بەختیار عەلی محەمەد نووسەر و ڕۆماننووسی کورد لە #08-08-1960# لە گەڕەکی (#ئیبراهیم پاشا#) ی شاری #سلێمانی# لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی لە قوتابخانەی #شێخ سەلام# لە سلێمانی تەواوکردووە پاشان خوێندنی ناوەندی، لە ناوەندی ئەزمڕ و خوێندنی ئامادەیی، لە ئامادەیی هەڵکەوتی کوڕان تەواوکردووە. پاشان لە زانکۆی سلێمانی و سەڵاحەدین دەبێتە خوێندکاری بەشی زەویناسی و پاش خۆپشاندانەکانی ساڵی 1983ی خوێندکارانی #زانکۆی سەڵاحەدین# لە #هەولێر# دەستی بریندار دەبێت و بە یەکجاری دەست لە خوێندنی زانکۆ هەڵدەگرێت و دەگەڕێتەوە بۆ سلێمانی. لەوە بە دواوە بە تەواوەتی خۆی بۆ کاری نووسین یەکلا دەکاتەوە و هەمان ساڵ واتا ساڵی 1983 قەسیدەی نیشتمان دەنووسێت و دەبێتە یەکەمین بەرهەمی بڵاوکراوەی.=KTML_Quote_Begin==KTML_Style=width:35%;float:right;=KTML_Quote_Icon=❞=KTML_Quote_Content==KTML_Red=لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بەختیار عەلی-یەکی تر نییە!
شێرزاد حەسەن=KTML_End==KTML_Quote_End=
ساڵی 1985 بەهۆی بارودۆخی نالەباری باشووری کوردستان و بۆ ئەوەی لە سوپای ئێراقیدا نەبێتە سەرباز، دەچێت بۆ ئێران و نزیکی 8 مانگ لە شاری کەرەج لە کامپێکی پەنابەراندا دەژی، بارودۆخی دژواری کەمپەکە و بێ هیوایی وادەکەن بگەڕێتەوە و ماوەیەکی درێژ لە ناوچە جیاوازەکانی کوردستان بمێنێتەوە. ئەزموونی سەختی ژیان و ململانێی بەردەوامی لەگەڵ فاشیزمی بەعس و تەسکبیری حیزبە کوردییەکان دەبن بە ئەزموون و پاشخانێکی فیکری و ڕۆحی گرنگ بۆی کە دواتر لە کۆی بەرهەمە ئەدەبییەکانیدا ڕەنگ دەدەنەوە.بەختیار عەلی دوای جێهێشتنی شاری کەرەج بە هاوڕێیەتی هەردوو نووسەر فاروق ڕەفیق و #ڕێبوار سیوەیلی# ڕوو لە کوردستانی ڕۆژهەڵات دەکات و بۆ ماوەیەک لە ناوچەی چەمپاراو نیشتەجێ دەبن و پاشانیش لەگەڵ ئەو دوونووسەرە لە شاری #بانە# دەمێننەوە.
دوای گیرسانەوەیان لە شاری بانە بەهۆی کاریگەرییەکانی شەری ئێران و ئێراقەوە و ئەو پەستانە زۆرەی لەلایەن کۆماری ئیسلامی ئێران لەسەری دەبێت بەختیار عەلی بۆ جارێکی دیکە دەگەڕیتەوە کوردستانی باشوور و دەست دەکات بە چالاکی ڕۆشنبیری و نووسین ئەدەبی و فیکری. پاش سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆ، کوردستان بە جێ دەهێڵێت و ڕوودەکاتە سووریا و پاشان ئەڵمانیا و لە ساڵی 1999وە لە شاری کۆڵن نیشتەجێ دەبێت و لەژێر هەل و ئەزموونەکانی ژیانی تاراوگە و دونیای مودێڕنی ئەوروپادا ژیانی ئەدەبی و نووسەری پەرە دەستێنێت.
یەکەم بەرهەمی بڵاوکراوەی بەختیار عەلی قەسیدەی نیشتمانە کە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1983ز، لە ساڵانی هەشتادا بەختیار کۆمەڵێک قەسیدەی درێژیش دەنووسێت، کە (شار) ، (گوناه) ، (کەرنەڤاڵ) و دەستنووسی یەکەمی ڕۆمانی (مەرگی تاقانەی دووەم) یش بەشێک لەو بەرهەمانەن.
بەختیار عەلی لە پاییزی ساڵی 1989دا یەکەمین وتاری بە دوو بەش بە ناونیشانی (قسەکردن لە پەراوێزی بێدەنگی) دا لە ڕۆژنامەی (پاشکۆی ئێراق) دا بڵاودەبێتەوە. لە ڕۆژانی سەرەتای ڕاپەڕیندا، لەگەڵ کۆمەڵێک نووسەری تردا ژمارەیەکی گۆڤاری ئازادی دەردەکەن کە دواتر پێنج ژمارەی لێ بڵاودەبێتەوە. لە ساڵی 1992دا یەکەمین کۆمەڵە هۆنراوەی بە جۆرێکی ئێجگار سادە و سەرەتایی و بە تیراژێکی کەم چاپ دەکرێت. لەنێوان ساڵانی 1992 تا 1994 چەندین کۆڕ و سیمینار لە هەولێر و سلێمانی پێشکەش دەکات و ئیشەکانی لەپاڵ ئیشی کۆمەڵێک نووسەر و ڕۆشنبیری تردا وەک سەرەتای سەرهەڵدانی جۆرە تێڕوانینێکی جیاواز بۆ ئەدەب و کۆمەڵگە سەیردەکرێن.
