پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
خەلیل جەنگی
01-07-2024
زریان سەرچناری
پەرتووکخانە
گوتار لەنێو گوتار
01-07-2024
هەژار کامەلا
وێنە و پێناس
چەند جەردەوانێکی کورد بە جلوبەرگی کوردی و گەریلاوە، بەهاری ساڵی 2024
30-06-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
کامەران عەبدولکەریم
29-06-2024
زریان سەرچناری
پەرتووکخانە
فسیۆلۆژی سێکس
29-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
سەرەتایەکی ون
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
زامەکان دەکولێنەوە
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
بابە لاق درێژ
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
10 کورتە چیرۆکی ئینگلیزی
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کێشەیەکی قوڵ
28-06-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت 520,262
وێنە 105,240
پەرتووک PDF 19,552
فایلی پەیوەندیدار 98,122
ڤیدیۆ 1,414
ژیاننامە
لەیلا زانا
ژیاننامە
تاهیر ئەحمەد حەوێزی
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنام...
یادنامە
ژیاننامە
تۆفیق ئەفەندی
پەرتووکخانە
گوتار لەنێو گوتار
Medeniyetler beşiği: Gêl
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت هەر ڕۆژێکی ڕۆژژمێرەکەمان چیی تیادا ڕوویداوە!
پۆل: شوێنەکان | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Gêl

Gêl
Birçok medeniyet ve dine beşiklik etmiş Amed'in Gêl (Eğil) ilçesi, Asur ve Ermeni kralları ile Kur'an'da ismi geçen 2 peygamber ve nebilerin mezarlarına ev sahipliği yapıyor. Gêl, uzun zaman Episkoposluk merkezi görevini de yürüttü.

Amed'in 52 kilometre kuzey batısında bulunan Gêl ilçesi, Dicle Nehri'ne hâkim bir tepede kurulu tarihi ve dini geçmişe sahip bir yerleşim yeri. Asur kayıtlarında Aşişpalis, Grek ve Roma kayıtlarında Angl ve Inglene diye geçen ilçenin Kürtçe ismi Gêl'dir. 17. yüzyılda yaşamış olan ve ilçeyi ziyaret eden ünlü seyyah Evliya Çalebi de, Seyahatname adlı eserinde, ilçenin ismini Gêl olarak belirtir.
Mittanilerden, Medlere
M.Ö. 3500-1260 yılları arasında Subarrular, Hurriler, Mittaniler egemenliğinde kalan ilçede, M.Ö. 1260 - 606 yılları arasında ise Asurlular ve Urartular egemenlik kurdu. Gêl kalesi, bu tarihlerde Asurlular tarafından yapıldı. Kalenin batısında, Asur krallarından IV.Tiglatpileser'e ya da III.Salmanassar'a ait olduğu tahmin edilen stel ve kitabe bulunuyor. Med'lerin Asur imparatorluğunu yıkması ardından, Gêl önce Med'lerin, ardından da Perslerin egemenliğine geçti.
1946'de bölgede yabancı arkeologlarca yapılan kazılarda, insanların mağaralarda kaldıkları ve birçok alet kullandıkları tespit edildi. İlçe ve çevresinde sayıları bini bulan doğal ve yapay mağara bulunmakta. Birçoğu Orta Taş Çağı'ndan kalma bu mağaraların bir kısmı barınak, bir kısmı da anıt mezar olarak kullanıldı. Ancak buradaki anıt mezarlara ilişkin yeterince bir araştırma yapılmadığı için hangi dönemlerden kaldığı bilinmiyor.
Gêl'de M.S.297 yılında Romalılar, 661-750 yılları arasında Ermeniler, 750 - 869 yılları arasında Abbasiler, 908'de Bizanslılar, 1085 -1093 yılları arasında Büyük Selçuklular, 1157-1169 arasında Nisanoğulları, 1394-1401 arasında Timur, 1401-1507 arasında Akkoyunlular, 1507-1515 arasında Safeviler ve 1515'te de Osmanlılar hakimiyet kurdular.
