ناو: ئەبوو زەید
ناوی باوک: ساڵح مستەفا
ناوی تەواوی (ئەبوو زەید ساڵح مستەفا)یە، لە ساڵی (1960) لە گوندی (خرابە) چەقی شارەدێی (#ئاشتی#) ئەمڕۆی شاری #کۆیە# هاتۆتە ژیانەوە، دایکی خەڵکی گوندی (#شیوەجان#)ی شارەدێی (#تەقتەق#)ە، لە سەروبەندی هاتنی (پاسەوانی نەتەوەیی-حەرەس قەومی) ماڵیان دەچێتە شاری کۆیە، لە تەمەنی (5) پێنج ساڵان لە ساڵی (1965) دەچێتە بەر خوێندن لە قوتابخانەی (سەرگردی)دوای دوو ساڵ قوتابخانەی (سەرباغ) درووست دەکرێت و دەگوازرێتەوە ئەو قوتابخانەیە.
ساڵی (1968) بەهۆی قوورسی ژیانەوە بۆ کاروکاسبی و توتنەوانی لەگەڵ ماڵی (ئەحمەد شێخە و محەمەد شێخە) دەچنە دەشتی (#شارەزوور#) بەو هۆیەوە لە ساڵی (1969)دا دەگوازرێتەوە قوتابخانەی (#کانی پانکە#) لە سنووری فەرمانگەی (مەعاریفی #سلێمانی#).
بەهۆی ژیانەوە زۆر شوێن و ناوچە گەڕاون و بارگەیان پێچاوەتەوە ساڵی (1971) چووینە شاری (#کەرکووک#) و پاشماوەیەک دەگەڕێنەوە دەشتی کۆیە و گوندی (داربەڕوو-#کانی ڕەش#) نیشتەجێ دەبن، هەر بەهۆی باربارۆکەوە لەنێوان ساڵانی (1965-1977) بۆ خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی ودواناوەندی لە چەندین قوتابخانە و خوێندنگەی خوێندووە وەک: (سەرگردی و سەرباغ و کانی پانکە وحاجی قادر و کۆیەی یەکەم و دواناوەندی کۆیە و دواناوەندی #دووکان#).
ساڵی (1976) لە ڕێگای (شەهید حەمە غەفور ئاغجەلەری)ەوە دێتە ناو ئۆرگانەکانی (#یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان#) و پەیوەندی بەڕێکخستنەکانی (#بزووتنەوەی سۆسیالیستی کوردستان#)ەوە دەکات.
ساڵی (1979) لە شاری (کەرکووک) و (بەغدا) دەبێتە سەرباز لە سوپای ئێراق، دەچێتە خولێکی تایبەت بە (مخابرە) لە پەیمانگا و کەتیبەی مخابرە، بۆماوەی (6) شەش مانگ، ڕاهێنان لەسەر (13) ئامێری پەیوەندی دەکەن کە ئەو کات لە وڵاتی ئێراق تەنیا ئەو ئامێرانەی هەبووە، لەبەر زیرەکی لێهاتوویەکەی پلەی یەکەمی خولەکە بەدەست دەهێنێت.
سەربازی تەواو ناکات و لەبەر ئارەزووی بۆ کوردایەتی لە (#10-04-1980#) لە هەرێمی (15)ی #شەهید دکتۆر خالید# دەبێتە پێشمەرگە.
لەگەڵ هەڤاڵە پێشمەرگەکانی دەبنە مایەی نیگەرانی و ترس و تۆقاندن لە سنووری شارەدێی تەقتەق و چەند چالاکییەکی پێشمەرگانە ئەنجام دەدەن وەکوو:
یەکەم: لەگەڵ سێ پێشمەرگە (سەرهەد کانی ڕەشی و ئازاد عەوڵا و ئاراس #باغەجنێر#ی) لەسەرتای ساڵی (1981) یەکەم ئارپێچی دەگرنە (ڕێکخراوی حزبی #بەعس#-منەزەمە) لە شارەدێی تەقتەق کە دەنگدانەوەیەکی زۆر باشی دەبێت لەناو جەماوەر و ترسێکی باشیشی لە دڵی بەعسییەکان درووستکرد.
