پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ڤیدیۆ
کۆچەر بیرکار؛ بیرم دەکردەوە کەی خەڵاتێکی گەورە بەدەست بهێنم ئینجا خۆم بە کورد بناسێنم
28-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
قەرارگەی ڕەمەزان لە یادی 34 ساڵەی دامەزراندنیدا چی بڵاوکردەوە؟
28-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
حەمەدەمین تەقریر
28-07-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئارام چاوشین
28-07-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
حەسەن بەکر ئەحمەد
27-07-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
حەمید تەزویر
27-07-2024
کشمیر کەریم
وێنە و پێناس
حەسەن زیرەک لەگەڵ خێزانی زەندییەکان ساڵی 1966 لە تاران
27-07-2024
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
ئەلێکسەندەر ئەرۆنسۆن (کاک ئەسکەندەر) لە کەمپی نازییەکانەوە بۆ بەرپەتی سێدارەی بەعسییەکان
27-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەڕامەی تێکەڵاو لە تەقتەق ساڵی 1987
26-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
مانی ڕەحیمی
26-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت 527,123
وێنە 106,638
پەرتووک PDF 19,807
فایلی پەیوەندیدار 99,789
ڤیدیۆ 1,454
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,235
ژیاننامە 
24,342
کورتەباس 
17,160
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,499
پەند و ئیدیۆم 
12,420
شەهیدان 
11,555
شوێنەکان 
11,492
کۆمەڵکوژی 
10,884
هۆنراوە 
10,201
بەڵگەنامەکان 
8,318
وێنە و پێناس 
7,299
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,897
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,444
ڤیدیۆ 
1,358
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
815
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
723
شوێنەوار و کۆنینە 
629
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
شەهیدان
عەبدولخالق مەعروف
ژیاننامە
شاهۆ حەمە فەرەج
ژیاننامە
حەمە ئەمین خواشتی
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
Lozan Antlaşması’nın 100. yılında Türkler ve Kürdler-2
کوردیپێدیا و هاوکارانی، هەردەم یارمەتیدەردەبن بۆ خوێندکارانی زانکۆ و خوێندنی باڵا بۆ بەدەستخستنی سەرچاوەی پێویست!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Lozan Antlaşması’nın 100. yılında Türkler ve Kürdler-2

Lozan Antlaşması’nın 100. yılında Türkler ve Kürdler-2
Lozan Antlaşması’nın 100. yılında Türkler ve Kürdler-2
Yazma ve Hazırlık: #Seîd Veroj#

Beş kısımdan ve toplam olarak 143 maddeden oluşan anlaşma metninin “Azınlık hakları” bölümünde, Kürdler için de bazı dil ve kültürel haklar aranabilir. Ancak Ankara Hükümeti Kürdleri azınlık olarak kabul etmediği için, sözkonusu hakların Kürdlere tanınmasını kabul etmemiş. Çünkü varılan anlaşma gereğince azınlık hakları Müslüman olmayanlar için geçerliydi. Fakat alt komisyon belgelerinde Müslüman azınlıklardan bahsedilirken, parantez içerisinde “Kürdler, Çerkezler ve Araplar” sıralanmaktadır. Antlaşmanın 39. maddesinin 4. paragrafında bahsedilen haklar ise Türkiye’de yerleşik olan herkesten bahsetmektedir: “Herhangi Türkiye tebaasının münasebatı hususiye ve ticariyede, gerek din, matbuat veya her nevi neşriyat hususunda ve gerek içtimaatı umumiyede herhangi bir lisanı serbestçe istimal etmesine karşı hiçbir kayit vaz’edilmeyecektir.”(1) paragrafından hareket ederek Kürd dilinin basın yayın alanında kullanılabileceği yorumu yapılmaktadır ve yapılabilir de. Ancak Lozan Antlaşması’nın imzalanmasından yaklaşık iki yıl sonra, 25 Eylül 1925 tarihinde hazırlanıp gizlice uygulamaya konulan Şark Islahat Planı’nda “Malatya, Elazığ, Diyarbekir, Bitlis, Van, Muş, Urfa, Ergani, Hozat, Erciş, Adilcevaz, Ahlat, Palu, Çarsancak, Çemişkezek, Ovacık, Hısnımansur, Besni, Arga, Hekimhan, Birecik, Çermik vilayet ve kaza merkezlerinde hükümet ve belediye dairelerinde ve diğer kuruluşlarda, okullarda, çarşı ve pazarlarda Türkçeden başka dil kullananlar hükümet ve belediyenin emirlerine aykırı davranmakla suçlanacak ve cezalandırılacaktır.”(2) Bu uygulamayla Kürd dilinin sözlü kullanımı dahi yasaklanmış, pazar yerlerinde görevlendirilen zaptiyeler Kürdçe konuşanları cezalandırmıştır. Ayrıca iç hukukun antlaşma maddelerine uygun olması gerekirken, Türk tarafının bu paragrafta kastedilen dillerin, “T.C. tarafından kabul edilen resmi diller” olarak iç hukuka bağlamasıyla, bu madde de Kürtlere uygulanamayacaktır. Böylece Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte Kürdçenin konuşma dili olarak kullanılması yasaklandığı gibi basın-yayın alanında kullanımı da yasaklanmış ve bu yasak Cumhuriyet yönetimi boyunca uzun bir müddet devam etmiştir. Böylece Şark Islahat Planı vb. diğer plan ve uygulamalarla, BM Soykırım Sözleşmesi’nin 2b ve 2e maddelerindeki tanımlara göre, Kürdlere karşı zamana yayılmış “dilsel ve kültürel soykırım” politikası uygulanmıştır.
