پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەورامی - Kurdish Hawrami
Zazakî - Kurdish Zazaki
English
Français - French
Deutsch - German
عربي - Arabic
فارسی - Farsi
Türkçe - Turkish
Nederlands - Dutch
Svenska - Swedish
Español - Spanish
Italiano - Italian
עברית - Hebrew
Pусский - Russian
Fins - Finnish
Norsk - Norwegian
日本人 - Japanese
中国的 - Chinese
Հայերեն - Armenian
Ελληνική - Greek
لەکی - Kurdish Laki
Azərbaycanca - Azerbaijani
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەورامی - Kurdish Hawrami
Zazakî - Kurdish Zazaki
English
Français - French
Deutsch - German
عربي - Arabic
فارسی - Farsi
Türkçe - Turkish
Nederlands - Dutch
Svenska - Swedish
Español - Spanish
Italiano - Italian
עברית - Hebrew
Pусский - Russian
Fins - Finnish
Norsk - Norwegian
日本人 - Japanese
中国的 - Chinese
Հայերեն - Armenian
Ελληνική - Greek
لەکی - Kurdish Laki
Azərbaycanca - Azerbaijani
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
شوێنەکان
دایلا
23-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
مەسەن
23-08-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
پەنجاودوو ڕۆژ لە گرتووخانەیەکی تورکیادا
23-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
گرتووخانەی ژمارە پێنج؛ پانزە ساڵ لە سیاچاڵەکانی تورکیادا
23-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کنەکردن لە یادەوەرییدا؛ عەزیز محەمەد
23-08-2024
کشمیر کەریم
شوێنەکان
هەزیر
23-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
مامیسک
23-08-2024
زریان عەلی
ڤیدیۆ
لە خۆپیشاندانێکی هندستان درووشمی ژن، ژیان، ئازادی دەوترێتەوە بە کوردی
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
بەرنامەیەکی تایبەت لەسەر فەرید زامداری شاعیر
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
خەتاب ئەحمەد حەمەدەمین
22-08-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  533,203
وێنە
  108,140
پەرتووک PDF
  20,060
فایلی پەیوەندیدار
  101,729
ڤیدیۆ
  1,483
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
304,537
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,381
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,883
عربي - Arabic 
29,546
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,331
فارسی - Farsi 
9,108
English 
7,445
Türkçe - Turkish 
3,656
لوڕی - Kurdish Luri 
1,691
Deutsch - German 
1,589
Pусский - Russian 
1,135
Français - French 
339
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
90
Svenska - Swedish 
64
Հայերեն - Armenian 
50
Español - Spanish 
49
Italiano - Italian 
47
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
24
Polski - Polish 
24
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
18
Ελληνική - Greek 
14
עברית - Hebrew 
14
Norsk - Norwegian 
14
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
6
Ozbek - Uzbek 
6
Тоҷикӣ - Tajik 
6
Esperanto 
5
ქართველი - Georgian 
3
Catalana 
2
Čeština - Czech 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
Srpski - Serbian 
2
Hrvatski - Croatian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
وشە و دەستەواژە 
130,247
پەرتووکخانە 
25,482
ژیاننامە 
24,958
کورتەباس 
17,509
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,579
پەند و ئیدیۆم 
13,273
شوێنەکان 
11,843
شەهیدان 
11,569
کۆمەڵکوژی 
10,892
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,331
وێنە و پێناس 
7,326
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,133
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,453
ڤیدیۆ 
1,383
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
634
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
184
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,734
MP4 
2,413
IMG 
197,754
∑   تێکڕا 
231,224
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
ئەحمەد بامەڕنی
ژیاننامە
نوری دەرسیمی
ژیاننامە
محێدین زەنگنە
ژیاننامە
ماریا سام
ژیاننامە
مەنسوور ئەمیری
سەد ساڵەی پەیمانی سیڤەر 1
کوردیپێدیا، بووەتە کوردستانی گەورە! لە هەموو لایەک و شێوەزمانێکی کوردستان ئەرشیڤوان و هاوکاری هەیە.
