بابەت: لێکۆڵینەوە
نووسین: #شاخەوان عەلی حەمەد مامۆکی#
نووسەری بەسەلیقەو خودان ئەزموون کاک (جمعە کانی لەلەیی) پاش بەچاپگەیاندنی ڕۆمانی (مەملەکەتی دڕکاوی) و (ڕەش و سپی) و کتێبی دیکۆمێنتاری (کەرکووک لەبەردەم شاڵاوی بە عەرەب کردن دا) کە لێکۆڵینەوەیەکی سیاسییە و خوێندنەوەیەکی وردو ئەکادیمی لەمەڕ پرسی بەعەرەبکردن لەو شارە کردووە، لەم ماوانەی دوایی دا چوارەم کتێبی خۆی لە دوو توێی(213) لاپەڕەدا لەژێر ناونیشانی (کوورەی شۆڕش کێی سوتاند؟) بەچاپ گەیاند.
نووسەر پێشینەیەکی ئەدەبی جوانی هەیەو لەڕوانگەی بابەتە سیاسیەکاندا چاودێرێکی ڕاستگۆو هەست پاک و دڵ و دەروون بێ خەوشە، بەئەمانەتەوە دەست بۆ بابەتە هەستیارەکان درێژ دەکات، بەواتایەکی دیکە: چاونەترس و بوێرانە وەک کاری نووسەری، پەنجە لەسەر برینەکان دادەنێ و تەنها پەنا ناباتە بەر ستایش و گەورەکردنی ئەوانەی گەورەنین و من و تۆ گەورەیان دەکەین و ئەوانەی گەورەن هەر بەگەورەییان دەهێڵێتەوە.
کتێبی (کوورەی شۆڕش کێی سوتاند؟) قەنتەرەو دەرگایەکی ئاوەڵایە، لەچەند گۆشە نیگایەوە باسی ڕابردوی پڕ تەمتومان و بارودۆخی لێوان لێو لە هەورازو نشێوو ڕۆژگارە تووش و سەختەکانی ژیانی لادێ و پێشمەرگاییەتمان بۆ دەکات، لە بابەتی (کوردو چەمکی شۆڕش)خوێنەر بەچەمکی شۆڕش ئاشنا دەکات وەکو ئاماژەی پێکردوە : (شۆڕش بریتیە لە سەرهەڵدان و فشارێکی فراوان و ئامانجداری بەشێک لە کۆمەڵگە، مەبەست لێی گۆڕینی بارودۆخێکە بۆ بارودۆخێکی نوێ و باشتر..هەروەها بەشێوە زانستی و هەمەلایەنەکەی تەنها لەکاری چەک و بزووتنەوەی چەکداری و یەک شێوازو ڕێگا کورت نەکراوەتە، بەڵکو ماناکەی فراوانترەو چەندین بواری تر لەخۆ دەگرێ، وەک شۆڕشی فەرهەنگی و ڕۆشنبیری، شۆڕشی پیشەسازی، شۆڕشی ئەلکترۆنی، شۆڕشی ژینگەیی، شۆڕشی زانستی، شۆڕشی تەندروستی و شۆڕشی تەکنەلۆژی و....هتد. لای کورد چەمکی شۆڕش بریتی بووە لە کردەو جوڵانەوەیەکی چەکدارانەی گەلێکی ژێردەستەو ستەملێکراو تا ئەو دەوڵەتانەی داگیرو دابەشیان کردووەو ڕۆڵەکانی دەچەوسێننەوەو زەوی و ئاسمان و داهاتەکانی بۆبەرژەوەندی خۆیان بەکار دەهێنن، ملکەچ و ناچار بکەن بەگێڕانەوەی هەموو ئەو مافانەی کە بەدرێژایی ژیانی ڕابردو زەوتیان کردوە).
بەبۆچوونی نووسەر ئەو ناساندن و پێناسەیەی بۆ شۆڕش و سەرهەڵدانی چەکداری کردوە لەباشوری کوردستان و بۆ سەردەمی تازە، تەنها سێ جوڵانەوە دەچنە خانەی هەڵگیرسانی شۆڕشەوە، ئەوانیش بریتین لە شۆڕشی شێخ مەحمود، شۆڕشی ئەیلوول، شۆڕشی نوێ.
نووسەر بێ لایەنانەو بەچاوی ڕەخنەوە دەستنیشانی کەم و کوڕیەکانی دوێنێ و ئەمڕۆی کردوە و خوێندنەوەیەکی بابەتیانەو لۆژیکیانەی بۆ ئەو ڕووداوانە کردووە کە وەک بەڵگەیەکی حاشا هەڵنەگر حەوجە بەوەیە هەڵوێستەی لەسەر بکرێ، ئەوەش نەمری ئەو قەڵەمە هەقبێژە دەردەخات کە لە گێڕانەوەی مێژوودا تەنها پەنا ناباتە بەر ستایش و بەشان و باڵ هەڵدانی ئەوانەی تا دوێنێ قارەمان و پاڵەوان بوون، وەلێ لەم ڕۆژگارەدا کۆڵەکەی تۆکمەو پتەوی ڕابردووی هیچ کەلێنێ نەماوەتەوە مەردم بتوانێ دەرهەق بەو کارانەی خۆی لەسەر پێگەیاندوە، چرای ڕووناکی ئەو ڕابردوەی بەزیندووی ڕابگرێ.