Gêl'de Zerdüştler
Dini inançlar bakımından Gêl, Musevilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlık bakımından kutsal sayılır. İlçede bu üç dini inancın yanında, bölgede Mitra ve Zerdüştlüğün kalıntıları da bulunuyor. Nitekim 1982 yılında Gêl ilçe merkezinde devlet lojmanlarının yapımı için temel açma faaliyeti sırasında Cirit tepelerinde Zerdüştilere ait mezarlar ve kalıntılar bulundu. Bugün bile Zürdüştilere ait mezarları Nebi Harun tepesi olarak bilinen tepe ve mezarlıkları çevresinde görmek mümkün.
Hıristiyanlık inancı açısından da Gêl kutsal bir bölge. İlk Hıristiyan azizlerine ev sahipliği yapan ilçe aynı zamanda bir Episkopluk merkeziydi.
Tarihi kaynaklarda, Gêl'in Hristiyanlık açısından inanç merkezi olması, Hz. İsa'nın öğrencilerinden olan Adey'in Miladi 1. yüzyıl ortalarında buraya gelmesiyle başlamıştır. Bölgede yetişen Hıristiyan bilim ve sanat adamlarından, Gêl'li Rahip Musa (M.S. 5. Yüzyıl), Gêl'li (Efesoslo) Yuhanna (M.S. 507-586) ve Theodoto (Ölümü: 698) Mar Yeşua en çok bilinenler arasında yer almaktadırlar. Amed'in 3. Ekiskoposu Mar Aday'ın mezarı da Gêl’dedir.
Gêl Beyliği
Yazılı ilk Kürt tarih kitabı diye bilinen Şerefhanemede, Mirdasi beyliğinin kurucusu Pir Mansur'un 950 yılında Hakkari'den Gêl'e geldiği ve o dönem ilçeye bağlı Dêrey köyüne yerleşerek aşiretini buraya yerleştirdiği yazılır. 1030 yılında Kürtlerin kaleye saldırarak ele geçirmesi sonrasında aşiret üyeleri kaleye taşınmış ve burada Mirdasi Beyliği kurulur.
İdris-i Bidlisi vasıtasıyla 16. yüzyılda Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim ile Kürt beyleri arasında yapılan egemenlik paylaşımı anlaşması sonucu Gêl beyliği; yönetimi babadan oğula geçen bir beylik haline getirildi. Bu anlaşmaya göre Osmanlı merkezi yönetimi Gêl beylerinin ilçeyi yönetme işlerine karışmayacaktı. Gêl Beyliğinin bu yarı bağımsız statüsü ve asker vermeme ayrıcalığı Osmanlı'nın savaşlarda toprak kaybetmesi sonrasında yapılan yeni düzenlemeyle 1864 yılında çıkarılan Vilayet Nizamnamesi kanunu ile kaldırıldı.
İlçenin yüzde 65'i dağlık
Topraklarının yüzde 65'i dağlık olan Gêl’in kırsal alanları palamut, menengiç, yabani ceviz, badem, incir ve sumak ağaçları ile kaplıdır. Doğal bitki örtüsü zenginliği ile ilçede ve köylerde hayvancılık yapılırken, badem, ceviz ve üzüm bağları da önemli bir geçim kaynağıdır.
Yeraltı kaynakları açısından da zengin olan Gêl ilçesinde halen 6 köyde yerli ve yabancı petrol arama şirketlerinin açtığı petrol kuyuları işlemekte.
163 kuş türü saptandı
Bitki örtüsü ve doğasıyla Gêl ilçesi, Dicle Nehri'nden sonra en çok kuş türüne de ev sahipliği de yapıyor. Araştırmalarda Kralkızı ve Eğil baraj kuş çalışmalarında 163 kuş türü saptandı. 35'i yerli, 58'i yaz göçmeni, 66'sı da geçiş dönemlerinde yöreyi kullanan kuşlar olduğu belirlendi
*****
Hz. Elyesa ve Hz. Zülkifl mezarları
Yahudi olan Hz. Elyesa'nın 1898 tarihli Diyarbakır Salnâmeleri'nde mezarının Gêl'de bulunduğu belirtilmektedir. Hz. Elyesa'nın, Hz. Musa'ya vahyedilen Tevrat'ın emir ve yasaklarını insanlara bildirdiği Tevrat’ta yazar. Hz. Elyesa, Kur'an-ı Kerimde ismi geçen 25 peygamberden biri olup En'âm Suresi 86. Ayette ve Sa'd Suresi 48. Ayette ismi zikredilmektedir.
