دریاچه زریوار که زریبار نیز نامیده می‌شود، با داشتن آب شیرین و حیات‌وحش خاص خود از دریاچه‌های منحصربه‌فرد شرق کردستان و کشور ایران و جهان به شمار می‌رود. زریوار همچنین یکی از تالاب‌ها و پناهگاه‌های حیات وحش محسوب می‌شود و در فهرست میراث طبیعی کشور ایران به به ثبت رسیده است.
دریاچه زریوار یا زریبار بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین شرق کردستان و ایران است، و یکی از تماشایی‌ترین جاهای دیدنی استان کردستان به شمار می‌رود که در میان دره‌ای محصور از کوه‌ها و جنگل‌های بلوط آرام گرفته و هدیه بخش زندگی و حیات است. این دریاچه 5/4 كيلومتر طول و حدود دو كيلومتر عرض دارد و مساحتی حدود 850 تا 900 هكتار را در برگرفته است. عمق متوسط این دریاچه سه متر (دو تا پنج متر) است كه از نظر عمق، وسعت و حجم آب از شرايط بسيار مناسبی برای تفریح و ورزش‌های آبی مانند قايق‌‌رانی و اسكی روی آب برخوردار است.
دریاچه زریوار به‌علت داشتن آب شیرین، شرایط لازم را برای رشد و زندگی انواع ماهیان پدید آورده است. از شگفتی‌های زریبار، جزیره‌های متحرکی است که در آن وجود دارند و با جریان آب و باد از کناره‌های دریاچه جدا شده و در وسط آن به چشم می‌خورند؛ گاه مساحت این جزیره‌های کوچک در زریوار به 20 متر مربع هم می‌رسد.
جالب است بدانید که هیچ رودخانه‌ای به دریاچه زریبار نمی‌ریزد و حتی زریبار سرچشمه رود #مریوان# یا تازه آباد است که از میان شهر مریوان عبور می‌کند و به رود سیروان می‌پیوندد. آب این دریاچه، از چشمه‌هایی که در کف آن می‌جوشد و بخشی نیز از بارش‌های جوی تامین می‌شود. در زمستان به‌دلیل سردی هوا، سطح دریاچه یخ می‌زند. البته قسمت‌هایی که محل قرار گرفتن چشمه‌های خودجوش است، از یخ‌زدگی در امان می‌مانند.
زریوار علاوه بر زیبایی و شناخته شدن به نام یک منطقه تفریحی، نقش بسیار مهمی نیز در کشاورزی منطقه ایفا می‌کند. همچنین صید ماهی و ماهیگیری در دریاچه زریوار به‌دلیل وجود انواع ماهیان خوراکی رونق زیادی دارد و یکی از تفریح‌های پرطرف‌دار در این منطقه به شمار می‌رود.
=KTML_Bold=علت نام‌گذاری دریاچه زریوار=KTML_End=
زریبار یا زریوار واژه‌های کردی هستند که متشکل از دو واژه «زری» یا «زریا» به معنی دریا و پسوند تشبیه «وار» یا «بار» است که درمجموع معنای دریاچه می‌دهد. در روایتی دیگر نام اصلی این دریاچه را «زیراوبار» به‌معنای آب کف کنار می‌دانند و دلیل این نام‌گذاری را چشمه‌هایی می‌دانند آب آن را از کف دریاچه تامین می‌کند؛ زریبار و زریوار نیز تغییر یافته زیراوبار است.
=KTML_Bold=علت شکل‌گیری دریاچه زریوار=KTML_End=
دریاچه زریوار کردستان در یک فرونشست محلی به نسبت باریک در پهنه کمربند #سنندج# سیرجان تشکیل شده است که دو سوی غرب و شرق آن به گسل طولی شمال غربی - جنوب شرقی محدود می‌شود. احتمال می‌رود که این دو گسل در تشکیل این دریاچه نقش داشته باشند.
مطالعات گرده‌شناسی نیز نشان داده است که دریاچه مریوان در شرایط آب‌وهوایی سرد در 20 هزار سال پیش از میلاد مسیح شکل گرفته است.
=KTML_Photo_Begin=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2024/562270/0003.JPG=KTML_Photo_Alt=0003.JPG=KTML_Style=width:25%;height:20%;float:left;=KTML_Photo_Target_Link=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2024/562270/0003.JPG=KTML_Photo_End=
=KTML_Bold=افسانه دریاچه زریوار=KTML_End=
زریوار، دریاچه‌ای افسانه‌ای و اسرارآمیز است که افسانه‌ها و روایت‌های مختلفی در موردش نقل می‌شود. نخستین روایت مربوط به قصه درویش و حاکم ظالم است؛ مردمان محلی این منطقه معتقدند که در محل کنونی دریاچه زریوار، شهری بود که حاکم ستمگری به نام فیله قوس داشت. یک روز درویشی به‌همراه همسرش سوار بر الاغ از نزدیکی شهر عبور می‌کرد که مأموران حاکم او را دستگیر و به شهر آوردند، اهالی شهر و مأموران، درویش و همسرش را بسیار آزار می‌دادند و مجبور به انجام کارهای سخت و طاقت‌فرسا می‌کردند تا جایی که دُم الاغی که تنها سرمایه درویش بود از جا کنده می‌شود و زن باردارش فرزند خود را از دست می‌دهد. درویش، خسته از ظلم اهالی و مأموران، نزد حاکم رفته و خواستار عدالت می‌شود؛ اما حاکم او را مورد تمسخر قرار می‌دهد و بیرون می‌اندازد.
درویش آزرده‌خاطر و دلشکسته بالای کوهی در شرق شهر می‌رود و به راز و نیاز با خالق می‌پردازد. او حاکم و مأموران و اهالی را نفرین می‌کند و می‌گوید:
سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا شهر را با آب یکسان نکنی و این قوم ظالم را نابود نکنی.
چنین می‌شود که دریاچه پدید می‌آید و شهر، اهالی و حاکم ستمگرش ناپدید می‌شوند. اکنون هم قبر درویش هنوز در پای کوه در حال تماشای این دریاچه است. بر اساس همین افسانه، زریوار دریاچه‌ای شناخته می‌شود که دادخواهی کرد و به آن دریاچه دادخواه لقب داده‌اند.
روایتی دیگر نیز مربوط به گنج پنهان زیر دریاچه زریبار است که دریاچه از آن محافظت می‌کند و تاکنون نیز کسی آن را پیدا نکرده است. بنابراین احتمالا وجه تسمیه زریبار و استفاده از واژ زر در نام این دریاچه، اشاره به این گنج مدفون شده دارد.
=KTML_Bold=دریاچه زریوار کجاست؟=KTML_End=
تالاب آب شیرین زریبار یا دریاچه زریوار از جاهای دیدنی مریوان است و در فاصله سه کیلومتری غرب شهر مریوان در دره‌ای به نسبت وسیع قرار دارد که از غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده است. [1]