Türkiye’deki resmî ideoloji savunucularının daima dillendirdikleri, “Emperyalist güçler bölgede bir Kürdistan devleti kurmak istiyordu” iddiası temelsiz bir savdı. Yukarıda da belirtildiği gibi, emperyalist güçlerin böyle bir amacı ve politikası yoktu. Kemalist yönetim tarafından “Emperyalist güçler” söyleminin öne çıkartılmasının bir amacı da, bölgedeki işgal güçlerinin Müslüman olmadığını ve dolaysıyla Müslüman Arap ve Kürdleri bu güçlere karşı dini söylem üzerinden harekete geçirerek pazarlıkta elini güçlendirmek idi. Eğer Emperyalist güçler (İngiltere ve Fransa) bağımsız bir Kürdistan devletini kurmak isteseydi, kolaylıkla Güney Kürdistan’da veya Güneybatı Kürdistan’da bir Kürd devletini kurabilirdiler ancak değil bağımsız bir Kürdistan devleti, dünyanın hiçbir yerindeki sömürgelerinde yapmadıklarını Kürdistan’da yaptılar, Kürdler için otonomi dahi tanımadılar. Eğer İngiltere ve Fransa devletlerinin bir Kürdistan devleti kurma politikası olsaydı, Erzurum ve Sivas kongrelerinin gerçekleşmesi dahi mümkün olmayabilirdi. Aslında Mustafa Kemal bahsedilen bu emperyalist güçlerin bölgesel siyasetinde bağımsız bir Kürdistan devletinin olmadığını biliyordu. Bu nedenle Mustafa Kemal’in bütün çabası, yeni Irak devleti bünyesinde oluşma ihtimali olan bir otonom Kürdistan bölgesinin önüne geçebilmekti. Bu bağlamda İngiltere’yle sürünceme bırakılan Musul meselesi, Türk yönetimi açısından aslında petrol meselesi değildi, Kürdistan’ın o bölgesinin geleceği meselesi idi.
