پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران03؛ چیرۆکی حەزرەتی هود و حەزرەتی ساڵح(سڵاوی خوایان لێبێت)
04-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران01؛ چیرۆکی حەزرەتی ئادەم(سڵاوی خوای لێبێت)
03-08-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
دوزخورماتوو ساڵی 2006
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەکان
چەمی سمۆر
03-08-2024
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
چاوشارکێ
03-08-2024
زریان سەرچناری
کارە هونەرییەکان
فیلمی سینەمایی کوڕی بابل
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کۆچە و کۆڵانە دێرینەکانی کەرکووک ساڵی 2024
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پارت و ڕێکخراوەکان
ماڵی دەنگبێژان لە ئامەد
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
وێنە و پێناس
قەڵای ئامەد ساڵی 1920
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت
  528,799
وێنە
  107,002
پەرتووک PDF
  19,891
فایلی پەیوەندیدار
  100,292
ڤیدیۆ
  1,468
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
302,073
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,834
هەورامی 
65,800
عربي 
29,077
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,736
فارسی 
8,807
English 
7,251
Türkçe 
3,580
Deutsch 
1,474
Pусский 
1,126
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
45
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,242
پەرتووکخانە 
25,257
ژیاننامە 
24,459
کورتەباس 
17,174
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,539
پەند و ئیدیۆم 
12,482
شوێنەکان 
11,578
شەهیدان 
11,567
کۆمەڵکوژی 
10,884
هۆنراوە 
10,201
بەڵگەنامەکان 
8,321
وێنە و پێناس 
7,314
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,919
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,450
ڤیدیۆ 
1,371
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
816
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
725
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
311
PDF 
30,140
MP4 
2,379
IMG 
195,567
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
فەرهاد زەردی
ژیاننامە
شەرەفەدین کوردستانی
ژیاننامە
فەریدە ئیلیاس
ژیاننامە
ماردین مەحمود
ژیاننامە
ماردین مەحمود فەتاح
Sayin Xecê (Hatice Yaşar) ile Kürdistan Gelişmeleri Üzerine Bir Söyleşi
هاوکارانی کوردیپێدیا، لە هەموو بەشەکانی کوردستانەوە، زانیارییە گرنگەکان بۆ هاوزمانانیان ئەرشیڤدەکەن.
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Sayin Xecê (Hatice Yaşar) ile Kürdistan Gelişmeleri Üzerine Bir Söyleşi

Sayin Xecê (Hatice Yaşar) ile Kürdistan Gelişmeleri Üzerine Bir Söyleşi
Xecê: Egemenlik alanı tüm planet olan kapitalist sistemin egemenleri, planetimizi kendi aralarında paylaşırken bizim payımıza da Sykes-Picot haritası içinde yer almak düştü. Haritayı masa başında çizenler bölgemizde bizzat aktif olarak bulundular. Arzuladıkları haritanın yerel uygulayıcıları hakimiyet kurana kadar da bölgede kaldılar ve yerel yöneticiler her dara düştüğünde de yardıma hazır beklediler.
Sykes-Picot antlaşmasına göre bölgemiz Çarlık Rusyası, Britanya ve Fransa’nın payına düşmüştü. Bölgenin ortasında yer alan #Kürdistan#, bu savaşta aynı anda bu 3 büyük güce karşı savaşmak zorundaydı. . İbni Haldun’un deyimi ile “coğrafyamızın bize biçtiği lanetli ‘kader’ “ ile karşı karşıya kaldık.
Savaş resmi olarak bittiği halde Kürdistan’da devam edegeldi. Savaşın galipleri kendilerine sadık 4 devlet arasında Kürdistan’ı paylaştırdılar. Ama çekip gitmediler. Osmanlı ve fars imparatorluklarının yüzyıllar boyunca beceremediği Kürdistan’ın askeri işgalinde fiilen yer aldılar.
Manda yöneticisi olma sıfatı ile adına Irak ve #Suriye# dedikleri iki coğrafyaya Fransızlar ve İngilizler yerleştiler. Bir askeri darbe ile İngilizlerin himayesinde Rıza kendini İran’a Şah atadı. Paris konferansı sırasında ‘başka halklarla birlikte yaşamayı bilmiyorlar’ denilen türklere ise Osmanlı bakiyesi devşirmeler öncülüğünde Ankara merkezli bir devlet sundular. Daha mürekkebi kurumamış olan Wilson prensipleri ve Sewres antlaşması yok sayıldı. Böylece; özgürlükleri için savaşan #Asuriler#, Nesturiler, #Keldaniler#, #Ermeniler# ,Rumlar, Pontuslular ve #Kürdler# cellatlarına teslim edildi ve kendilerini yeni jenosid girişimleri ile karşı karşıya buldular.