دووەم: هەر لە هەمان ساڵدا (1981) یەکەم ئۆتۆمبیلی (ئیڤا)ی سەربازی سوپای ئێراق لەنێوان (کۆیە وتەقتەق) لە (شیوی لوولە)ی نزیک گوندی (#تاڵەبانی گەورە#) لەلایەن خۆیی و (4) پێشمەرگەی تر بەناوەکانی (سەرهەد کانی ڕەشی و سەمەد گەرمکی و واحید و ساڵح) سوتێنراوە.
سێیەم: لەگەڵ هەڤاڵان (سەرهەد حەمە عەلی و مەلا چەتۆ) لەسەر لە ئێوارەیەکی زوودا دەستڕێژی گوللە لە سەربازگەی (قەڵاتە)ی تەقتەق دەکەن و دەنگدانەوەیەکی زۆری دەبێت.
ساڵی (1983) لە ڕێکخستنەکانی (بزووتنەوەی سۆسیالیستی کوردستان)ەوە دەچێتە ڕێکخستنەکانی (#کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان#) و دەبێتە لێپرسراوی پۆل.
ساڵی (1987) بەشداری گرتنی شارەدێی تەقتەقی کردووە وەکوو شارەزا و چاوساغی پێشمەرگەکانی کردووە بەسەلامەتی ئەو هێزەی بۆی دانراوە گەیاندویەتییە شوێنی مەبەست، لە جاری دووەمدا دووبارە بەشداری گرتنی تەقتەق دەکات، بەڵام لەدووەمجاردا بریندار دەبێت.
لە گەرمەی ئەنفالەکاندا بۆ ماوەی مانگێک لە دەشتی کۆیە ماوەتەوە وکارەسات و تراژیدیای ئەنفالی بە چاوی خۆی بینیووە، لە مانگی (7ی 1988)دا لە شەڕی ڕووبەڕوو بوونەوەی بەرەییدا لە شەڕی (بەنی هەریر)دا بەشداری کردووە بەرانبەر سوپای ئێراق سەربەرزانە لەو شەڕەدا دەربازبوون.
هەر لەسەرووبەندی ئەنفالەکان (#کۆسرەت ڕەسوڵ عەلی#) و (شەهید عەبدولرەزاق) ڕایان سپاردووە کە نامەی ڕێکخستنەکان بگەیەنێتە (مەلا خدری بۆڵێ) و چەند ئەرکێکی قوورس و سەختی نێوان ڕێکخستنی شار وشاخی پێ ئەنجامدراوە.
لە مانگی (7ی1988)دا، لە بالیسان کۆبوونەوەیەک لەلایەن هەڤاڵان (کۆسرەت ڕەسوڵ عەلی و شەهید عەبدولرەزاق و #ملازم عومەر# و مامۆستا عەبدوڵڵا) ڕێکخرا، کە تێیدا بڕیاری پێکهێنانی یەکەی پارتیزانی دراوە و ئەبوزەید و هەڤاڵانی لە یەکەی پارتیزانی (تیپی 93ی کۆیە) جێگیر کراون.
ئەو یەکە پارتیزانە پێکهاتبوو لە (مەلا دڵشاد) لێپرسراوی حزبی و ئەبوزەید و مامۆستا زیرەک و ئەسوەد حاجی مەلا و شەش هەڤاڵیتر، هەرچەند ئەبوزەید لە گوندی (#توتمێ#) داوا لە هەڤاڵان کۆسرەت ڕەسوڵ و شەهید عەبدوڵرەزاق دەکات کە ئەو خێزاندارە و حەزدەکات بچێتە سەر سنوور، بەڵام ئەوان ئاگاداری دەکەنەوە کە بۆیە لەگەڵ ڕێکخستنەکانی شاردا ئەویان ناساندووە، تاوەکوو ئەو ڕایەڵە هەموو کەسێک پێی نەزانێت بۆ ئەوەی ژیانیان لە شاردا نەکەوێتە مەترسیەوە بۆیە ئەو دانراوە لەو یەکە پارتیزانەدا بمێنێتەوە.