Sevr’i kaçırmış olan Kürdler, Lozan süreci başlamadan önce, Yunanların yenilgisiyle birlikte Ankara’nın Emperyalist İtilaf devletleriyle anlaşma sağladığını farkeder ve ihtiyatlı da olsa yeni bir toparlanma sürecini başlatırlar. Rus Konsolosu Pavloski’nin aktarımına göre: “Erzurum’daki Kürd Komitesi ile İstanbul Kürd Komitesi (Kürdistan Teali Cemiyeti) Nisan 1922’de ortak bir çatı altında birleşir”(3) ve bu iki grubun yanısıra diğer siyasi Kürd grupların katılımıyla da Cibranlı Halid Bey’in başkanı ve Yusuf Ziya Bey’in de yardımcısı olduğu Kürdistan İstiklal Komitesi (Azadî) adıyla yeni bir illegal örgüt kurulur. 1925’te Şeyh Said’in sahadaki liderliğini yaptığı Kürd milli hareketi de bu örgüt tarafından hazırlanmıştır. Kürdistan İstiklal Komitesi; aynı zamanda hem Güney hem Güneybatı ve hem de Doğu Kürdistan’daki Kürd örgütleri ve şahsiyetleriyle de ilişki içerisindeydi. Bir tarafta içerideki örgütsel çalışmalar yürütülürken aynı zamanda bölgedeki büyük güçlerle de ilişkiler kurmaya çalışmışlar. Fakat Bolşevik Rusya (Sovyetler Birliği), İngiltere ve Fransa gibi büyük ülkelerin yönetimleri Kürdlerin mücadelesine destek vermek yerine, yeni Türkiye rejimini desteklemişler. Özellikle Bolşevik Rusya yönetimi, Kürd ulusal mücadelesine hiçbir şekilde destek vermediği gibi, Kürdleri “Emperyalist devletlerle işbirliği yapmak, Sovyet ve Türk devrimine karşı olmakla” suçlamıştır. Aslında “19. Yüzyıldan itibaren başta İngiltere olmak üzere Avrupa kapitalist devletleri ve Rusya Çarı, bu mecalsiz Osmanlı İmparatorluğu’nu, ayanlara ve Kürdistan mirlerine karşı hep koruyacaktır. 20. yüzyılın başında da tekrar başta İngiltere olmak üzere Avrupa devletleri ve Rusya Sovyet’i bu sefer Türkiye Cumhuriyeti’ni Kürdistan bağımsızlık hareketlerine karşı desteklemişler.”(4)
Kürdistan İstiklal Komitesi yöneticileri ve Şeyh Mahmut Berzenci bizatihi Lenin’e gönderdikleri mektuplarda ‘Kürt halkının kendi kaderini Bolşevik Rusya halkının kaderiyle birleştirmeye hazır olduğunu’ bildirerek Bolşevik Rusya’dan yardım talebinde bulunurlar. Ancak beklenilen karşılığı bulamadıkları gibi, tam tersine karşıt bir duruş sergilenerek işgalci güçler desteklenir. Özellikle Bolşevik Rusya yöneticileri Kürt ulusal mücadelesini, “Emperyalist devletlerin ajanları tarafından idare edilen ve yalnız Türkiye’ye değil, SSCB’ye de karşı yönelmiş anti-devrimci bir mahiyette” olduğunu belirtilmekteydi. Sosyalist-Komünist teoride “Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı” olmazsa olmaz bir temel ilke olarak kabul edilmesine rağmen Bolşeviklerin ve Sovyetlerin ulusal kurtuluş mücadeleleriyle ilgili siyaseti ve söylemi, pratiğiyle tam zıt bir seyir izlemiş. Ezilen ulus milliyetçiliğine karşı ezen ulus milliyetçiliğini desteklenmiş olup Kemalistlere para, silah ve malzeme yardımı sağlanmış. Komünist amaç ve ilkeler, Sovyetler Birliği (SSCB) devlet çıkarlarını esas alan dış politikaya indirgenmiştir.
Bu süreçte ve daha sonrasında Bolşevik Rusya Kemalist harekete adeta açık bir çek vermiş. Özellikle de “Sevr anlaşmasının uygulanmaması için Moskova ile M. Kemal beraber çalışmıştı.”(5) Çok kısa da olsa bir-iki cümleyle bu ilişkilerin amacına da değinmek gerekir. Bolşevik Rusya ve Kemalist-İttihatçı hareketin ilişkileri, sadece Bolşevik Rusya’nın güney sınırlarını kontrolüne yönelik değildi, Bolşevikler, aynı zamanda Osmanlı paşalarının eliyle Bolşevik iktidarına mesafeli duran Kafkas milletlerini de terbiye etmek istiyordu. Bu bağlamda Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’ın Sovyet sistemine katılmasını sağlamak için Kemalist-İttihatçı sopası kullanılmıştır. Nihayet bu baskı ve tehdit ile sözkonusu ülkelerin Sovyetler Birliği’ne katılması sağlanmıştır. Bolşevikler ve Kemalistler arasındaki bu simbiyotik ilişki sonucudur ki, Sovyet heyeti Lozan’da, Türkiye’nin bütünlüğü ve çıkarlarını Türk heyetinden daha fazla savundu.
İngiltere ve Fransa gibi emperyalist güçler de, bölgede geri kalan Osmanlı bakiyesi üzerinde batı değerlerini referans alan ve çıkarlarını koruyabilecek otoriter bir rejimin gerekliliği üzerinde anlaştıktan sonra, gerisi her biri farklı yöntemlerle ulusal çıkarlarını gözeterek kendi pozisyonunu güçlendirmek için çeşitli taktiksel girişimlerde bulunmuştur. Bu ilişkileri ve antlaşmaları dikkate aldığımızda Musul Meselesi, 1925 Kürd Milli Ayaklanması ve sonrasına dair İngiliz parmağını ya da başka bir dış destek aramak abestir ve gerçekleri saptırmaktan başka bir şey ifade etmez.