Şêx Mehmud Berzenci; ‘kralınız gelsin beni yargılasın’ dediği britanya mahkemesinde Wilson prensiplerini rulo haline getirmiş ve ‘bunu kralınıza götürün O ne yapacağını bilir’ diyerek mahkeme heyetine sunmuştu.
Kolay lokma olmayan Kürdler tüm Kürdistan’da kurulmak istenen bu yeni statükoya karşı direnmeye devam ettiler. Fransız ve İngilizlerin yanı sıra yeni türk ve fars merkezi otoriteleri de sahnede yerlerini aldılar.
Bolşeviklerin Rusyası da safını çok erken belli etti. Ezilen halkların yanında olduğunu dünyaya ilan etmiş olan Bolşevik Rusyasına Kürd ulusal kurtuluşçuları çok erken bir tarihte ulaşmak istediler. Şêx Mehmud Berzenci Sleymani’den Alişan Beg de #Qoçgiri#’den seslerini Bolşeviklere duyurmaya çalıştılar. Cevap gecikmedi. Kafkas ve diğer Müslüman halkların , Bolşevik Rusyaya terkedilmesi karşılığında Qoçgiri katillerine yardım edildi.
Böylece; kısa bir süre önce tüm ezilenlere özgür bir dünya vaadi ile Rusya’da iktidara el koyan ve Çarlık Rusyasının da imzaladığı gizli Sykes Picot antlaşmasını dünyaya ifşa eden Bolşevikler ; sözkonusu antlaşmanın gereği statükonun ilk koruyucularından biri haline geliyordu. Bununla da kalmıyor İngiliz ve Fransızların mutemet adamı Mustafa Kemal’i ‘anti-emperyalist, ilerici’ payesi ile ödüllendirerek kürd ulusal kurtuluş hareketini dünya demokratik güçlerinin desteğinden mahrum bırakıyordu.. Kürdler; bizzat kendilerinin diasporada bir güç haline geldiği 80 li yıllara kadar dünya demokratik arenasında yok sayıldı. Sol ve demokratik olma patentini tekelinde tutan Bolşevikler Kürdistan İngilizler tarafından bombalanırken, Kürdleri İngiliz ajanları olarak ilan ederek Türk bombardımanlarına destek sunuyorlardı. Türk, Fars ve Arap komşularımıza gelince; zoru kutsayan ve bir zamanların fetih ve yağmacı imparatorluklarının hayalleri içinde yaşamaya devam edegeldiler. Devlet erkine karşı kendisini kul statüsünde gören ve bunu içselleştiren bu nedenle demokratik direniş geleneği olmayan bu 3 komşumuzda kendisini solda tanımlayan aydınların imdadına da Bolşeviklerin bu tavrı yetişti. Irkçılıklarını Lenin alıntıları ile cilaladılar. 1975’de Qeledıze’ ye Napalm bombaları yağdıran Saddam Hüseyin’e anti-emperyalist, ilerici olduğu övgüleri Ankara’dan Türk solcularının kalemlerinden gazete sayfalarını süslüyordu. Xumeyni Kürdistan’ı bombalarken, İran halklarını Orta_Çağ’a sürüklerken yine resmi sol tarafından alkışlanıyordu. TUDEH , Halkın Fedaileri-ekseriyet ve Çin yanlısı Rençderanlar, Xumeyni kendilerine yönelene kadar bu desteklerini sundular ve hatta Tahran’daki Kürd ulusal kurtuluşçuları ihbar etmekten de kaçınmadılar. Özcesi; Sykes-Picot’nun kurmak-korumak istediği statüko konusunda Bolşevik Rusyası elinden gelenin fazlasını da yaptı.
Yüzyıl boyunca da Fransa, Britanya ve daha sonra ABD ile omuz omuza Sykes Picot haritasını korudular. Ama tayin edilen merkezi otoriteler bir türlü gerekli asayiş ve istikrarı sağlamada başarılı olamıyorlardı. Ulusal özgürlüğü konusunda kararlı ve örgütlü Kürd halkı teslim olmamakta kararlıydı. Ve yüzyıl sürecek olan savaş Kürdler açısından daha yeni başlıyordu.
Sömürgeleştirmenin ilk adımı olarak askeri işgal gerekiyordu. Suriye ve Irak dedikleri 2 ülkede merkezi otoriteyi yerli yerine oturtmak zaman alıyordu. Bu işi Fransa ve Britanya bizzat kendileri üstlendiler. Fransız ve Britanya devletleri bu 2 Arap devletini bizzat kendileri kuracak ve direnen Kürdistan’ın askeri işgalini de kendileri üstlenecekti.