دوای سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆ لە ئەیلولی 1994دا کوردستان بەجێدەهێڵێت و ڕوو دەکاتە سووریا، پاش نۆ مانگ ژیان لە دیمەشقدا دەگاتە ئەڵمانیا و ساڵی 1999 لە فڕانکفۆرت نیشتەجێ دەبێت. لەو ماوەیەدا لەگەڵ کۆمەڵێک هاوڕێی دیکەدا دەبێتە یەکێک لە دامەزرێنەرانی گۆڤاری ڕەهەند، لە ساڵی 1997 یشدا دەست بە نووسینی ڕۆمانی (ئێوارەی پەروانە) دەکات و تەواوی دەکات.
پاشان لە ساڵانی نەوەدەکان هاوشانی #ڕێبین هەردی#، ڕێبوار سیوەیلی، #مەریوان وریا قانع#، #فاروق ڕەفیق#، #ئاراس فەتاح#، #هەڵکەوت عەبدوڵڵا# گرووپی ڕەهەند دادەمەزرێین، پاشان چەند ژمارەیەک لە گۆڤاری ڕەهەند بڵاو دەکەنەوە، کە گۆڤارێکی ئەدەبی-فیکری بووە.
بەختیار عەلی ئەو نووسەرە ئەفسووناوییەیە کە لە سێبەری ئەزموونی ژیانێکی پڕ هەوارز و نشێو و هێز و توانایەکی ئەدەبی بێ وێنەدا بووەتە خولقێنەری کۆمەڵێک بەرهەمی ئەدەبی و ڕۆشنبیری ناوازە کە ئەوڕۆ لە ڕیزی باشترین بەرهەمەکانی دونیادا پۆلین دەکرێن. بەشیک لەو بەرهەمانە بە پێی دابەشکاری ژانر و بابەتەوە بریتین لە؛
$دیوانە هۆنراوەییەکان:$
گوناﮪ و کەرنەڤاڵ 1992
بۆهیمی و ئەستێرەکان 2000
کۆی بەرهەمە هۆنراوەییەکان 1983 -1998
ئیشکردن لە دارستانەکانی فیردەوس دا 2004
تا ماتەمی گوڵ... تا خوێنی فریشتە -کۆی بەرهەمە هۆنراوەیەکان 1983 -2004
ئەی بەندەری دۆست.. ئەی کەشتی دوژمن 2009
شەوێک ئاسمان پڕبوو لە ئەستێرەی شێت 2019
$ڕۆمانەکان:$
مەرگی تاقانەی دوووەم، سوید 1997
ئێوارەی پەروانە 1998
دواهەمین هەناری دونیا، 2002
شاری مۆسیقارە سپییەکان، 2005
غەزەلنووس و باغەکانی خەیاڵ، 2007
کۆشکی باڵندە غەمگینەکان، 2009
جەمشید خانی مامم کە هەمیشە با لەگەڵ خۆیدا دەیبرد، 2010
کەشتیی فریشتەکان -بەرگی یەکەم، 2012
کەشتیی فریشتەکان -بەرگی دووەم، 2013
هەورەکانی دانیال، 2015
کەشتی فریشتەکان بەرگی سییەم 2017
دەریاس و لاشەکان 2019
داگیرکردنی تاریکی 2020
بەندەر فەیلی 2022
$شانۆنامە$
بۆ دۆزەخ ئەی بێگوناهان 2021
میوانێک لە سەرزەمینی دوورەوە 2023
$بەرهەمە فیکرییەکان:$
وەڵام لە ڕۆژگاری ونبوونی پرسیاردا سێزدە چاوپێکەوتن لەگەڵ نووسەر 2003
سێوی سێهەم 2009
جوانییەکانی ناڕێکی 2015
ڕەخنە لە عەقڵی فاشیستی 2015
ئایدۆلۆژیست 2019
زنجیرەکانی دۆن کیشۆت 2021
گوتاری مانەوە 2021
مەعریفە و ئیمان بەختیار عەلی و هێمن قەرەداغی
$پڕۆژەی کۆکردنەوەی بەرهەمە تیۆرییەکان$
چێژی مەرگدۆستی 2011
لە دیارەوە بۆ نادیار 2011
وەک باڵندەی ناو جەنگەڵە ترسناکەکان 2012
ئیمان و جەنگاوەرانی 2004
ئاوڕەکەی ئۆرفیۆس 2014
نەرسیسی کوژراو 2015
یادەوەری و زەمەن 2015
ناشوێن 2019
ئۆپۆزسیۆن و پۆرترێتەکانی 2019
دوا خەندەی دیکتاتۆر 2020
خوێنەری کوشندە 2021
لەدەستدانی ئاسمان 2021
دەستەسڕەکەی ئۆتێلۆ 2022
منداڵەکانی ساتۆرن 2022
وەک دەریایەک پڕ لە نهێنی 2023
[1]