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English0
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)0
هەورامی - Kurdish Hawrami0
لوڕی - Kurdish Luri0
لەکی - Kurdish Laki0
Zazakî - Kurdish Zazaki0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana0
Cebuano0
Čeština - Czech0
Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
ترکمانی - Turkman (Arami Script)0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

سەد ساڵەی پەیمانی سیڤەر 1

سەد ساڵەی پەیمانی سیڤەر 1
سەد ساڵەی پەیمانی سیڤەر 1
کۆتایی هەرس نەکراوی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی
نووسینی: Gerd Brendel لەئەڵمانییەوە هەڵۆ بەرزنجەیی
پەیماننامەی ناوبراو، پێش 100 ساڵ مۆری نا بە چارەنووسی دەسەڵاتدارێتی عوسمانی دا. ئەتاتورک دانوسانی لەسەر سنوورێکی نوێ کرد. بەڵێ ئەردۆغانیش بە پشت بەستن بە میراتی عوسمانی، داوای ناوچەیەکی گەورە و بەرفراوانتر دەکات. ئایا لە دایکبوونەوەی عوسمانی شیاوی هێنانە دییە؟.
بەندی یەکەم: پەیماننامەکە
ڕۆژی 10.8.1920 لە Sèvres نزیک لە Versailles، لە هۆڵێکی کارخانەی بەناوبانگی فەخفووری، نوێنەرانی هێزە سەرکەوتووەکانی جەنگی جیهانی چاوەڕوانی شاندی تورکی بوون لە ئەستەنبوڵەوە. نزیکەی دوو ساڵ بەسەر ڕێکەوتنامەی ئاگربەستی (مۆدرووس)دا تێپەڕ بووە، کە شەڕی نێوان ئیمپراتۆری بەریتانی و دەسەڵاتی عوسمانی تەواو بووە، دووساڵ دانوساندن لە ڤێرسایی و پاریس..
خاتووی مێژووناس Ellinor Morack دەڵێ کۆنفراسی ئاشتی گەورە لەنێوان هێزە سەرکەوتووەکان دا لە پاریس، کە هەر خۆیان بەشدارییان تێدا کرد واتە هێزە دۆڕاوەکان بەشدارییان پێ نەکرا.. هێزە دۆڕاوەکان لەتەک ئەڵمانیا و نەمسا و هەنگاریادا، دەسەڵاتی عوسمانیش بوو. لە زنجیرە درامای تیڤی (Vatanim Sensin/ وەتەن سانسین/ تۆ نیشمانەکەمی) ئەم گرتەیە دووبارە بۆ بینەرانی تیڤی تورکی پێشکەش کرایەوە.. شاندە سێ کەسییەکەی لە ئەستەمبوڵەوە هاتبوو، بە دڵێکی تەنگەوە واژۆیان لەسەر ڕێکەونەکە دانا.(وەک لە وێنەکەدا دیارە جەنەڕاڵ هادی پاشا، وەزیری جارانی تورکی بۆ فێبوونی گشتی، ئیمزای ڕێکەوتنامەی ئاشتی دەکات.و).
لە گرتەیەکی فیلمەکەدا خواستی ئیماندارانەی دیبلۆماتکاری ئەستەنبوڵی و پزیشک و فەیلەسوف ڕەزا تۆفیق خستە بەر باس.... دەبا واژۆکەم ئاشتی بهێنێ. خواستێک کە بۆخۆی نەهاتە دی. مۆراک دەڵی: پەیماننامەکە (دواجار وەک بەمردوویی لەدایک بووبێت وایە دەشکێ وەک ئەو فەخفورییەی لە هۆڵەکەدا دانراوە، پەیماننامەکە واژۆ دەکرێ لەلایەن کۆستەنتینۆپۆلەوە، نەک لە لایەن ئەنقەرەوە. لە زنجیرە تەلەفیزیۆنییە تورکییەکەدا وەزیری دەرەوەی بەریتانیا George Curzon ددان دەنێ بە خاڵە لاوازەکانی دا.