Lozan’da Musul tartışmaları olduğu sırada Musul’u Türkiye toprakları içinde görmek isteyenler Kürt vekillerdi. Mustafa Kemal ise Meclis gizli görüşmelerinde “Musul’u almanın kolay ama kontrol etmenin zor olduğunu” belirtirken bölgenin Osmanlıdan beri devam eden zor kontrolüne de dikkat çekiyordu. “Buradaki asıl hedef o günlerde hazırlanan Irak Anayasası içinde Kürt sorununun siyasallaşmasını sağlayacak gelişmelere engel olmaktı. En basitiyle otonomiye bile engel olmaktı. Ve sonuçta Musul sorunu da elde tutularak, Irak Anayasasında Kürtlere siyasi anlamda hiçbir hak verilmedi. Musul sorunuyla Irak Anayasası hazırlıkları birbirine paralel ele alınan politikalardı.”(6) Nitekim, 1925 yılında kabul edilen Irak Anayasası’nda Güney Kürdistan Kürtleri de siyasi bir statü sahibi olamadılar ve 1926 yılında Musul sorununda anlaşma sağlandı.
https://rudaw.net/turkish/opinion/30072023

(1) http://ua.mfa.gov.tr/detay.aspx?88
(2) Mehmet Bayrak, Kürtlere Vurulan Kelepçe Şark Islahat Planı, Özge Yayınları, 2. Baskı,Ankara, 2013, s. 38
(3) Newroz.com, Federal Rusya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Arşivi, Ortadoğu Bölümü, Dosya no: 106, 11.11.2009
(4) Mehmet Emin Aslan, BÎR (Araştırma İnceleme Dergisi), Sayı: 11, Diyarbakır, 2009, s. 131-176
(5) Prens Sureyya Bedirhan, Kürt Davası ve Hoybun, Med Yayınları, İstanbul, 1994, s. 45
(6) Hasan Yıldız, BÎR (Araştırma İnceleme Dergisi), Sayı: 11, Diyarbakır, 2009, s. 177-190
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 218 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Türkçe | https://kovarabir.com/ 10-04-2024
فایلی پەیوەندیدار: 1
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 7
زمانی بابەت: Türkçe
ڕۆژی دەرچوون: 31-07-2023 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
وڵات - هەرێم: فڕەنسا
وڵات - هەرێم: کوردستان
وڵات - هەرێم: تورکیا
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 10-04-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 10-04-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 02-07-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 218 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
ژیاننامە
مانی ڕەحیمی
وێنە و پێناس
ئاهەنگی کردنەوەی بەنداوی دوکان لە ڕێکەوتی 03-11-1955
ژیاننامە
ئارام چاوشین
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 06
کورتەباس
لادانی مناڵ هۆیەکانی و چارەسەرکردنی
وێنە و پێناس
خێزانێکی گوندی بنگردی شارۆچکەی چەمچەماڵ ساڵی 1984
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی ئامادەیی چەمچەماڵ ساڵی 1983
ژیاننامە
حەمەدەمین تەقریر
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
حەسەن بەکر ئەحمەد
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
ژیاننامە
حەمید تەزویر
کورتەباس
ناساندنی کەسایەتی و گەوهەرێک لە دەریای مەدرەسە ئایینییەکەی هەشەزینی
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 05
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
کورتەباس
چارەسەرکردنی دەروونی هۆیەکە بۆ رزگاربوون لە ترسە دەروونی یەکان-بەشی یەکەم
ژیاننامە
شانیا شەهاب
کورتەباس
ئۆچین دیلاکرۆ پێشەوای ڕۆمانسیەت
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
مۆری شێخ عەبدولقادری کوڕی شێخ حەسەنی هەشەزینی (شێخ قادری چل فەقێ)
وێنە و پێناس
حەسەن زیرەک لەگەڵ خێزانی زەندییەکان ساڵی 1966 لە تاران
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
پەرتووکخانە
ئەلێکسەندەر ئەرۆنسۆن (کاک ئەسکەندەر) لە کەمپی نازییەکانەوە بۆ بەرپەتی سێدارەی بەعسییەکان
وێنە و پێناس
دەروازەی شاری خۆی لە ساڵی 1904
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1

ڕۆژەڤ
شەهیدان
عەبدولخالق مەعروف
15-12-2008
هاوڕێ باخەوان
عەبدولخالق مەعروف
ژیاننامە
شاهۆ حەمە فەرەج
29-07-2014
هاوڕێ باخەوان
شاهۆ حەمە فەرەج
ژیاننامە
حەمە ئەمین خواشتی
28-07-2019
زریان سەرچناری
حەمە ئەمین خواشتی
