بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ: سی و دوەمە
چېش جە بارەو هۆرامانیۆ نویسیان
چەربارەو هۆرامانی و ناوچەکەیش و شۊنەوارە قەڎییمیەکاش و خەڵکەکەیش، تاریخێ یام نویسیێوە یام هۊرکنیێوە کۊنمان نیەن وەردەمەنە، کە بە تېروتەسەلی و ڕېکوپېکی و بۍکەموکوڕی، بییەو نەبییە، هەم دیمەنە تاریکەکېما پەی ڕۊشنکەرۊوە.
ئانەی ئینا وەردەسەنە، فرەنا کەم سوودش چەنە گېریۊن، چوونکوم ئانەی کە هەن، بېجگە ئانەی کە هەرکەسێ نویستەبۊوە، بە قازانج و زەوق و ئارەزو وېش نویستەنشۆ، فرە ساکارەن و سوودی چامنەشە نییەن کە شایانو باسی بۊن. چەنی ئانەیچە مەشۊم دەس پا سەرچەماوە بگېرمۍ، چوونکوم هەر ئانەمان هەن.
ئینایکلۆپیدیای ئیسلام:
پوختەو ئانەی کە چاگەنە ئامان، ماچۊ: سەرەتاو سەڎەو ویسەمی، یانی دۆروبەرو ساڵەکانو (1915ز.)، چن قەباڵێ دەسخەتیۍ ناوچەو هۆرامانی، کە بە نویستەی گریکی و پارسی نویسیێنۍ، دلۍ کووپەڵێوە گاڵ (هەرزن)ینە، جە ناوچەو هۆرامانی تەختینە ئېزیێنێ. دلېنەو قەباڵەکا سەنەڎێ ورەتەو ئەسای (مېوەدەیمێن)، میانو خاوەنو مېوەدەیمەکۍ و سانەرین (ئانەی ئەسانش)، چەنی نامۍ چن شاهېڎێ، کە ئاماڎۍ بیېنۍ. تاریخو نویستەی قەباڵەکا، مەگېڵۊوە پەی دەمو (88) و (12) (و.ز).
گەرچی واچۍ و کەرەسۍ زوانیۍ دلۍ ئا قەباڵۍ (ئانېشا کە پاسە جە قەڵەم دریێنە بە زوانی پالەوی نویسیێنە) فرە کەمەن، چەنی ئانەیچە تەواناو ئانەیش هەنە کە پېوەڼیێ فرە بەتین و کاریگەر چەنی زوانی کوردی بڎۊ دەسۆ، بە جۊرێ کە چەنی زوانە ئېرانییەکا تەری ئا پېوەڼییە بەدی نمەکریۊن.
ماریفەتو پیرشالیاری:
ئی بەرهەمە یۊن چا کتېبە دەسنویسە پیرۊزا کە جە دېرین زەمانۆ تۊمارکریان، چەرخاوچەرخ تازە کریانۆ و پاڕەوی ئایینیش چەنەکریان.
بەشی فرەو دلېنەو ئی کیېبەیە، نزاو لاڵیایۆ و سروودۍ دینیۍ و قسۍ قەڎییمیانۍ (واچۍ ژیری مادی = ژیللۍ مەرۍ)، جە بارەو جەنگو موسڵمانی و گاوری، (زەردەشتی)، جە سەردەمو خەلیفەو دوەمو ئیسلامینە، جە ناوچەکانو شارەزووری و بنارو کەشەکا هۆرامانینە، چن بابەتێ بە نرخېش چەنەنۍ، کە پاڵەوانی خەڵکو ناوچەکانو هۆرامانی نیشانە مڎۊن، چەولایچۆ زوڵم و زورو عەرەبی نیشانە مڎۊن ئەچا ناوچەنە.
چن سەرچەمێ پاسەش مڎان قەڵەم کە ئی بەرهەمە، پەی دەمو ئەشکانیەکا مەگېڵۊوە، کە خەلیفەو یەکەمو زەردەشتی (پیرشالیاری زەردەشتی) نویستەن، یام متەنشەرە، باعزێتەر پاسەش پەی ملا کە جە دەمو ساسانیەکانە ئی کتېبە پیرشالیارو زەردەشتی نویستەن.
بەهەرحاڵ، گرد یۊگیرېنۍ کە ئی بەرهەمە، پیێوە دینی زەردەشتی نویستەن، کە ئاڎیچ پیرشالیارو زەردەشتین.
گەر پاسەبۊ، مەشۊم دلېنەو ئی بەرهەمەیە پەی چن جارێ تازەکریابۊوە، هەر جارێچ بەلاو کەمیۆ، دەسکاری زوانو نویستەکەیش کریابۊ، کە چەنی کات و دەمەکەی گونجیابۊ.
ماریفەتو پیرشالیاری، جە ساڵەکانو (842ک)، سەردەمو شېخ عەبدولقاڎری گەیلانینە بە دەسو کابرێوە بە نامۍ (مەڵڵا مسەفا کۊر)یۆ کەفەسەرو تېکەڵکریان بە باو و برەوەکا ئیسلامی، پەی ئانەی بە ئاسانی پا نامېوە بتاوۊ دینو ئیسلامی وەڵاکەرۊوە جە هۆرامان، کە تاکو ئا دەمەیچە، هەڵای خەڵکو هۆرامانی زەردەشتیۍ بیېنۍ و دمای ئی تاریخیە ئیسلامش دلېنە وەڵابییەنۆ. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]