ئەنقەرە ئەو شارە بچووکەی ئانادۆڵ کە لە ساڵی 1920 ەوە لە لایەن مستەفا کەمال، کەدواتر بە ئەتاتورک ناسرا، کرا بە شوێنێک کۆبوونەوەی نەتەوەیی گەورەی تێدا ئەنجام دەدرا..بەشێوەیەک دەرکەوت وەک حکومەتی دژی کابینەی سوڵتان لە کۆنیستانتیناپۆل، کە دەسەڵاتی تەنیا لەسەر کاخەز بوو.
سیڤەر هەڵوەشانەوەیی ئیمپراتۆریەتەکەی نەخش کرد
پایتەختی ئیمپراتۆرێتەکە: لەلایەن هێزە سەرکەوتووەکانەوە داگیرکرا بوو، ناوچەکان لە ڕۆژهەڵات و باشوورەوە لە مەککەوە تا قاهیرە، لە دیمەشقەوە تا بەغدا: هەمووی لەژێر کۆنترۆڵی فەرەنسا و بەریتانیادایە. ئیزمیر و کەناری Ägäis بەدەست هێزە یۆنانییەکانەوەیە. پەیماننامەی ئاشتی سیڤەر هەڵوەشانەوە و دابەشکردنی ئیمپراتۆرەکەی خستە قولە مستی دەستی سەرکەوتووەکانی شەڕی جیهانیەوە.
تورکۆلۆگ و مێژوونووس خاتوو Ellinor Morack ڕێکەوتننامەکە ناو دەبات بە دەڵێ: دوا ڕاچەنینی ئیمپریالیزم.
دوێنێ ڕۆژێکی شوومتر بوو بۆ وڵاتەکەمان. شاندەکەی حکومەت بۆ واژۆکردن لە ئیستەنبوڵ واژۆی دەستەسڕی کاخەزی سیڤەر یان کرد بەبێ ئەوە چاویان بتروکێنن.
ناونیشانی ڕۆژنامەکەکان وەک لە زنجیرە درامای وەتەنم سەنسیین دا بەدەنگی منداڵێک دەخوێندرێتەوە ڕەزا تۆفیق و هاوڕێکانی وەک ناپاک نیشان دەدەن، کە دواتر لەلایەن حکومەتی ئەتاتورکەوە جاڕی لێداوە.
لەوێدا هیچیان بۆ نامێنێتەوە هەروەک مۆراک دەڵی: حکومەتی سەڵتەنەت 1920 لە دۆخێکدا نەبوو، بتوانێ بەهیچ شێوەیەک ڕەتی بکاتەوە. دەی دەبوو چ بکەن؟ ئەوان بۆخۆیان کۆنترۆڵی دروست و تەواویان بەسەر لەشکرەکەیاندا نەبوو، چونکە ئەوەی لێی مابوو، لە خزمەتی کەمالیستەکان دا دژی ئەوە بوون، شەڕ بەڕێوەبەرن - دژ بە مەرجە توندەکانی پەیماننامەکە..بەم پێیە بەشێکی گەورەی Thrakiens و Edirne و بە درێژایی کەناری Ägäis کەوتە یۆنانەوە. ئورفە، مێردین بۆ فەرەنسا، و ڕۆژئاوای ئانادۆڵ بۆ ئیتالیا. ڕۆژهەڵاتی ئانادۆڵ دابەش دەکرێ لەنێوان دوو دەوڵەتی نوێ کە دادەمەزرێن ئەرمینیا و کوردستان.
کۆنستانتینۆپێل/ قوستەنتین، دەخرێتە ژێر بەڕێوەبەرێتییەکی نێونەتەوەییەوە. فەرەنسا و بەریتانیا ناوچەکە دابەش دەکەن لە نێوان خۆیان دا، بەسەر ئەوەی ئێستا ناوی، عێراق، سووریا، ئەردەن، لوبنان و ئیسرائیلە.
وەتەنم سەنسین/ Vatanim Sensin یەکێکە لەچەندین درامای تەلەفزیۆنی بە پاشخانی مێژووییەوە، کە لەم 10 ساڵەی ڕابووردوودا لە تورکیا بەرهەم هێنراوە: ڕووداو و پێشهاتەکانی خانەوادەی Saga لە 59 ئەڵقەدا لەسەر Smyrna یاخود Izmir ە، کە لە 1919 لەلایەن یۆنانەوە داگیرکرا.