Üzerinde güneşin batmaması ile övünen Britanya , Hindistan dahil sömürgelerinden de asker getirdi. Dönemin en sofistike silahları-uçakları kullanıldı. İnsanlık tarihine kimyasal silahı ilk kullanan ülke olarak geçiyordu. Kurbanlar ise Kürd halkı oldu. Böylece Kürd ulusal kurtuluşçularına ve halkına kimyasal silah kullanma ‘meşruiyeti ‘ daha sonraki takipçilere bizzat Britanya tarafından miras bırakılıyordu.
Ama Kürdler empoze edilmeye çalışılan sınırları tanımamakta ısrar etmeye devam etti. Tek ülkeleri Kürdistan vardı ve neresinde mücadele başkaldırıyorsa orada ortak mücadele veriliyor ve güçler birleştiriliyordu. Britanya uçakları Kürdistan’ın Kuzeyi, Doğusu ve Güneyi arasındaki ilişki ve dayanışmayı engellemeyi başlıca görev edinmişti. Fransa alelacele Ankara ile antlaşarak tren yolu üzerinden çizdiği sınırları kontrol etmekte aciz kalması bir yana Kürdler sınırlarla dalga geçercesine ‘bın xet’ veya ‘ser xet’ demeye devam ediyorlardı. Bolşevik Rusya da elinden geleni ardına koymuyor, kendi sınırları içinde kalan Kürdleri Sibirya , Kazakistan dahil en ücra köşelere sürüyor ve özellikle Kürd ve Ermeni dayanışmasını engellemek için sınırları özel olarak koruyordu.
2, paylaşım savaşı başladığında Kürdistan’ın askeri işgalinin tamamlandığına ve direniş odaklarının yok edildiğine inanılıyordu. Bu gaflet anında Hitlere yardım ettiği gerekçesi öne sürülerek, İran; güneyden Britanya ve kuzeyden Bolşevik Rusyası tarafından 1941 yılında işgal edildi. Rıza Şah, oğlu lehine iktidardan uzaklaştırıldı. İran merkezi otoritesinin bu zaafı Kürdler tarafından görüldü. İşgalci fars ordusu Kürdistan’dan sürüldü ve silahlarına el konuldu. Bane ve Urmiye de özgürlük talebiyle ayaklanmalar başgösterdi. İngiliz uçakları hemen Kürd halkına karşı devreye girdi. Mahabad her 2 işgalin de dışında kalmıştı. Tüm katliamlara rağmen ulusal kurtuluş talepleri konusunda örgütlü olan Kürdler ; İran merkezi otoritesinin bu zaafı karşısında güçlerini birleştirme kararı aldılar. Dalanper dağında buluşup ünlü Peymana sê sınur aktinde antlaştılar. Artık Kürdistan’ın kalbi Mahabad’dan atıyordu. İran merkezi otoritesinin ve dostlarının muhtemel zaafları özgür Kürdistanın ilk adımı olabilirdi.
1945 ‘de Hitlere karşı demokrasi havarisi kesilen Britanya , Kürdistan’ı bombalamaya devam ediyordu. Mele Mıstefa Barzani önlüğünde siviller dahil binlerce Kürd , Kürdistan’ın Doğusuna geçtiler. Bolşevik Rusya kendi işgali altında olan bölgelerde Kürdlerin ve özellikle Mele Mıstefa Barzani’in fazla göze çarpmamasını istiyordu. Bu aşamada tüm Kürdler güçlerini Kürdistan’ın Doğusunda toplamaya devam ettiler. Irak ordusunda yer alan ve aynı zamanda Hiva örgütününde üyesi olan Mirhec ve Mıstefa Xoşnav ile birlikte bir grup subay da Doğuya geçti. Böylece Barzanilerle birlikte ilan edilmeye hazırlanan özgür Kürdistan’ın savunma gücü de hazırlanmış oluyordu. 22 Ocak 1946 da Mehabad Kürt cumhuriyeti ilan edildi. Ama bu özgürlük 1 yıl bile devam edemedi. Savaşın galipleri arasında Tahran, Yalta ve Postdam konferanslarında istediklerini elde eden Bolşevik Rusya, Azerbaycan komünistlerini ve Kürdleri kadim cellatları ile başbaşa bırakıp aradan çekildi. İngilizler öncülüğünde yeni müttefik ABD’nin de yardımıyla henüz kendi iç çelişkilerini bile halledememiş olan İran devletine Kürdistan’ın Doğusu birkez daha teslim edildi. Kürdistan’ın en büyük bölümünün armağan edildiği türk devleti NATO üzerinden güçlendirilirken 4 sömürgeci devletin olası Kürd özgürlükçü taleplerine karşı birlikte hareket etmeleri de sağlandı. Bağdat ve Sadabat paktı vb.