Yine Hz. Zülkifl’nin de mezarı burada bulunuyor. Hz. Zülkif, M.Ö. 666'da İsrail'in Samiriyye şehrinde doğmuştur. O da, Hz. Elyesa gibi Tevrat'ı emir ve yasaklarını insanlara tebliğ etmek için bölgeye gelmiş. Amed Salnâmeleri'nde 'peygamber' olarak kabul edilen Nebî Hârûn-ı Âsafî, Nebî Harut ve Hz. Zülkifl'in oğlu olduğuna inanılan Danyal peygamberin mezarının da Gêl ilçesinde olduğu kayıtlarda geçer. Ancak Zülkif peygamberin mezarının Kudüs, Şam, Bitlis ve Ergani'de olduğu biçiminde rivayetler de bulunmaktadır.
*****
.
Kral Mezarı
Kaleler, kral mezarları ve harabeler
Gêl ilçesi, Amed'in en çok tarihi eser bulunduran ilçelerinin başında gelmekte. Asur Kalesi olarak adlandırılan kale ve Asur hükümdarlarına ait mezarlar önemli eserler arasında yer almakta. Her yıl türbelerin yanı sıra, Asur Kalesi ve yer altı tünelleri, Asur hükümdarlarına ait kaya mezarlar ve mağara mezarlar ziyaret edilmektedir.
Gêl Kalesi
M.Ö. 13. yüzyılda yapıldığı bilinen Gêl kalesi, içinde bulunan gizli geçitler ve yapı tarzından dolayı önem taşımaktadır. Asur hükümdarlarından kalma kitabeli stelleri üzerinde bulundurması da, kaleyi önemli kılmaktadır. Kaledeki stelli kitabe yaklaşık 10 metre yüksekliğinde kalenin büyük bölümünü oluşturan sarp kayaya işlenmişti. Yapılan tahribatlar sonucu stel görünmez haldedir.
Kale civarında bulunan ve Asur krallarına ait olduğu tahmin edilen mağara mezarlar ve kaya mezarlar da, tarihi eserler içinde önemli bir yer tutmaktadır. Kale, Dicle Nehri kıyısında, dik, yüksek, kayalık bir dağ üzerinde inşa edilmiştir. Doğusunda heybetli, eski, çift duvarlı bir kalenin kalıntıları vardır. Kale kayalardan oyulmuş 177 basamaktan oluşan gizli merdivenle Dicle Nehri’ne bağlanır.
Kral mezarları
Kalenin doğu tarafında 4 tane kral mezarı bulunmakta. Bu mezarlar, doğal kayanın yontulmasıyla inşa edilmiştir Kral mezarlarının iç kısmı normal kaya mezarı şeklinde tasarlanmıştır. Bu kral mezarlarının en büyük özellikleri, formları ve örtüleriyle kümbetlere benzemeleridir. Yine Bizans döneminde inşa edildiği tahmin edilen kaya mezarların bir kısmı da kalenin güneydoğu tarafındadır.
Yamani Kalesi
Bu kale, ilçe merkezine 5 kilometre uzaklıkta Dicle Nehri'nin iki kolunun birleştiği noktada yüksekçe bir kayanın üzerinde inşa edilmiş bir kaledir. Kalenin üç tarafı yüksek ve aşılması güç kayadır. Gêl'li tarihçi Yuşea, M.S. 502 yılında bu kalenin İran Hükümdarı II. Şapur tarafından alınıp ahalisinin kılıçtan geçirildiğini, kalenin yıktırıldığını ve bir daha insanla meskûn olmadığını yazmaktadır.
