تپه لیلان یا تپه شیخنا یا تپه شبت انلیل یکی از مهم ترین تپه های باستان شناسی غرب #کردستان# است که در شرق منطقه خابور واقع شده است. این تپه در 28 کیلومتری جنوب شرقی #قامشلو# و 82 کیلومتری شمال شرقی شهر هاسک قرار دارد. این شهر باستانی به نام های زیادی شناخته می شود، هنگامی که پایتخت ابوم شد، نام آن شخنا بود، به گواه الواح و کتیبه های موجود در آرشیو تل الحریر و الواح مصری یافت شده در کوه لیلان، به او چنین گفته اند. در قرن 19 قبل از میلاد، این شهر توسط آشوری ها فتح شد و شبیت انلیل (محل سکونت خدای انلیل) نامیده شد. پس از مرگ شاه شمشی عداد، نام سابق شخنا به تپه لیلان تغییر یافت، کە یکی از بزرگ ترین تپه های منطقه و یکی از قدیمی ترین روستاها و آبادی های شرق کردستان است. این تپه تاریخی اولین سکونتگاه منطقه است و قدمت آن به اواخر هزاره ششم قبل از میلاد می رسد، تپه لیلان همچنین یکی از شهرهای مهم شمال میزوپوتامیا در هزاره های دوم و سوم قبل از میلاد بوده است. دلیل این امر این است که این مکان در مسیر تجاری است که مناطق شمال مدیترانه، میزوپوتامیا و شهر خاتی را به هم وصل می کند.
این تپه از دو قسمت (منطقه) تشکیل شده است: منطقه بالا که آکروپلیس نامیده می شود، قدیمی ترین منطقه است، قسمت پایینی اطراف قسمت بالا شهر پایین نیز نامیده می شود. مساحت کل تپه 90 هکتار است. این منطقه در اواسط هزاره سوم قبل از میلاد شاهد افزایش قابل توجه جمعیت بود، بنابراین روستای کوچک به وسعت یک شهر بود تا اینکه به 90 هکتار وسعت رسید. در این دوره شهر از نظر سازمان سیاسی و اقتصادی توسعه یافت و به یکی از مراکز مهم و استراتژیک منطقه خابور تبدیل شد که در آن زمان شخنا نامیده می شد. در اواسط هزاره دوم پس از میلاد، شخنا مانند تمام مناطق خابور جزء امپراتوری #هوری# و #میتانی# شد و مکانی استراتژیک و مهم بود. در بسیاری از نقاط مختلف این شهر کم ارتفاع، مقبره‌های امیران و رهبران میتانی وجود دارد که قدمت آنها به دوران مذکور بازمی‌گردد. آثار به دست آمده در این تپه حاکی از ذوق و هنر مردمان این دوره است که از نظر هنری و طراحی چقدر پیشرفته و حرفه ای بوده اند. این تپه نیز مانند دیگر بناهای تاریخی منطقه قربانی جنگ‌ها و هرج‌ومرج‌های پی در پی به ویژه در زمان ظهور تروریست‌های داعش و حملات آنها به مناطق سوریه شده است، متاسفانه یکی از بناهایی بود که تخریب شد.[1][2]