Ama Kürdler açısından bu gün hala etkisini sürdüren asıl cehennemin ‘kaldırım taşlarını’ Bolşevik Rusyası döşedi;
1941’de İran’ın kuzeyi ve Kürdistan’ın bir bölümünün ,işgali sonucunda Kürdler ve Ruslar fiziki olarak da karşılaştılar. Yeni işgalcinin; Demokrasi, sosyalizm, halkların kendi kaderlerini özgürce tayin edebilmeleri hakkı gibi sözleri Kürdlerin kulağına da hoş geliyordu hemde Britanya’nın Kürdleri bombalamaya devam ettiği bir süreçte Ruslar Baku’da ardı ardına Kürd heyetlerini ağırlıyorlardı. Hem de Stalin’in bölgedeki gözdesi Bekirof tarafından. Kürdler özgür Kürdistan talebini şiar edinerek Hiva, Xoybun ve JEKAF etrafında örgütlenmiş ve gerek Kürdistan’da ve gerekse boşluk buldukları her alanda varlıklarını göstermeye devam ediyorlardı. 25 yıl boyunca süren tüm jenosid girişimleri hiçbirşeye yaramamış ve Kürdler merkezi otoritelerin ilk boşluğunda zinde bir güç olarak, o boşluğu doldurmuşlardı. Zor ile direnişlerinin mat edilmesi mümkün olmayan toplumsal muhalefetlere karşı kullanılan kadim yöntem olan manipüle ve ardından mas yöntemleri Bolşevik Rusya tarafından ‘dostça’ devreye sokuldu. Kürd ulusal kurtuluş hareketine yeni jargonla ifade etmek gerekirse yeniden format atıldı;
-İlk olarak, Kürdlerin hiçbir biçimde kabul etmedikleri Kürdistan’ın parçalanmışlığını, Kürd ulusal kurtuluşçularına empoze etmek oldu. Adına ‘taktik’ veya ‘şimdilik’ dendi. Dayatılmış sınırlar çerçevesinde otonomi talebi Kürd siyasi jargonuna dayatıldı. Merkezi otorite olsun veya olmasın Kürdler önce sadece otonomi talebinde bulunabilecek ve sabırla merkezi otoritenin güçlenmesini beklemek zorunda kalacaklardı. Ayrıca nerede olurlarsa olsunlar türk , Arap ve farsların hassasiyetlerine özen göstermek zorundaydılar. Sorgusuz sualsiz tüm etik kurallar tersyüz ediliyor ve kurbandan celladının hassasiyetine özen göstermesi talep ediliyordu. O güne kadar Kürd siyasi literatüründe komşu olan halklar ise aniden kardeşe ve tabii olarak ağabeyliğe yükseltiliyordu. Dünyanın herhangi bir yerinde veya özgür Kürdistan’da yerel farklılıkların kabulü anlamında demokratik ve masum sayılacak olan bu kavram Kürdistan gerçekliğinde kurbanın boynunu cellatlarının bıçağına uzatması anlamına geliyordu. Ehmedê Xani’den bu yana ulusal birlik ve bağımsızlığını içselleştirmiş ve her fırsatta dile getirmiş olan bir halk bu taktik ile sömürgecilerini bile ikna edemediği gibi sıradan demokratik taleplerini bile cellatlarının insafına terkediyordu. (1) Ulusal kurtuluşçular kendilerini Sykes Picot’nun savunucusu pozisyonuna düşürmekle kalmıyor potensiyel teröriste dönüşüyordu. Böylece planet üzerindeki tüm halklara layık görülen ‘halkların kendi kaderlerini özgürce tayin etme ‘ prensibi bir taktik uğruna feda ediliyordu. Mam Celal Talabani Irak reisicumhuru iken ve Kek Mesud Barzani Beyaz sarayda ağırlanırken örgütleri hala ABD’nin teröristler listesinde yer alıyordu.