دەرخستنی عەیب و عارو ناتەواویەکان تەشهیرو لەکەدارکردن نیە، وەرگرتنی پەندو ئامۆژگارییە، کەمکردنەوە نیە لەشان و شکۆی شۆڕش و سەرکردەکانی، وەلێ پێویستە وەکو ئەمانەتێکی مێژوویی، لەتەک نەبەردیەکاندا خاڵ بخرێتە سەر پیتی ئەو کارە قێزەونانەی لە پێشوودا ئەنجامدراون و خوێنەر پێی ئاشنا بێت، ئەوەش ڕەچەشکێن و ئەو ڕەوتە دروستەیە کە کاک جمعە بەهەناسەیەکی قووڵ و دڵسۆزانەی بۆ خاک و گەل و نیشتمان، وردەکاریەکان لە بازنەی(شۆڕشی ئەیلوول - شۆڕشی نوێ – شۆڕش لەدوای پرۆسەی ئەنفال – لەشۆڕشەوە بەرەو حوکمڕانی) نمایش دەکات و لەو چوارچێوەیە تیشک دەخاتە سەر ئەو بارودۆخە دژوارەی کە گوندنشینان و پێشمەرگە تێیدا گوزەری کردوە.
من وەکو خۆم وای دەبینم ئەو چوار تەوەرەی سەرەوە کە نووسەر قسەی لەسەر کردووە دەکرا وەک نامیلکەیەکی سەربەخۆو بایەخدار بەخوێنەری بناساندایەو بە هەندێ بابەتی دیکەی ئەرشیفی و ڕۆچوون بە پتر شەن و کەوی ئەو باسە، کتێبێکی گەورەترو پڕ چیژ بەئەزموونی سیاسی پێشکەش بەخوێنەر دەکرد.
کاک جمعە لە گەمەکردن بە وشەی تازەو نوێ و فرچکگرتن بە ژیانی کوردەواری و تەژی بوون لە فەرهەنگی ڕەسەنی کوردی بەتایبەت ڕۆمانەکانی ئەم دوایەی(ڕەش و سپی) گەواهیدەری ئەو واقیعەن کە بەتامەزرۆییەکی زۆرەوە لە وشەدا ڕستە دەچنێتەوەو لە ڕستەوە تابلۆیەکی جوانی ئەدەبیمان دەخاتە بەردەست کە بەئیشتیاوە دەست بەخوێندنەوەی بکەین و بۆی بڕوانین.
ئەوەتا لە (گوڵێک دەپشکوێ) وەسفێکی هێندە جوانی گوندی قەمبەری سنووری شارۆچکەی تەق تەق دەکات، بەجۆرێ خوێنەر پەلکێش دەکات کە بەخولیایەکی زۆرەوە سەرنجی لەسەر خوێندنەوەی دێڕ بەدێڕی نووسینەکە یەکانگیر بکات کاتێ باسی زەینەب و ئۆمەر دەکات چۆن ژیان لەگوند بەسەر دەبەن!
هەڵبەتە لەم سۆنگەوە خەیاڵ و کەلکەلەمان بۆ ڕابردوو بەکێش دەکات لەو کارو کردارانەی جاری جاران لەگوندو لادێکان پەیڕەو دەکرا، لەوەشدا لێهاتووی نووسەر بەجۆرێکە خوێنەر ئاشنا بە وشەگەلێ دەکات کە بۆ نەوەی ئێستا، تازەو نامۆیە، هەندێ لەم وشانە (کەندوو – سوژن – دلیوان – ئاخوڕ - چارۆگە – تەوێڵە – حەسیر – کرتی – شەوە – قەنتەرە - دەستاڕ – مزاش – تەپاڵە – تاوڵ – هەوجاڕ –نیر – بارێنە – زبارە- قەیناغ – هەسان – جەنجەڕ –قەرانگ – گیشە –مەڵۆ – سەپان – باڵتە – جەواڵ – سەرسوغ- مۆرە – گوێسان و...هتد).
نووسەر لە خستنەڕووی گوندی قەمبەر بەو جوانی و لۆژیکی و ئەکادیمیایەی دەستی داوەتێ، دەکرێ لەداهاتوودا لەنامیلکەیەکی سەربەخۆدا ئەو گەنجینەو هەگبە پڕەی هەیەتی، کتێبێکی مێژووییمان بۆ بکاتە دیاری، (گوندێک لە تۆپلکە) ناونیشانێکی سەردەمیانەیە نووسەر بۆ ناساندنی ئەو گوندە ئاماژەی پێداوە تا لەم ڕووەوە (سەرەتای دروست بوونی – ناوەکەی – هەڵکەوتەو شوێنی جوگرافی: پێگەی ئەسترۆمی(فەلەکی)، پێگەی کارگێڕی، ڕووبەرەکەی- –گەشەی دانیشتوان– باری کۆمەڵایەتی و ئابوری و ڕامیاری– کەسایەتیەکان و...هتد) کتێبێکی دانسقەو ناوازەی لەسەر پیادە بکات.
دوابەشی کۆتایشی تەرخانکردووە بۆ ژیاننامەی مێرخاسێک کە بەخوێندنەوەی ئەو ڕابردوە پاکە، هەموومان ئەو مرۆڤەمان خۆشمان بوێ و موتەئەسیری گیان لەدەستدانی بین.
کاک جمعە دنیایەکە لەجوانی و ڕاستگۆیی، حەز دەکات خەڵک بەختەوەربێ، خۆشی کەس لەسەر حیسابی خۆشی کەس بینیات نانێ، چونکە دروشمێکی هەڵگرتووە پێمان دەڵێ: با بەهەموومان خزمەتکاربین، نموونەیەکی جوان پێشکەش بە کۆمەڵگاکەمان بکەین. وێڕای دەستخۆشیم بۆ ئەو بەرهەمە، هیوای بەردەوامی و بەرهەمی جوانتری لێ دەکەم.