مەلا (ئاوارە)ی شۆڕشگێرو دۆستو پشتیوانی ڕاستە قینەی زەحمەت کێشان.ناوی (ئەحمەد کوڕی مەلا حەمەدەمین)ی هەمەوەندییە، لەگوندی شەڵماش سەر بە شارستانی #سەردەشت# ولە ڕۆژ هەڵاتی شاری سەردشتی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لە ژێر سێبەری لوتکەی هۆملی سەر بەرز ولە ساڵی “1934”دا چاوی بە دنیای ڕووناک هەڵێناوە. مەلا ئاوەرە لە منداڵێوە لای باوکی کە پیاوێکی خوێندەواروزانا بووە، دەخوێنێوو، پاشان بەشوێن بەرفراوانی زانیاری زیاتردەست دەکات بەگەڕان بەناو حوجره و مزگەوتەکانی کوردستاندا، ئەو گەڕان و گڕیدەیەی مەلا ئاوەر دەباتە قۆناخێکی نوێ. مەلا(ئاوارە) لە سەردەمی گەڕان بە شارو دێ هاتەکانی کوردستاندا، زۆر لەوە زیاتر چاو گوێی دەکرێتەوە. کە بەخوێندنەکەی لێی تێگشتوە، ئەولەنەزیکەوە و هەر ڕۆژ لە گەڵ ژیانی خەڵکی ڕووبەرووبووە، بە چاوی خۆی بێ بەشی و هەژاری نیشتیمان و گەلەکەی دیوە. هەر ئەوەش هانی ئەدات و هەست وبیرو تووانای دەخاتە گڕ و دەکەوێتە هاندانی خەڵکی بۆ دەرچوون لە دەست تەنگی و نەداری ژیانی توولومەرگی، هەر خۆشی وەک پێشنگ وخەم خۆرێکی ڕەسن وتێگیشتو شۆڕشگێڕێکی ماندوونەناس بۆ ڕزگاری گەلی کورد ڕێگای شۆرش وبەرنگار بوونەوە دەگرێتەبر تاکۆتای ژیانی دژبەداگریرکەران، مەلا (ئاورە) بەر لە بوونی بە ئەندامی دێموکراتیش کەسێکی خۆشەویستو بەهەڵوێست بووە، لای خەڵکی دێهاتەکانی ئالان وبەری سوێسنایەتیو دەشتی کەڵوێ ی ناوچەی سەردەشتی ڕۆژ هەڵاتی کوردستان ناسرواو بەرێزو جێی موتمانەبووە، وە دوای ئەوەش کە ڕێگای خەبات بۆ ڕزگاری خەڵکی کورستان هەڵدەبژێرێت دەچێتە ناو دێموکرات ودەبێتە کەسێکی ناودارو کادرێکی تێکۆشەر و زاناو ئازای ناوچەکە. مەلا(ئاوارە)یەکێک بووە لەو تێکۆشەرانەی کە دووای کۆمار خۆی نادات بەدەستەوەو، بەرو باشوری کوردستان بۆ خۆرێک خستنەوە و، هەڵگیرسانەوە ودرێژەدان بە شۆڕش.لە ساڵی” 1966″دا و لە گەڵ کۆمەڵێک لە کادرە کانی دێموکرات دەگەرێنەوە بۆ دیوی ڕۆژ هەڵات. مەلا(ئاوارە)وەک لە سەرەوەش باسمکرد بەر لە کاری سیاسیش کەسایتیەکی کۆمەڵایەتی و لە ناو خەڵکی ناوچەکەدا، ڕێز و پێگەو خۆشەویستی تایبەتی هەبوو، لە بەر ئەوەی خۆی لە چینی زەحمەتکێش و نەداری کوردستان بووەو وەک پشتیوان ودڵ سۆزێکی ڕاستەقینە بیندراووە.ئەو سەردەمە خەڵکی چەندە لە زوڵم و زۆری نەتەوایەتی و حکومەتی داگیر کەری شای خاین وەزاڵە هاتبوون، ئەوندەش لەدەست دەرەبگو وەردەبورژواکان بێزار بوون، مەلا (ئاورە) خەڵکی هان ئەدا بۆ بەگژدا چوونەوە، لە زوڵم و چەوسانەوەی دەرەبەگ وچڵکاو خۆرەکان.مەلا (ئاوارە) زاناو ئەدیبێکی خۆرسکو کۆمەڵایەتیبووە و بە زمانێکی سادەو خەڵکی گوندەکان شێعری هۆنیووەتەوە، شێعرەکانی گەرچی نەچۆتە خانەی شاعیریەوە، بەڵام لە ناو خەڵکدا دە نگیان داوەتەوە و دەماو دەمیان پێکراوە.هەندێک وتەو قسەی نەستەقیشی هەیە کە دەڵێ :