-Bolşevik Rusya’nın 2. Dayatması da örgütlenme anlayışında oldu. Kürdistan gerçekliği ‘frê hizbi’ çok partiliği dayatıyordu ve bu durum Kürd siyasi hareketliliğin denetlenmesini zora sokuyordu. Ayrıca tüm siyasi organizasyonların örgütlenme sahası tüm Kürdistan ve hedefleri de 4 sömürgeci devlet idi. Bolşevik Rusya bu durumdan ve günden güne güç kazanan JEKAF’tan (Komeley Jiyaneway Kurd) çok rahatsızlık duyuyordu. Toplumsal farklılıkları gözetmeyen ikameci ve tekçi örgütlenme anlayışı dayatıldı. Stalin’in ünlü kitle partisi olarak 16 Ağustos 1945 de ilk KDP kuruldu ve yanına yine Kürd siyasi tarihinde ilk olarak celladına bağlılığının kanıtı olarak İ (İran)harfi kondu. Kürd ulusal kurtuluş umudunun Mahabad’da bir kez daha katledilmesinin baş müsebbibi olmasına rağmen kendi kendisini Kürdlerin stratejik dostu olarak siyasi literatürümüze yerleştirdi . Fars, Türk ve Arap komünistleri aracılığıyla Kürd siyasi arenasını yakın markajda tutmaya devam etti. 80 li yıllarda Suriye ve Irak komünist partilerinin bu yakın markajından Kuzeyli tüm örgütlerimiz darmadağın edilerek payına düşeni aldı. Böylece muhtemel bir Kürd ulusal kurtuluş hareketinin kontrol altında tutulmasının temel taşları döşenmiş oldu.
Ama planetimizin egemenlerinin koltuk değnekleri yetmiyor ve taşıma su ile değirmen dönmüyordu. Bu kez Temmuz 1958’de Irak devleti sarsıldı. Kürdler birkez daha Kürdistan’daki siyasi boşluğu doldurdular. Doğudaki KDP’nin şubesi olarak kurulan ama yanıbaşına I harfini de koymuş olan KDP bu süreçte örgütlenmeye devam etmişti. Tüm Kürdlerin yüzü ve kalbi bu kez Göneye çevrildi. Kısa sürede Kuzey ve Bın Xet’ de de KDPler kuruldu. Adlarının yanına S ve T harflarini koymuşlardı ama merkez Güney’di. Kürdler 10 yıllık bir mücadele sonucu Sewres den sonra ilk kez 11 mart otonomi deklarasyonu ile Sykes-Picot da ilk büyük gediği açtılar. Bu ilk adım tüm Kürdistan’da büyük bir coşku ile karşılandı. Kürd halkının özgürlüğü konusunda yeni adımlar atarak bölgenin statükosunu parçalayacak kadar bir potansiyele sahip olduğunu bilenler; ABD’nin öncülüğünde Irak ve İran devletlerini 1975’de Cezayir’de buluşturdular. Ardından yine katliamlar, kimyasal silahlar… ama Kürdistanın bir bölümünün adı artık resmi olarak otonom Kürdistan olmuştu. Hem de hiç kimseye borçlanmadan ve bedeli ödenerek.
Ama bu süreçte ‘otonomi’ talebinin hazırlamış olduğu yeni bir tuzak günyüzüne çıktı. Kürd halkına yeni ‘dostlar’ peydahlandı. Kendi sınırları içinde yer alan Kürdlere kan kusturan İran aniden Güney Kürdlerine ‘lojistik’ dost kesildi. (2) Adına otonomi bile dense Kürdlerin en ufak bir özgürlük talebinde devletin nasıl bir zora başvuracağından emin olan Kürdler,n kollektif hafızasındaki 2 zaafına yöneldi; dağlar ve komşuları arasındaki çelişmelerden yararlanma. Oysa Kürdler sözkonusu olduğunda komşularımızın kendi aralarında varolan çelişmelerini tali plana attıklarını Şair Salım daha 19. Yüzyılda ‘cennetin yolu da Rey (İran) ovasından geçse, o cennete gitmem’ sözleri ile dile getirmişti. Dersim kahramanlarında Hemê Mirzê Sıli’nin uçak bombardımanları sonrasında ‘dağların kilidini kaybettik’ sözleri JEKAF’ın yayın organı Niştiman’da ‘ sofistike silahlara karşı mücadele yöntemlerimizi gözden geçirmeliyiz uyarıları da unutuldu. Celladın birinin desteği ile diğer celladın vurulabileceği varsayıldı.
Otonomi ‘taktiği’ ile özgürlük mücadelesinde uluslararası meşruiyetini feda eden Kürdler ayrıca da bu 4 devletin ihtiyaç halinde birbirlerine karşı kullanacakları bir karta dönüşüyordu..
1979’da Tahran merkezi otoritesi çöktü. Kürdler birkez daha örgütlü bir halk olarak özgürlüklerini ilan ederek kendi kendilerini yönetmeye başladılar. Yine Mahabad sürecinde olduğu gibi tüm Kürd ulusal kurtuluşçuları omuz omuz omuza oldular.