لە مانگی (8ی 1988)ەوە ئەو یەکە پارتیزانە دەگەڕێنەوە وڵاتی سۆتماک و وێران و خاپوورکراو، یەکێک لە پێشمەرگەکان بەناوی (مامۆستا زیرەک) مارپێوەی دەدات، لە ڕێگەی (مەحمودی حەمە ڕووت) لە دۆڵی #خەلەکان#دا هەوڵدرا ئەو پێشمەرگەیان بۆ بگەیەنرێتە (نەخۆشخانە).
لە مانگی (9ی 1988) دەشتی کۆیە زۆرترین کێوماڵی سوپای ئێراق (جاش و جەیش)ی بەسەرەوە بووە بۆ سووتاندن و کاوڵکردنی مۆڵگە و لەناوبردنی کانیاو و خۆراک وبارگە و بنەی پێشمەرگە، لەو سەروبەندەشدا (#شەهید جەعفەر# حەمە دەروێش)ی فەرماندەی تیپی 93ی کۆیە و23پێشمەرگە دێنەوە دەشتی کۆیە، ئەوەش خۆشاردنەوە و کاری پارتیزانی ئەو یەکەیە قوورستر دەکات، بۆیە لە06-09-1988 حکومەتی ئێراق کە لێبوردنی گشتی دەردەکات ئەو یەکەیە داوا لە هەندێک لە پێشمەرگەکانی دەکات کە (تەسلیم) ببنەوە، تاوەکوو ئەو یەکەیە پارێزراو بن لە ڕووی ئاساییش و ئاشکرابوون و خۆراکەوە، دواتریش لە مانگی تشرینی دووەمی 1988ەوە ئەو یەکەیە دەکرێتە دوو بەشەوە، ئەبوزەید و هەڤاڵەکانی دەچنە بناری شاخی (کۆسرەت) بۆ درێژە پێدان بە پارتیزانی.
لەزستانی سەختی1989دا بە مەبەستی دابینکردنی پێداویستییەکانی مەفرەزە پارتیزانییەکەی بناری کۆسرەت دەگەڕێتەوە سەر سنوور و سەرکردایەتی لەگەڵ خۆیدا (ئامێرێکی پەیوەندی و 16بارانگیر و95نامە)ی هێناوە، لە پشتی (#ژاراوە#) لە کەمین و بۆسەیەکی ڕژێم و چەکدارەکانی دەربازی دەبێت و لە دەریاچەی (دووکان) بە بەلەم خۆی گەیاندۆتە گوندی (#کەلکان#).
لە04-03-1989لەناو شاری (#ڕانیە#)ەوە لە ڕێگەی مامۆستا (وریا ساڵح) لێپرسراوی کەرتی ڕێکخستنی ناو شار ئاگادارکراوەتەوە کەوا بناری (چیای کۆسرەت)بەجێ بهێڵین و مەترسییان لەسەرە، برادەرانی #حزبی شیوعی ئێراق#یشیان لەو دەنگۆیە ئاگادارکردووە، بەڵام هاوڕێیانی حزب گوێیان بەو زانیارییە نەداوە، بۆیە لە پەلاماری سەربازی سوپای ئێراقدا (4)چوار پێشمەرگەیان شەهید بوو.
ئەبوزەید دەوتوانێت هەڤاڵانی بۆماوەی (15) ڕۆژێک دوو هەفتە بۆ پشوودان بگەڕێنێتەوە ناو شار لە ڕێگەی پەیوەندی گرتن بە ڕێکخستنە نهێنییەکان و بەتایبەتە ماڵەکانی (مەلا خدری بۆڵێ، حارس، مەحمود حەمە ڕووت، ئیبراهیم کەلکانی، محەمەد ئەبوبەکر، کاوە و خدر عیسا، دکتۆر فەتتاح) و هاوکاری #حزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران#.