له و کاتەوە کە لەماڵی خۆمان دەر کەوتووم
هیچ کات بە تەنیا نەبووم
هەستم بە غەریبی نەکردۆ
من ئێستا تەنیا کوڕی دایک و باوکی خۆم نیم
بەڵکوو ڕۆڵەی هەموو زەحمەتکێشەکانی کوردستانم
وە من : لە بیرمە زۆر منداڵ بووم، کە لە پیاوە بەتەمەنەکانم دەبیست دەیان ووت : کاتێک مەلا (ئاوارە) لەسێدارە درا پشتی هەژاران شکا. زۆر هۆگری ئازایەتیو قارەمانی ئەو کوردە خەبات کارە بەبووم، یان ئەیان ووت: لە کولە کولی بەهاردا بە خۆیو برنەوەشاتمانەکەیەوە لە چۆمی کڵوێ پەریوەتەوە. زۆر جار لە باوکم و خالە مینەشین و خاڵەم زەم بیستوە، دیان ووت : کە مەلا(ئاوارە) بارە هەناری لە شڵماشەوە هێناوە بۆ وسوەکل و بە گەنم گۆریویەتەوە. شەوانە خەڵکی لە دورخڕبوونەتەوەو شێعری مامۆستا (قانع)ی بۆ خوێندوونەتەوە باسی نابەرانبەری و چەوسانەوەی دەرەبەگەکانی بۆ کردون. وە بەو هۆیەوە خۆشیان ویستوەو داوایان لێکرد وە بە بێت بە مەلای وسوەکل بەڵام لە وەڵام دا ووتویەتی : من وەک نەوت وام زوو گڕ دەگرم و ناحەداڵەتیش قەبووڵناکەم هەر بۆیەش لای داگیر کەران خۆشەویست نیم و با ماڵی ئێوەش بەسووتان نەدەم تا ڕۆژی خۆی دێت.یان دەگێرنەوە : کە زۆرجار لە گەڵ کۆنە مەڵاو فەقێکانی بەکێشە هاتوەو پێی وەتون : “مەڵا ئاوارە کەسێکی زاناوخوێندەواربوە و فەقێ ی هەبوەو دەرسی پێ وەتوونەوە ”.(ئەرکی ئێمە تەنیا خوێندن و خۆاردن نێ. نەتەوەی کورد نەخوێندەوار و دوواکەوتوە و بەشخوراوە.پێویستە ئێمە بەبینە پێشنگ و خەڵک ڕوون کەینەوە، ڕێگای خەباتیان نیشان بدەین.و شان بە شانی زەحمەتکێشانی کورد، بۆ مافو ڕەزگاری و بەختەوەری گەڵ و نیشتمانەکەمان تێ بکۆشین). دەگێرنەوە: کاتێک کە جەلادەکانی شای خاین وخوێن ڕێژ، مەلا (ئاواره) بۆ گۆرەپانی تیرەباران دە بن، بە دەنگی بەرز و شۆڕشگێڕانە دەڵێ:، (بە کوشتنی من خەباتی ڕەزگاری خوازی نیشتمانپەروەرانی کورد دووای نایە)کە ئەم ووتەیە دەیان و سەدان لاوی خۆبخش وتێکۆشەری کورد. بە داگیر کرانی نیشتیمان وتراوە، خەباتی ڕزگاری خوازانەی گەلی کورد نەک هەر دوای نەهاتوە بەڵکو خوێنی پاکیان وەکو نەوت کراوە بە کڵپەی شۆرشداو هەر گیز ئەو ئاگری شۆرەشە ناکوژێتەوە.مەلا(ئاورە)لە ساڵی 1345 هەتاوی دا ڕوولە باشوری کوردستان ئەکات وپاش چەند مانگو هەر لەو ساڵەش داو لە گەڵ هاورێکانی ئیسمایلی شەریفزادەو، سولیمانی موعێنی، عبدڵای موعێنی و گەلێک تێکۆشەری تردا بەرەو خۆرهەڵاتی کوردستان هەڵ ئەکشێنەوە بۆ زەبر وەشاندن لە هێزەکانی ئەووەخی دوڵەتی پاشایەتی.