، تا خایت ئاینو یارسانی ئەپی زوانەیە نویسیان.
تائیسە بڕێو کەسیٛ ویٛمانیٛ پسەو حەکیمو مەلا ساڵحی هەڵەبجەیی و کەیومەرس نیکرەفتاری و عەبدڵا حەبیبی پسەو کتبیٛ هوٙنیەکیٛشا کوٙکەردنوە. دەیان کەسیٛچ چە بیٛگانیٛ و چە ویٛمانیٛ پسەو جویای سەرو بیٛسارانی هوٙنەکاش هەرمانەشا کەردەیٛنە.
ئینە یوەم هەنگامەی کەرداریە بیٛ پەی یادو ئی نەمریە، هەکە ئەنجمەنو بیسارانی شارەو سنەی نیا پەیش. ڕەنگە بیٛسارانی پایەبەرز هەرگیز ویرشەنە نەبیەبوٙ کە دماو زیاتەر جە چوارسەد ساڵان بەیانیٛ سەرو گوٙڕەکیٛش و تاریفیٛش بکەرانیٛ، پەوکای ئومیدم هەن جە ئەدەبدوساو زوانو گورانی هەنگامەی زلتەرە بنیا پەی ئەرەنیای گوٙنگرەی میاننەتەوەیی سەرو بیٛسارنی بلوٙڕاوە.[1]