Soran İdaresi’ne bağlı Hawdiyan köyünde Soran Mîrliği dönemine ait Mîr Kelos Kalesi günümüze kadar ayakta kalmayı başarmış tarihi yapılardan bir tanesi.

BasNews’e konuşan araştırmacı yazar Fazil Hawdiyanî, Mîr Kelos Kalesi’nin Osmanlı döneminde 14. yüzyılları başında inşa edildiğini ve kalenin ilk komutanın Mîr Kelos’un oğlu Mîr Îsa Bey olduğunu, Soran Mîrliği’nin kaleyi sınırlarını korumak amacıyla inşa ettiğini söyledi.

Fazil Hawdiyanî sözlerini şöyle sürdürdü: “Kale, Hawdiyan Mağarası’nın üzerine inşa edilmiş kale, üzerindeki araziye hakim yüksek bir yerde, askeri, güvenlik ve bölgeyi gözetlemek amaçlı kullanılmış. Kalenin kalıntıları incelendiğinde, inşasında yüksek bir mühendislik tekniği kullanıldığı, kullanılan taşların çok düzgün kesildiği, kireç ve alçı ile sıvandığını görebilirsiniz.”

5 metre yüksekliğindeki kalenin, ön cephesinde gözetleme amaçlı kullanılan 5 penceresi bulunduğunu dile getiren araştırmacı-yazar Fazil Hawdiyanî, “Kalenin arka tarafında ise bir yemek hane, atlar için ahır mevcut ve bir su kaynağı olduğunu biliyoruz. Yine kaleye çıkan bir katır yolu ile kaleye erzak taşınmış. Kalenin pencereleri ve kapılarında ceviz ile çınar ağacı kullanılmış. Kapılar bölgedeki iklim koşullarına uygun bir şekilde, soğuğa ve sıcağa karşı dayanıklı bir şekilde tasarlanmış” dedi.

Araştırmacı yazar Fazil Hawdiyanî, tarihte Mîr Kelos Kalesi’ne ilişkin daha önce ellerinde herhangi bir veri olmadığını, yakın tarihe kadar da kale hakkında fazla bir kaynak olmadığına dikkat çekerek, “Bölge halkı kalenin keşfettikten sonra yapılan araştırmalar sonucu tarihi hakkında bilgi sahibi olduk. Soran Mîrliği’nin sınırlarını korumak amacıyla bir çok kale inşa ettiğini biliyoruz. Bunlardan bazıları şunlar; Qellatok, Qellatî Quçakemerî, Qellata Serketeşî, Kewne Qellat, Qellatî Derduk gibi.”

Mîr kelos Kalesi, Soran İdaresi’nin batısında kente 10 km uzaklıktaki Hawdîyan köyüne bir iki km mesafede, Bradost Dağları’nın etiğinde yer alıyor.

Soran Mîrliği

Soran Mîrliği, güneyden Baban Beyliğine, doğudan İrana, kuzeyden ve batıdan Behdînan Beyliğine ve Erbil’e komşu idi.

Soran Mîrliği, 1514 senesinde Çaldıran Muharebesi'nden sonra Osmanlı'ya bağlılığını sunan Beyliklerden birisidir. 1835'te Osmanlı Devleti tarafından bertaraf edilinceye kadar, Güney Kürdistanı'nın kuzeydoğusuna, uzun süre boyunca hükmetmiştir.

Mîrliğin başkenti Revandiz idi. Bağımsızlıktan önce Şehrizor'da, Osmanlı Devleti'ne bağlı bir muhtariyetti.

Soran Mîrleri

Soran Mîrliği’nin toplamda 24 hükümdarı vardı ama bunlardan sadece bazıları bilinmektedir.

1-Kelos
2- İsa
3- Şah Ali Bey
4- Pir Budak bin Şah Ali Bey
5- Mîr Seyfeddin
6-Mîr Hüseyin
7-Mîr Seydi bin Şah Ali Bey
8-Mîr Seyfeddin bin Mîr Hüseyin bin Pir Budak
9-Kuli Bey bin Süleyman Bey Mîr Seydi
10-Budak Bey bin Kuli Bey bin Süleyman Bey
11-Süleyman Bey bin Kuli Bey bin Süleyman Bey
12- Ali Bey bin Süleyman Bey
13-Şıkali Bey
14-177??-1816 Süleyman Bey
15- 1816-1825 Hanzad (tek kadın hükümdar)
16-1825-1835 Mîr Muhammed [1]