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڕەوا جەلیزادە
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
سەربەست بامەڕنی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ڤیدیۆ
کۆچەر بیرکار؛ بیرم دەکردەوە کەی خەڵاتێکی گەورە بەدەست بهێنم ئینجا خۆم بە کورد بناسێنم
28-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
قەرارگەی ڕەمەزان لە یادی 34 ساڵەی دامەزراندنیدا چی بڵاوکردەوە؟
28-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
حەمەدەمین تەقریر
28-07-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئارام چاوشین
28-07-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
حەسەن بەکر ئەحمەد
27-07-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
حەمید تەزویر
27-07-2024
کشمیر کەریم
وێنە و پێناس
حەسەن زیرەک لەگەڵ خێزانی زەندییەکان ساڵی 1966 لە تاران
27-07-2024
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
ئەلێکسەندەر ئەرۆنسۆن (کاک ئەسکەندەر) لە کەمپی نازییەکانەوە بۆ بەرپەتی سێدارەی بەعسییەکان
27-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەڕامەی تێکەڵاو لە تەقتەق ساڵی 1987
26-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
مانی ڕەحیمی
26-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت 527,123
وێنە 106,638
پەرتووک PDF 19,807
فایلی پەیوەندیدار 99,789
ڤیدیۆ 1,454
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,235
ژیاننامە 
24,342
کورتەباس 
17,160
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,499
پەند و ئیدیۆم 
12,420
شەهیدان 
11,555
شوێنەکان 
11,492
کۆمەڵکوژی 
10,884
هۆنراوە 
10,201
بەڵگەنامەکان 
8,318
وێنە و پێناس 
7,299
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,897
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,444
ڤیدیۆ 
1,358
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
815
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
723
شوێنەوار و کۆنینە 
629
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
ژیاننامە
مانی ڕەحیمی
وێنە و پێناس
ئاهەنگی کردنەوەی بەنداوی دوکان لە ڕێکەوتی 03-11-1955
ژیاننامە
ئارام چاوشین
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 06
کورتەباس
لادانی مناڵ هۆیەکانی و چارەسەرکردنی
وێنە و پێناس
خێزانێکی گوندی بنگردی شارۆچکەی چەمچەماڵ ساڵی 1984
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی ئامادەیی چەمچەماڵ ساڵی 1983
ژیاننامە
حەمەدەمین تەقریر
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
حەسەن بەکر ئەحمەد
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
ژیاننامە
حەمید تەزویر
کورتەباس
ناساندنی کەسایەتی و گەوهەرێک لە دەریای مەدرەسە ئایینییەکەی هەشەزینی
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 05
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
کورتەباس
چارەسەرکردنی دەروونی هۆیەکە بۆ رزگاربوون لە ترسە دەروونی یەکان-بەشی یەکەم
ژیاننامە
شانیا شەهاب
کورتەباس
ئۆچین دیلاکرۆ پێشەوای ڕۆمانسیەت
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
مۆری شێخ عەبدولقادری کوڕی شێخ حەسەنی هەشەزینی (شێخ قادری چل فەقێ)
وێنە و پێناس
حەسەن زیرەک لەگەڵ خێزانی زەندییەکان ساڵی 1966 لە تاران
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
پەرتووکخانە
ئەلێکسەندەر ئەرۆنسۆن (کاک ئەسکەندەر) لە کەمپی نازییەکانەوە بۆ بەرپەتی سێدارەی بەعسییەکان
وێنە و پێناس
دەروازەی شاری خۆی لە ساڵی 1904
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
فۆڵدەرەکان
پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - ڕامیاری، جیۆپۆلیتیک و پەیوەندیی نێودەوڵەتی پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - فەلسەفە / هزر پەرتووکخانە - جۆری دۆکومێنت - زمانی یەکەم پەرتووکخانە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - فایلی PDF - بەڵێ ژیاننامە - ئاستی خوێندن - ئامادەیی ژیاننامە - جۆری وەرزش - تۆپی پێ ژیاننامە - جۆری کەس - وەرزشەوان ژیاننامە - ڕەگەزی کەس - نێر

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.86 چرکە!