ناوەڕۆکی سەرەکی باس لە خۆشەویستی نێوان خاتوونێکی شۆڕشگێڕی تورک هیلالHilal و ئەفسەرێکی یۆنانی لیۆنیداسLeonidas. پەردەی دیمەنەکە لە سیڤەردا کەموزۆر هاوجووتی هەقیقەتە مێژووییەکەیە. لە تورکیادا پەیماننامەکە تا ئیمڕۆ مادەیەکی خوێندنە.
ئەوەی ئێمە جاران فێری بووین؟ دەمانزانی شەڕێک بووە و بۆ ئێمە سیڤەر بووە بەڵا ئەمە بیرەوەریی Belma Bagdat و مێردە نووسەر و کارێتکارەکەی Hayko Bagdat ە، لە وانەی مێژوویان دا. دوایی ئەتاتورک وڵاتەکەمانی قوتار کرد و ئێستا نیشتمانێکی ئازادی دڵفڕێنمان هەیە، لەسەر گۆڕی ئەرمەنییەکان دامەزراوە.
پەیماننامەی سیڤەر وەک وێنەیەکی ترسناک
پەییاماننامەی سیڤەر، وەک ئێلینۆر مۆرەک دەڵێ هەر منداڵێک لە قوتابخانەی تورکیا فێری دەبێ وەک وێنەیەکی ترسناک. ئەو مێژوونووسە باس لە سیڤەر سیندرۆمSyndrom سیندرۆم، کۆی نیشانەکانی نەخۆشییەک- سیڤەر دەکات. و. هەروەها دەڵێ : ئیمڕۆ لە زانستی سیاسیدا بەکار دەهێنرێ، بۆئەوەی بۆچوون و ڕامانێک نیشان بدەن، کەوا کاتی خۆی زلهێزەکان و ئێستا ڕۆژئاوا یاخود بەکورتی هەموو وڵاتانی تر مرخیان لەوە خۆش کردووە، ئانادۆڵ لەنێو خۆیاندا دابەش بکەن.
بەهەقیقەت هەر ئەم بیرو بۆچوون و باوەڕە کە هەتا ئیمڕۆ لە لایەن بەشێکی زۆری کۆنپارێزە نەتەوەیی و هێزە نەتەوەییەکانەوە دەبەخشرێتەوە. ئەگەر مرۆ چاوێک بگێڕێ بەسەر پەیماننامەی سیڤەردا، دەتوانین بڵێن: بەهەرحاڵ بەڕاستی ئەوانە ناهەقیان نییە. ئیدی بەڵێ لەڕاستیدا هەوڵێ هەبوو بۆ دابەشکردنی وڵات. ئەوەی نابێ لێرەدا لەبیر دەکرێ: کاتێ ئەوە واژۆ کرا، لە هەموو بارێکدا شیاوی جێبەجێکردن نەبوو..
فەرەنسی و بەریتانییەکان ماندووی دەستی جەنگ بوون و ئەتاتورک لە ئەنقەرە لەگەڵ پاشماوەی هێزەکانی عوسمانیدا خەریکی ڕێکخستنی بەرخۆدان بوو. 9 ڕۆژ پاش ئەو واژۆکردنەکە، کۆنگرەی نەتەوەیی ڕایگەیاندن هەموو ئەوەی بەناوی ئەنجوومەنی تاجی سوڵتانەوە دەنگیان بە پەیماننامەکە داوە، ناپاکی هەرە گەورەن. لەبەرئەوە دوو ساڵ دواتر بە کاریگەرێتی ڕووداوەکەی ساڵی 1920ەوە پەرلەمان دوا سوڵتان (واحدین) ی لە دەسەڵات خست.
(کۆماری تورکیای ئەتاتورک بە ئاگایی و هوشیارییەوە خۆی بە دژە مۆدێلی دەوڵەتی فرەگەلانی عوسمانی دادەنا)., ئەم دێڕە لەتەک وێنەی کەللەسەری ئەتاتورکدا نووسراوە.و.
