ڕۆمانەو ئەلە پەشەی یا خاستەر واچوو بەسەرئاماو ئەلە پەشەیم واناوە:
کێ واتەن ئەر کتېبێو نامېش ڕۊمانە نەبۊ، ئێژاییش کەمتەرا!
کریۆ ئېمە نامې کتېبێوی بنیەیمێ چېوێو وەلېم دلېگەرەکەش چېوېوتەرما پەنە واچۊ؟!
ئایا دلېگەرو کتېبەکەی نامەکېش قاو نمدۆ؟
ئایا دلې دنیای بې ڕەحموو ئەدەبېیاتییەنە بە فاڕای نامې کتېبەکەی، قەدروو حۆرمەت و ئێژایێوی زېیاتەرما پەنە بەخشان!؟
چکۆ ئینە نویسیان؟! کام زانشت و فەلسەفەنە ئی باسە کریان؟! جە کام زانشگانە ئی لەیەکې دریێنێ؟
بە ملیۆن کتېبێ هەنې کە؛ نامېشا ڕۊمانە نیەنە، وەلێم پەی بەشەریەتی پەی تاریخ و فەرهەنگ و ئەدەبېیاتی، پەی ڕانیشاندای و چەنی یۊترینی ژیوای، پەی دەروون ئەژناسی و خاستەر ژیوای، پەی پاک و پۆختەیی ژیوگەی نویسیێنێ و هەرکامەشا بە هەزاران جارێ چاپێ کریێنێ وئینای خزمەتوو ئی مەخلۆقوو دنیایەنە.
بڕېو جارێ ئەر نامې کتېبەکەیما چەواشە کەرمې و بنیەیمێش چېوېوتەر، نە تەنیا کتېبەکەمما ماڕان و ئاردەنمارە وار، بەڵکوم جە بواری ئەدەبیچ دوورما وسەنۆ.
پەی چېشی ئینەیە ماچوو و سەرچەمەکېم کامێنێ؟
دلې ڕۊمانیەنە فرەتەروو کارەکتەرەکا شەخسیەتەکا وەشکەر و خالقشا ئینا دلې ویر و ئەندیشەو نویسەری وېشەنە، هیچ وجوود و بییەی خارجیشا نیا. دلې کتېبوو ئەلە پەشەیەنە گرڎو کارەکتەرەکا بییەیشا هەن و بییێنێ، هەم بە نامې و هەمیچ بە نام و نیشان و ڕەچەڵە.
پەی نموونەی:
ئەر من بەو پېسە ڕۊمان وانێوی، ئەلە پەشەی نەقدی ساختاری کەروو، چانەیەنە پەرسێوە چێمنێمە ئەو نویسەرەکەیش بۊ.
ئەرۍ خاسا برای نویسەر: پەی چېشی یەرێ ژەنیت ئاردێ پەی ئەلە پەشەی و داخ و مەراقت کەرڎە دڵوو نازارێ، یەکەمین ژەنەکېش کە وەفادارترین ژەنی بې و چا دەورانەنە کە ڕەنج و ئازارەکېشا فرێ بېنې، ئاڎە هۆرگیرەو ئا خەمە گەورا بې. {هەر چا کاتەنە نازارێ دلې ئا مەراقانە بې، ئەلە پەشە کەوت شۊنۊ هەوەس و دڵداری وېش و لوا کناچێوە بەلەبزانیەش ئاردە و ئاردەشەرە عەنەبە و دماو ئاڎېچێ شارەزوورەنە یەرەمینەش ئاردە} دەئ ئینە پەی منی ڕۊمان وانی سەرەسڕمەنەیا. تۊ ئەلە پەشەت چۊلاوە پاسە ئەژناسان بە ئېمە کە گونجەنەش پەی سەرو ژەنې زیسانێ مشیۊ و بە ڕابەرېوی ئازاو و چەنە ئاما، دانت قەڵەم، دەی وینمێ یاگێ تەرۆ کەردت پېیێوی هەوەسباز و بې وەفا، کە شەخسیەتش کەوت چیروو پەرسې! دەی ئینە منی وانەری تووڕە کەرۊ و دڵوو وېمەنە هەزار قسێ بە ئەلە پەشەی ماچوو.