کە تا بەهاری ساڵی 1347 کونی مشکیان لە ژەندەرمەو جاشە بەکرێگیراوەکان کردەبوو بە قەیسەرو زۆر بەداخەوە هەر لەو سالەداو بە پیلانی داگیر کەران وخۆفرۆشان مەلا (ئاورەو سێ هاورێی لە گوندی “دیواڵان نی ناوچەی سوێسنایەتی سەردەشتی سەر بەرز بە پلانێک ژەهر خوار دەکرێن ولە کانی بێ هۆشی یان کەم هێزی دا، دەست گیر ئەکرێن. لە ڕۆژی 10-05-1968 مەلا (ئاوارە)یان لە گەڵ دوو خەباتگێری دیکەی دێموکرات، ” ڕەحمانی وەتمان چاوشین” و” مەلا کەچە ” لە شاری سەردەشتی سەر سەوزو لانکەی خەباتو تێکۆشاندا تیربان دەکرێن و بە تیربان کرنی ئەو کەڵە شۆرەش گێرەی کوردستان، خەسارەتێکی گەورە لە خەباتی ڕزگاری خوازانەی گەلی کورد ناو چەکانی ئالان ودەشتی کەڵوێو بەری سوێسنایەتی کەو توو دڵ سۆزو خەم خۆرێکی بەوەفایان لە دەست چوو،
نەتەويی کوردن ئەگەرچی کوردن
لە بەرامبەر گەلی کورد ڕوو زەردن
sssنابێ دڵ خۆش بێ بەوە بێگانە
کوردی کوشتن، ئەوە کوردستانە
تا پتر خوێن برژێ لەم ناوە
شۆرشی گەورەتری بە دواوە
کوردم کوردستانم دەوێ
هەدا نادەم ڕۆژ و شەوێ
خۆم بسرەوم دڵ ناسرەوێ
تاکوو هەلم دەست دەکەوێ
دنيا گشتی سەر يەک کەوێ
لێم ببرن خوراک وخەوێ
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
تاکوو قۆناخی سەربەستی
ئەسپی خەباتم ناوەستی
تا دەرنەچم لە ژثر دەستی
نامەوێ سەرمایەی هەستی
مەرگ نەک ژینی ژێر دەستی
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
بۆ ئازادی و خودموختاری
بۆ سەربەخۆيی و ڕزگاری
بە سەربەرزی و بەختياری
بە گيان دەکەم فيداکاری
تا دەبڕ کلکی زۆر داری
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
کلکی زۆردار دەقرتێنم
قەڵای سەختی دەرووخێنم
بەردی بناخەی دەردێنم
وەک دێڵە سەگ دەيتۆپێنم
کە نەش تۆ پا دەیرە تێنم
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
دەيڕەتێنم تا کێوی قاف
جيهانی پێ دەکەم تەواف
بە بێ گاڵتە و لاف و گەزاف
شەرتە نەکەم وەعدە خيلاف
یا بمرم یا بستێنم ماف
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
دەستێنمەوە مافی خوراو
بۆ نيشتمانی بەش کراو
هەزاران دايکی زگ سووتاو
هەزاران لاوی سەربراو
دەژیەنمەوە وەک لاوی سەر بڕاو
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
من ناهێڵم نەسلی بەد کار
وەک هەڵۆ لێی دەکەومە کار
بچتە ئاسمان نايکەم قوتار
لە ژێر زەوی بۆی دەچمە خەوار
لێی ناهێڵم یەک جووقەوار
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
جووقەواری لێ ناهێڵم
وڵاتی پێ بەجێ دێڵم
خاکی خۆم بۆ خۆم دەکێڵم
سوودی بزن و مەر و چێڵم
چیدی نایدەم بەفڕ وفێڵم
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوای بەرزم قەت نانەوێ
تا کەی خەزێنە و نەوتەکەم
بە بووکۆڵە و فيت فيتە دەم؟
خە ڵک شاد و من دأ بە خەم
لە سەر گەنجی وڵایەکەم
خاکی خۆشم ئاورە کەم
کوردم و کوردستانم دەوێ
هيوی بەرزم قەت نانەوێ