1988 İran ve Irak tekrar ‘barıştı’. Bu barışın bedelini k
Kürd halkı 200 bine ulaşan enfal jenosid girişimi ve Helepçe katliamı ile ödemek zorunda kaldı. Kürd halkı bu kez Doğu ve Güney’inde 75’den de ağır bir felaket ile karşı karşıya bırakılmıştı. Kürdler birdaha kolay kolay başını kaldıramaz hesapları yapılırken, Saddam Kuveyt’e saldırdı ve ardından Bağdat ‘da yeni bir boşluk oldu. Bitti sanılan Kürdler 7 Mart’ta Ranya’dan Kürd baharını başlattılar. Newroz’u özgür Kerkük’te karşıladıklarında Kürdistan’ın Güneyi arap işgalcilerinden temizlenmişti. Ama Saddam’ı hizaya getirmek isteyen büyük güçlerin hesabında özgür Kürdistan yoktu. Saddam’a birkez daha Kürdistan’ı uçaklarla bombalama izni verildi. Ülkelerini 2 haftada özgüreştiren Kürd halkı dünyayı şaşırtmaya devam etti. Ya herro ya merro diyen milyonlar dağlara yöneldi. Ankara, Tahran ve Şam sınırları kapatarak Saddam’a arka çıkmaya çalıştılar ama dünyayı hazırlıksız yakalayan Kürdler tüm televizyon ekranlarını işgale başlamıştı . Ülkesini 2 haftada özgürleştirmenin haklı gururunu yaşayan milyonlar dünyanın üzerine titrediği sınırları param parça ediyordu. Ve artık ayrıca bir de Kürd diasporası vardı. Yıllarca Sykes-Picot sınırlarına hapsedilmeye çalışılan Kürdler Avrupa’nın da iç sorunu olmaya hazırlanıyordu. Kürd lerin yeni dağları diasporaydı.
Adı Birleşmiş Milletler olmasına rağmen sadece üye devletlerin çıkarlarını savunan kurum ‘iç işlere karışmayız, devlet terörüne göz yumarız ‘ ilkesini masaya yatırmak zorunda kaldı ve Güneyin dar bir bölgesini Saddam’ın uçaklarına yasakladı.(Fars ve türk uçakları bombalamakta özgür sayıldılar.) Kürd milyonlar son direnişleri sonucu ,dünyadaki ezilen halklara yeni bir mevzi sunmuş oldu.
Ama bu arada ülkemiz 5 e bölündü, Şengal, Kerkük, Xaniqin ve Mendeli Saddam’a terkedildi. ve 10 yıl boyunca BM’lerin himayesinde olduğu iddia edilen Kürdistan türk ve Fars uçak bombardımanlarına açık tutuldu ve 3 lü bir ekonomik ambargo uygulanarak Kürd halkına özgürlüğünün bedeli ödetildi. (3)
2003 ten bu yana Bağdat ve son 5 yıldır Şam merkezi otoriteleri yok. Kürdler kendi ülkelerinde örgütlü bir biçimde özgürlüklerinin nihayet tanınmasını bekliyorlar. Ama; Ankara, Tahran, Bağdat ve Şam’ın ağababaları onların boşluklarını-zaaflarını telafi etmeye devam ediyorlar.
Ezcümle; Sykes-Picot Kürd halkı açısından kıymeti harbiyesi olmayan bir kağıt parçası olarak kaldı. Hayatının 30 yılını dağda geçirmiş ve örgütünün adı bile Yekitiy Niştiman (vatanın birliği) Kürdıstan (Irak’ı işaret etmesi gereken ‘ I’ harfi yok) olan Mam Celal Talabani Irak cumhurbaşkanı seçildiği gün, Bağdat ve Sadabad paktları Bağdat,Tahran, Şam ve Ankara’nın suratına şamar olarak iniyordu. Şimdi sadece uzatmaları oynuyorlar. Kürdler direndikçe sömürgeci devletler el ayak öpmeye devam ediyorlar. Talancı Osmanlı atasıyla övünen Erdoğan önüne gelenin elini-ayağını öpmeye başladı bile….
1)1984’de İran’ın baskılarına ve taleplerine dayanamayan YNK Irak devletiyle ateşkes görüşmelerini başlattı. Newşirwan Mustafa’nın yönetimindeki görüşmelerinden birinde yine Kerkük meselesi gündeme geliyor ve Newşirwan ‘Kerkük’süz Kürdistan olmaz’ dediğinde Saddam ‘Kerkük’ü alırsanız Kürdistan’ın özgürlüğünü satın alırsınız, bunu ne biz ne Ankara ne Şam ne de Tahran kabul edemeyiz’der. Newşirwan ‘ Örgüt programımız ortada biz otonomi istiyoruz ve bu talep etrafında sizin ile görüşüyoruz’ dediğinde Saddam ‘sen öyle diyorsun ama ya çocukların, onlar mutlaka bağımsız Kürdıstan isterler’ dediğinde bu ateşkes süreci de son bulur.