Cibeb Kalesi
Kale, ilçenin 10 kilometre güneyinde Dicle Nehri'nin kenarında nehre hakim bir tepede kurulmuştur. Kalenin bir tarafı ana dağdan kayalar kesilmek suretiyle ayrılmıştır. Kale civarındaki insan eli ile kazılmış yüzlerce mağara kalenin ve çevresindeki yerleşimlerin daha eski tarih öncesi çağlara dayandığını göstermektedir.
Kelâ Kûnda
Gêl kalesinin 1.5 kilometre güneyinde Dicle Nehri’nin kenarında yüksekçe bir tepe üzerinde bulunan bir kaledir. Halk arasında Kelâ Kûnda” olarak bilinmektedir. Kale üzerindeki yıkık binaları temeli seçilebilmektedir.
Kerrebiri Kalesi
Gêl kalesinin 5 kilometre kuzeyinde, Dicle Nehri'ne hakim yüksek bir kayanın üzerine kuruludur. Kalenin kimler tarafından ve ne zaman yapıldığına bir bilgi mevcut değil. Ancak halk arasında kale ve yakınındaki iki su kuyusunun Acemler (İranlılar) tarafından yapıldığına dair bir inanç vardır.
Kuçek Harabeleri
İlçe merkezinde, kalenin batısında Dîyarê Koşk olarak anılan bir tepe ile bu tepenin devamında batıdaki Amed-Erzurum kervan yolunun üzerindeki Quçek olarak anılan su kuyusu ve Han'a kadar devam eden ve yaklaşık 5 bin dönümlük bir alana yayılan eski bir şehre ait harabeler bulunuyor.
Mınar Harabeleri
İlçe merkezinin 5 kilometre batısında aynı adla anılan köyün bulunduğu alanda eski bir yerleşim yerinin kalıntıları var. Bu yerleşim yerinin kimler tarafından ve ne zaman yapıldığı, ne zaman terk edildiğine yeterince bilgi yok.[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 291 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ozgurpolitika.com
فایلی پەیوەندیدار: 2
زمانی بابەت: Türkçe
تۆپۆگرافی: لەسەر ڕووبار
تۆپۆگرافی: شاخاوی
جۆری شوێن / شوێنەوار: شارۆچکە
زمان - شێوەزار: تورکی
شار و شارۆچکەکان: ئامەد
وڵات - هەرێم: باکووری کوردستان
کاولکردن و ڕاگواستن : بەڵێ
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 13-09-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 13-09-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 13-09-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 291 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.1121 KB 13-09-2022 سارا کس.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
سەرەتایەکی ون
وێنە و پێناس
دوو گەشتیاری بیانی لە ناوپردان ساڵی 1973
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
ژیاننامە
ئیدریس ئالی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
کورتەباس
ژمارەی پێوانەیی بۆ نرخەکانی بەکاربەر لە هەرێمی کوردستان بۆ مانگی تشرینی دووەم/2019
ژیاننامە
خەلیل جەنگی
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
تەیفور بەتحایی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
کورتەباس
مەلا نەفتە کێیە؟
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
هولیا ئەڤشار
وێنە و پێناس
چەند کوردێکی جووی خەڵکی شاری مەهاباد لە ساڵی 1911
کورتەباس
پارێزگاری کرماشان: زمان و جلوبەرگی کوردی لە کرماشان لە هەولێر زۆرترە
کورتەباس
مەسعود بارزانی پێشوازی لە کونسوڵی گشتیی نوێی بەریتانیا لە هەولێر دەکات
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
ژیاننامە
نیشتمان عەبدولقادر ئەحمەد
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
کامەران عەبدولکەریم
پەرتووکخانە
بابە لاق درێژ
ژیاننامە
سۆران شەمسی
وێنە و پێناس
چەند جەردەوانێکی کورد بە جلوبەرگی کوردی و گەریلاوە، بەهاری ساڵی 2024
وێنە و پێناس
شارۆچکەی شەقڵاوە، باشووری کوردستان ساڵی 1971
پەرتووکخانە
فسیۆلۆژی سێکس
وێنە و پێناس
چوار هونەرمەند لەبەردەم ئێزگەی کوردی، بەغدا ساڵی 1956
کورتەباس
پوختەی ئاماری سامانی ئاژەڵ لە هەرێمی کوردستان 2014-2019
پەرتووکخانە
گوتار لەنێو گوتار
پەرتووکخانە
زامەکان دەکولێنەوە

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
لەیلا زانا
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
لەیلا زانا
ژیاننامە
تاهیر ئەحمەد حەوێزی
12-11-2008
هاوڕێ باخەوان
تاهیر ئەحمەد حەوێزی
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...)