لەشەوی7/8-04-1989 ئەو مەفرەزەیە کاری خۆی تەواو دەکات دەگەڕێنەوە سەرسنووری ئێران-ئێراق، پاش پشوودان بۆ ماوەیەک دواتر لە مانگی مایسی 1989ئەبوزەید و مەلا دڵشاد و بەهرامی حاجی ڕەفیق و حسێن عەزیز دەگەڕێنەوە و درێژە بەکاری پارتیزانی دەدەن.
بۆ کاری تایبەت دووبارە لە مانگی ئابی 1989دەگەڕێنەوە بۆ سەرکردایەتی و لە06-09-1989لەسەردوای کۆسرەت ڕەسوڵ عەلی جارێکیتر (ئەبوزەید و عەزیزەسوور و دلزار عەلی حەمەشین) لەپایز و زستانی 1989دا تاوەکوو حوزەیرانی 1990لە پارتیزانیدا دەمێننەوە.
لە ماوەی کاری پارتیزانیدا چەند چالاکییەکی لەگەڵ هەڤاڵانی ئەنجامداوە وەک: گرتنی چەند چەکدارێکی ڕژێم لە دۆڵی (خەلەکان) کە سەر بە فەوجی (75)ی محەمەد کیسرا جاف بوون و دواتر ئازادیان کردوون، گرتنی ڕەبیەی (ناڵەشکێنە)ی بیتوێن، چوونە ناو شارەدێی (تەقتەق) و ناو شاری (#هەولێر#) و #بنەسڵاوە#.
لە ڕاپەڕینی بەهاری 1991دا بەشداریکردووە لە ڕاپەڕینی شار و شارۆچکەکانی کوردستان بە (کەرکووک)یشەوە و لە دوای ڕاپەڕینیش دەکرێتە فەرماندەی تیپ لە سوپای یەکگرتووی کوردستان کراوە بە کارگێڕی لە لیوای 23 کە هەڤاڵ (تۆفیق کانی وەتمانی) فەرماندەی لیواکە بووە، پاش ماوەیەک دەبێتە جێگری فەوجی تایبەت و دواتریش بە فەرماندەی تیپ دەمێنێتەوە تاوەکوو 31-08-1996کە بە (31ی ئاب) لەمێژوی شەڕی براکوژی (یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و #پارتی دیموکراتی کوردستان#) بەناوبانگە، دوای ئەو ڕووداوە دەکرێتە فەرماندەی (لەشکری تەقتەق) وجێگری فەوجی 9ی کۆیە و فەرماندەی فەرماندەیی تەقتەق.
یەکەم هێزی بەشداربوو بووە لەگەڵ ئەمریکییەکان لەپڕۆسەی ئازادکردنی کەرکووک لە ساڵی 2003، لە ساڵی 2004ەوە ماوەی (11)مانگ لێپرسراوی ناوەندی کۆمەڵایەتی بووە، لە 2006ەوە بۆ کارگێڕی مەڵبەند بەشداری هەڵبژاردنە ناوخۆییەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانی کردووە، لە ساڵی (2010) بووە بە ئەندامی ئەنجوومەنی ناوەندی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و لە ساڵی (2020)دا لە کۆنگرەی چوارەی حزبەکەی بە هەڵبژاردن بووە بە ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و دواتر بووە لێپرسراوی (مەڵبەندی 14ی ڕێکخستنی کۆیە)ی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان تا ئێستا لەو پۆستەی بەردەوامە.
سەرچاوە:
-چاوپێکەوتن لەگەڵ (ئەبوو زەید ساڵح مستەفا-لێپرسراوی مەڵبەندی14ی ڕێکخستنی کۆیەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان) لە مانگی حوزەیرانی 2022دا، تایبەت بۆ کوردیپێدیا ئامادەم کردووە.[1]