90 lı yılların başında mam Celal bir İstanbul seferinde Nazlı Iıcak ile bir yemekte buluşur. Nazlı Ilıcak ‘ biz sizlerin devlet talebinizden korkuyoruz’ dediğinde Mam Celal ‘ hayır biz federasyon istiyoruz diye cevap verir ama Nazlı ılıcak ‘sizlerin bir Kürd devleti hayaliniz mutlaka vardır’ demeye devam ettiğinde Mam Celal ‘ee ne yapalım hayallere sınır konulmuyor’ der ve konuşma biter.
En traji-komik durumu ise Kuzeyli real politikerler yaşıyor. Yemin billah ederek Kürd devletine karşı olduklarını , Sykes-Picot’nun gönüllü koruyuculuğuna soyunduklarını, türk milli marşı ve bayrağının gölgesini kabule hazır olduklarını hergün tekrarlamalarına rağmen cellatlarını ikna edemiyorlar.
2)60 lı yılların başında KDP’nin genel sekreteri olarak ‘dost’ İran devletinin davetlisi olarak Tahran’a giden İbrahim Ehmed İhsan Nuri Paşa ile görüşmek ister. Bu görüşmede yalnız kalamazlar ama bir fırsatını kollayan İhsan Nuri Paşa ‘sakın bizim yaptığımız hatayı yapmayın, İran’a güvenmeyin’ der ve kısa bir süre sonrada katledilir.
3)Özgür Kürdistan’ın 11 yıl boyunca maruz bırakıldığı 3 lü ekonomik ambargo. 1)BM Saddam’a karşı ekonomik ambargo kararı almıştı ama bu kararı kendi himayesine aldığını ilan ettiği Kürdistan’a da uyguluyordu. 2)Petrol kaynaklarını elinde tutan Saddam bu ambargoyu delmeyi başardı ama Kürdistan’ı ‘hain’ ve ‘kafir’ ilan ettiğinden 2. Ambargo da Saddam’dan geldi. 3)BM lerin Irak’a yönelik acil gıda maddelerine gelince Kürdistan söz konusu olduğunda muhatap türk ve fars cellatları oldu. Bu 2 devlet de BM lerden gelen çocuk mamaları ve ilaçlar dahil bu acil yardımların geçişini Kürdlere karşı kullandıkları bir baskı aracına dönüştürdüler. Yardım malzemelerinin taşındığı Tırların çeşitli gerekçelerle yakılması da cabası oluyordu.[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 639 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ZAGROSNAME
فایلی پەیوەندیدار: 4
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
زمانی بابەت: Türkçe
ڕۆژی دەرچوون: 04-06-2016 (8 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 03-08-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 04-08-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 03-08-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 639 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.170 KB 03-08-2022 سارا کس.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
شێخ لەتیف شێخ عەبدوڵڵا واژەیی
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران03؛ چیرۆکی حەزرەتی هود و حەزرەتی ساڵح(سڵاوی خوایان لێبێت)
ژیاننامە
نیازی حەمە عەزیز
کورتەباس
پاسۆک و فيلمی کارتۆنی منداڵان
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
ژیاننامە
سەلاح گادانی
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
چاوشارکێ
وێنە و پێناس
گوندی قەرەتەپە لە شارەدێی بنگرد ساڵی 1983
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
خولی پەروەردەکردنی هەنگ بۆ هەنگەوانانی شاباژێڕ ساڵی 2000
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
شانیا شەهاب
وێنە و پێناس
گوندی کەناروێ لە شارباژێڕ ساڵی 1985
پەرتووکخانە
نزیکترین دووری
ژیاننامە
مەنسوور محەمەد نەژاد
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
کورتەباس
عەزیز نەسین و مەسەلەی کورد
ژیاننامە
فەرید ڕۆبینا
وێنە و پێناس
قەڵای ئامەد ساڵی 1920
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
کوردی شەبەک لە پارێزگای موصل
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
کورتەباس
بە یادی شەهید سمایلی شەریفزادە
کورتەباس
قارەمانێتیی زیندانی ئامەد بۆ باکووری کوردستان و دەنگی بەرخۆدان
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
زانستی زمان چی یە؟
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران01؛ چیرۆکی حەزرەتی ئادەم(سڵاوی خوای لێبێت)
وێنە و پێناس
تیمەکانی هۆشیارکردنەوەی خۆپارێزی لە مین لە ساڵی 2000

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
فەرهاد زەردی
05-08-2017
سەریاس ئەحمەد
فەرهاد زەردی
ژیاننامە
شەرەفەدین کوردستانی
29-08-2019
سەریاس ئەحمەد
شەرەفەدین کوردستانی