یادنامە
16-12-2021
هاوڕێ باخەوان
یادنامە
ژیاننامە
تۆفیق ئەفەندی
24-09-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
تۆفیق ئەفەندی
پەرتووکخانە
گوتار لەنێو گوتار
01-07-2024
هەژار کامەلا
گوتار لەنێو گوتار
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
خەلیل جەنگی
01-07-2024
زریان سەرچناری
پەرتووکخانە
گوتار لەنێو گوتار
01-07-2024
هەژار کامەلا
وێنە و پێناس
چەند جەردەوانێکی کورد بە جلوبەرگی کوردی و گەریلاوە، بەهاری ساڵی 2024
30-06-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
کامەران عەبدولکەریم
29-06-2024
زریان سەرچناری
پەرتووکخانە
فسیۆلۆژی سێکس
29-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
سەرەتایەکی ون
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
زامەکان دەکولێنەوە
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
بابە لاق درێژ
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
10 کورتە چیرۆکی ئینگلیزی
28-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کێشەیەکی قوڵ
28-06-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت 520,262
وێنە 105,240
پەرتووک PDF 19,552
فایلی پەیوەندیدار 98,122
ڤیدیۆ 1,414
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
سەرەتایەکی ون
وێنە و پێناس
دوو گەشتیاری بیانی لە ناوپردان ساڵی 1973
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
ژیاننامە
ئیدریس ئالی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
کورتەباس
ژمارەی پێوانەیی بۆ نرخەکانی بەکاربەر لە هەرێمی کوردستان بۆ مانگی تشرینی دووەم/2019
ژیاننامە
خەلیل جەنگی
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
تەیفور بەتحایی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
کورتەباس
مەلا نەفتە کێیە؟
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
هولیا ئەڤشار
وێنە و پێناس
چەند کوردێکی جووی خەڵکی شاری مەهاباد لە ساڵی 1911
کورتەباس
پارێزگاری کرماشان: زمان و جلوبەرگی کوردی لە کرماشان لە هەولێر زۆرترە
کورتەباس
مەسعود بارزانی پێشوازی لە کونسوڵی گشتیی نوێی بەریتانیا لە هەولێر دەکات
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
ژیاننامە
نیشتمان عەبدولقادر ئەحمەد
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
کامەران عەبدولکەریم
پەرتووکخانە
بابە لاق درێژ
ژیاننامە
سۆران شەمسی
وێنە و پێناس
چەند جەردەوانێکی کورد بە جلوبەرگی کوردی و گەریلاوە، بەهاری ساڵی 2024
وێنە و پێناس
شارۆچکەی شەقڵاوە، باشووری کوردستان ساڵی 1971
پەرتووکخانە
فسیۆلۆژی سێکس
وێنە و پێناس
چوار هونەرمەند لەبەردەم ئێزگەی کوردی، بەغدا ساڵی 1956
کورتەباس
پوختەی ئاماری سامانی ئاژەڵ لە هەرێمی کوردستان 2014-2019
پەرتووکخانە
گوتار لەنێو گوتار
پەرتووکخانە
زامەکان دەکولێنەوە
فۆڵدەرەکان
پەرتووکخانە - جۆری وەشان - چاپکراو پەرتووکخانە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - جۆری دۆکومێنت - وەرگێڕدراو پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - ژنان پەرتووکخانە - شار و شارۆچکەکان (چاپکردن) - سلێمانی پەرتووکخانە - وەرگێڕدراو لە زمانی - عەرەبی پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - ئایین و ئاتەیزم پەرتووکخانە - فایلی PDF - نەخێر پەند و ئیدیۆم - بەشە شێوەزارەکانی کوردیی ناوەند - بەشە شێوەزاری سلێمانی

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.438 چرکە!