بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ نەوەڎ و دوەمە
گەر گەرەکما بۊن سرووتە کۊمەڵایەتییەکانو ناوچەو هۆرامانی بە گرڎینەیی نامۍ بارمېن، پېویسمان بە پۆلێنکەرڎەی مەبۊن، پی تەرزە:
یەکەم/ گەلکارییەکۍ:
گەلکاریەکۍ هۆرامانی فرۍ و هەمە تەعرېنۍ، پەی کەرڎەی ئا کارانۍ کە گەر بە گەلکاری نەبۊن، زەحمەتەن کاتو وېشانە بە ڕېک و پېکۍ کریان، ئی گەلکاریۍ وەڵتەر بە (دەسەوام) کریێنۍ، چی ڕوانە کە بەشێ جە چەمکە کۊمەڵېیەکۍ تەقەیۊرۍ بیېنۍ، بەڵام هەڵای بەشێ جە گەلکاریەکا هۆرامانی پېسە وېشان مەنېنێ و بە دەسەوام ملان ڕاوە، پەی کەرڎەی و تەمامنای ئی هەرماناچە بە گەلکاری، تەوانێوە خاس و ڕۊحیەتێ پاک نمایېش کریۊن، بە بەرنامێ دیاریکریا جە گەلکارینە کاتەکا (هەرمانکەرڎەی، نیشتەرەی و وچان دای، نان واردەی، نما کەرڎەی، گورانی واتەی و هۊرپڕای) دیاری کریێنۍ، هەرچن ئا هەرمانۍ بە گەلکاری کریان فرە گرانېنۍ و بەشدارەکېشا فرە هیلاکۍ بان، بەڵام خەڵکو ناوچەکەی بە گەرمیۆ پېوایشاوە ملانو بەشداریشان چەنە کەران.
گەر سەرنجە بڎەیمۍ ناوچەکانو تەرو کوردەواری، جۊرێ گەلکاری مەوینمۍ کە جېیاوازەن چانەو هۆرامانی، چاگە گەلکاریەکە ئازاڎانە نېیەن، بەڵکوم بېگاریێوەن جە لاو (ئاغا، بەگ، قېخا، سەرکار)ەکاوە سەرو خەڵکی هەژاریرە سەپیان، کە بە زۊرەملۍ کریێنۍ و بەشدارەکۍ فرە ناڕازیۍ بیېنۍ، گەر نەفەرێ دما کۆتەبیێ جە گەلکاریەکەی، ئاغاکا و بەگەکا سزا دان، وەرو چەما خەڵکە دەگا نشینەکاوە فڕەشا دان دلۍ حۆزو ئاوەو مزگی و دارکاریشان کەرڎەن، کەچی گەلکاریە گرڎینەکۍ هۆرامانیچ پەی (سان و بەگ)ەکا چەنی گەلکاریەکا تەری جېیاوازیشان نەبېیەن، بە عەینو ڕۊحیەتی بەشداریشان کەرڎەن، هەر پەی نموونەی ئا گەلکارییە گرڎینۍ پەی کەندەیۆ (لاس)و ئا دەسەڵاتدارا، ڕۊ دەسپەنەکەرڎەی بەشدارەکۍ سەرو (ئاوازو سەحەر)و شمشاڵی بېڎارۍ بیېنێ و پەی یاگۍ گەلکاریەکەی جمێنېرە، چاگە لەزەتشان جە هەرمانەکۍ گېرتەن، چوونکوم بەشدارەکۍ هەسشا پانەیە نەکەرڎەن کە ئا هەرمانۍ و ئا گەلکاریۍ بەها ئینسانییەکاشا لەکەڎار کەران، ئا گەلکاریۍ کە کریێنۍ ئینۍ بیېنۍ:
1-گزی بارەکڵە: گەلکاری پەی گزیدای و پاککەرڎەیۆ ئا تەڵان و باخا کە دارۍ تفاشا چەنەنۍ.
2-گەلو تفۆ چنیەی: گەلکاری پەی کۊکەرڎەیۆ و گلېرۆکەرڎەیۆ تفا (تف چنیەیۆ).
3-گەلو مېو کاڵای: گەلکاری پەی کاڵای بنەو مېوە دێمیەکا.
4-گەلو مېو بڕیەی: مەبەس جە بڕیەیۆ دار مېوەکا نېیەن، بەڵکوم مەبەس جە کردارو (تقلیم) کەرڎەیەن، کە چن ناوچێنە پەنەش ماچان (پەرچکردن).
5-گەلو (لۊ و کەما) کەندەی.
6-گەلو گیۋاو بڕیەی.
7-گەلو هېزم ئاوەردەی.
8-گەلو ۋەز شای، گەلو ۋەز تەکنای.
9-گەلو ۋەز ماڕای.
10-گەلو یانە و بان ناوای.
11-گەلو ساوەر (پەتڵە) گرینای.
12-گەلو وېژەن کەرڎەی.
گەلکاری سواقدای (ناوای) دلۍ هۊڎەکا، سەرنجەو خانمێ لاڎیېش کېشتەن بە نامۍ (هانی هاردۆڵد هانسن)، نویستەنش: جە دەگاو بەڵخەی ژەنی سەرو باناشا بە گڵگەچ ناوېنۍ، ئی کارەیچە بە گەلکاری و بە دەسەوام کریۍ.
دوەم/ گەمە میللیەکۍ:
ئی گەمۍ فرۍ و جۊراو جۊرېنۍ، بازێشا ناوچەیۍ و بڕێشا گرڎگیرۍ بیېنۍ، بەپاو قۊناغەکا تەمەنی (زاروڵەیی، هەرزەکاری، کامڵی) جېیاوازیشان بېیەن، هەنېشا تەنیا جە یەک قۊناغو تەمەنینە کریان، هەنېچشا جە دوۍ قۊناغېنە کریان، ئینۍ واری دیارتەرین ئا گەمېنۍ کە ناوچەو هۆرامانینە کریێنۍ و کریا:
1-زەقنیرە من و فڵان پەنیرە، (فڵان) نامۍ ئا زاروڵەییە ماران هەکە گەمەکەش چەنی کریۊن.
2-بژێ بژێ.
3-هەتۊڵ مەتۊڵ تەکامە، زەرد و سوور و شەمامە.
4-ۋێوڵە باڵۍ.
5-هەنۊرۍ مەنۊرۍ زیان وە بانی کۊرۍ.
6-خواجەڕۆ.
7-هەلووکانی.
8-تەڕە شەپۊلانی (شۊپانی).
9-مووشانی (هەڵماتانی).
10-واغانی: جۊرە هەڵماتانێنە بە ۋەزی کریۊن.
11-چاڵانی: ئی گەمەیچە هەر بە ۋەزی کریۊن.
12-قولەقانۍ: هەنگڵە شەلۍ.
13-یەک باز و سێ باز.
14-لاقۊرو باز: یەک هەنگامە و بازێ.
15-خووگە ملۍ.
16-تەڵە ڕەواس.
17-گۊرەوە بازی.
بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]