ژیاننامە
فەریدە ئیلیاس
29-10-2021
هاوڕێ باخەوان
فەریدە ئیلیاس
ژیاننامە
ماردین مەحمود
29-10-2021
هاوڕێ باخەوان
ماردین مەحمود
ژیاننامە
ماردین مەحمود فەتاح
17-02-2023
ڕۆژگار کەرکووکی
ماردین مەحمود فەتاح
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران03؛ چیرۆکی حەزرەتی هود و حەزرەتی ساڵح(سڵاوی خوایان لێبێت)
04-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران01؛ چیرۆکی حەزرەتی ئادەم(سڵاوی خوای لێبێت)
03-08-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
دوزخورماتوو ساڵی 2006
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەکان
چەمی سمۆر
03-08-2024
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
چاوشارکێ
03-08-2024
زریان سەرچناری
کارە هونەرییەکان
فیلمی سینەمایی کوڕی بابل
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کۆچە و کۆڵانە دێرینەکانی کەرکووک ساڵی 2024
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پارت و ڕێکخراوەکان
ماڵی دەنگبێژان لە ئامەد
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
وێنە و پێناس
قەڵای ئامەد ساڵی 1920
03-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت
  528,799
وێنە
  107,002
پەرتووک PDF
  19,891
فایلی پەیوەندیدار
  100,292
ڤیدیۆ
  1,468
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
302,073
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,834
هەورامی 
65,800
عربي 
29,077
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,736
فارسی 
8,807
English 
7,251
Türkçe 
3,580
Deutsch 
1,474
Pусский 
1,126
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
45
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,242
پەرتووکخانە 
25,257
ژیاننامە 
24,459
کورتەباس 
17,174
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,539
پەند و ئیدیۆم 
12,482
شوێنەکان 
11,578
شەهیدان 
11,567
کۆمەڵکوژی 
10,884
هۆنراوە 
10,201
بەڵگەنامەکان 
8,321
وێنە و پێناس 
7,314
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,919
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,450
ڤیدیۆ 
1,371
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
816
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
725
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
311
PDF 
30,140
MP4 
2,379
IMG 
195,567
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
شێخ لەتیف شێخ عەبدوڵڵا واژەیی
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران03؛ چیرۆکی حەزرەتی هود و حەزرەتی ساڵح(سڵاوی خوایان لێبێت)
ژیاننامە
نیازی حەمە عەزیز
کورتەباس
پاسۆک و فيلمی کارتۆنی منداڵان
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
ژیاننامە
سەلاح گادانی
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
چاوشارکێ
وێنە و پێناس
گوندی قەرەتەپە لە شارەدێی بنگرد ساڵی 1983
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
خولی پەروەردەکردنی هەنگ بۆ هەنگەوانانی شاباژێڕ ساڵی 2000
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
شانیا شەهاب
وێنە و پێناس
گوندی کەناروێ لە شارباژێڕ ساڵی 1985
پەرتووکخانە
نزیکترین دووری
ژیاننامە
مەنسوور محەمەد نەژاد
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
کورتەباس
عەزیز نەسین و مەسەلەی کورد
ژیاننامە
فەرید ڕۆبینا
وێنە و پێناس
قەڵای ئامەد ساڵی 1920
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
کوردی شەبەک لە پارێزگای موصل
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
کورتەباس
بە یادی شەهید سمایلی شەریفزادە
کورتەباس
قارەمانێتیی زیندانی ئامەد بۆ باکووری کوردستان و دەنگی بەرخۆدان
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
زانستی زمان چی یە؟
پەرتووکخانە
چیرۆکی پێغەمبەران01؛ چیرۆکی حەزرەتی ئادەم(سڵاوی خوای لێبێت)
وێنە و پێناس
تیمەکانی هۆشیارکردنەوەی خۆپارێزی لە مین لە ساڵی 2000
فۆڵدەرەکان
ژیاننامە - ڕەگەزی کەس - مێ ژیاننامە - نەتەوە - کورد بەڵگەنامەکان - وڵات - هەرێم - باکووری کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان کورتەباس - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - وڵات - هەرێم - ئێڕاق پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - ئێڕاق ژیاننامە - جۆری کەس - پەڕڵەمانتار

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.89 چرکە!