پەیواچ و وەڵامو نویسەری ڕەنگا پاسە بۊ:
ئەرۍ برای وانەر؛ دەی ئەلە پەشە هەر وېش یەرێ ژەنیش ئاردێنێ و هەرپاسە ژیوان کە باسم کەرڎەن خۊ دروېم نەدەینە!!!
ئا کاتە ئیتر منی وانەر واز مارو و هیچ نەقدېوم سەرو ساختاروو ڕۊمانەکەیۆ مەمەنۆ، چوون کەسایەتیەکې، وەشکەر یا خالقوو ویر و خیاڵوو نویسەری نېیەنێ.
هەر ئەچېگەنە فەرقوو ڕۊمانی و ویرەوەریا، فەرقوو ڕۊمانی و بەسەرئامایا، بە ئاشکرا بەر مەگنۊ.
ئەچی کتېبەنە من متاو بە سەدان نموونێ باروۆ، وەلێم هەر ئا نموونە وەسېن.
دلې ڕۊمانېیەنە وانەر هەمیشە ئینا شکە و گومانەنە و تاکو ئاخروو ڕۊمانەکەی پەرسېش پەی وەشێ مەبا، پاسە بۊ یا پاسە نەبۊ؟؟؟!!! وەلێم دلې کتېبێویەنە کە باسو بەسەرئامای کەتواری و ژیوای کەسایەتېێوی ئەژناسیای کەرۊ، هیچ شکە یا گۆمانێوە وەشە مەبۊ. چوونکەم هەر ئانەنە کە بییەن و ڕوەش داینە.
کریۆ دلې ڕۊمانییەنە کەسایەتیێوی ئەژناسیا کەری بە قارەمانوو ڕۊمانەکەیت، وەلێم مشیۊ خالق یا وەشکەروو خەڵکەکەو دەور و بەریش بی و قۆمیایەکا پاسە باس کەری تاکو وانەری وزی شک و گومانۆ. ئەر ئا قۆمیێ و ئا بەسەرئامێ هەر پېسە وېشا گېڵیاوە، ئیتر ئانە تۊ ڕۊمان نویس نېیەنی و تاریخ نویسەنی.
دلې ئی کتېبییەنە چا یاگانە کە ڕواڵەتوو داستانی گېرۆ بە وېش، فرە بە عالی و چەنەزانایی تاوانش یاگەکا و دەگایەکا و کەش و کۊ و سەردا سڵەو و زمسانی و ڕەنگینی وەهاری و وەرزەکاتەروو ساڵې تەسویر کەرۊ و بەرۆما چەنی وېش.
جە لایوەتەریچۊ، ئی کتېبە ونی تازێش وسێنەنە دلې ڕەگا ئەدەبېیاتو هۆرامانی و بە سەدان واتێش ئاردێنېوە ویروو وانەرەکاش.
ئی کتېبە جە سەرچەمە باوەر پەنەکریایەکا بەهرەش هۊر گرتەن و بە سەدان هانێ و هەوارێ و کەشۍ و کۊۋېما پەنە مژناسنۆ.
ئی کتېبە پەی هۆرامان ئەژناسای، پەی ئانیشا کە گەرەکشانەن دەگاکا، هەوارەکا، هانێ و چەم و دۆڵێ زېیاتەرێ هۆرامانی بژناسا، گەوهەرېوی ئەلاحێدەن.
دلې ئی کتېبییەنە کەسایەتیە گۆرەکې هۆرامانی، چ ئانێ کە حاکمێ کاتی بییێنێ و چ ئانێچشا کە دلې ژیوای سەردەمو وېشانە، پاڵەوانێ بییێنێ و گېیانشا نېیانەرە ڕاو پارېزنای کەرامەتوو خەڵکیەنە، نامې بریێنێ و یاگەکېشا و چەنی ژیوایشا و پێوەنەکېشا چەنی بېگانەکا، گرڎ بە ڕۊشنی باس کریێنێ.
ئی کتېبە بە دیکۊمێنت، شۊنۊار و یاگە ویرشیەکې هۆرامانیاما مارۆوە ویر و بەرۆما چەنی وېش. خیاڵیما هۆرزنۆ تاکو گنمێ شۊنۊ بەسەرئاماکارە و بڕېو جارێچ سەرسامێما کەرۊ.
هەر وەش بی و نەمانیەی و قەڵەمت ڕەنگینتەر بۊ، مامۊسای فرە ئێژا.
ڕەزا بەهمەنی.[1]