یاکتام تورکیەڵمازی مێژوونووسی تورک- کورد باوەڕی وایە هەموو ڕژێمێکی شۆڕشگێڕ بانگاشەی کردووە، کە بەتەواوی پەیوەندی نییە و پچڕاوە بە ڕابووردووەوە. بەم جۆرە زۆر لە زانستکاران ساڵانێکی زۆر باوەڕیان بەم حاڵەتە کرد. ئەمە بیروڕای مێژوونووسی تورک کورد یاکتام تورکزاڵمازە/ Yektam Türkyilmazە. ناوبراو مێژووی گێڕانەوەی سیڤەری تراوماو و ئاتاتورکی ڕزگارکەری شۆڕشگێڕ دەزانێ.
کۆمارە تورکییەکەیان بە هوشیارانە خۆی بە دژە مۆدێلێکی دەوڵەتی فرەگەلانی عوسمانی دادەنا، بە ڕابەرایەتی سوڵتان کە خۆی بە خەلیفەی ڕابەری ڕۆحی و حوکمداری هەموو موسڵمانان دەزانی. ئەم ترادیسۆنە کەمال مستەفا ناسراو بە ئەتاتورک، باوکی تورکان بە هوشیارییەوە هێنایە مەیدانەوە. پێڕەوکردنی ئەلفوبای لاتینی، قەدەغەکردنی فێست: کە هەتا ئیمڕۆ نموونەی بەرچاوی ئەو هەڵمەتە خێرایەی مۆدێرنیزمەیە.. بەڵام وەک یاکتان تورکیەلماز دەڵێ: ئەوە ئەو مێژووەیە کە کەمالیستەکان دەیانەوێ وا بکەن باوەڕی پێ بکەین. بەڵام من باوەڕ دەکەم بەردەوامێتی لە نێوان دەسەڵاتی عوسمانی و کۆماردا بایەخدارترە لەوەی بە گشتی وەردەگیرێ.
بەشی دووەم : ڕۆحی نەمرانی دەوڵەت
یاکتان تورکیەڵماز دەڵێ عوسمانیزم هەر ماوە ناوبراو خەریکی توێژینەوەیە لەسەر کوشتاری ئەرمەنییەکان و کۆتاییەکانی دەوڵەتی عوسمانی و مامۆستای زانکۆیە لە Daku University لە ئەمەریکا و ئێستا لە بەرلین دەژی.
چەمکی عوسمانیزم دەگەڕێتەوە گازینۆی ئەفەسەران و سالۆنی دەوڵەتی عالی سەدەی 19. مستەفا کەمال یەکەم ڕیفۆرمخواز نەبوو ناوبراو بە عوسمانیزم وەک بیرۆکەیەک سەری هەڵدا بۆ ڕزگارکردنی ئیمپراتۆریەتەکە، کاتێ دەوڵەتەکە گڵۆڵەی کەوتە لێژی بەرەو هەڵوەشانەوە.
لە سەدەی 19 دا تا دەهات وڵاتانی دەڤەری بالکان داوای سەربەخۆیی سیاسییان دەکرد. یۆنان ساڵی 1878 سەربەخۆیی بەدەستهێنا. 1878 بولگاریایشی بەدوادا هات، 1881 ڕۆمانیا، 1882 سەربیاش سەربەخۆیی بەدەستهێنا. لەڕاستیدا بەشێکی گەورەی ئیمڕۆی یۆنان Tkraken & Mazedonien بەشێک بوون لە دەسەڵاتی عوسمانی، بەڵام بزافی سەربەخۆخوازی ئەم خەونەی دەوڵەتی عالی لەگۆڕنا..
بەدرێژایی سەدان ساڵ سیستەمی- میللەت هەوڵی ڕێکخستنی ماف و ئەرکی کەمینەی کریستیانی و جولەکەی دا. میللەت ڕێگەی دا بە تەرجەمەکردن بە کۆمەڵە ئاینییەکان و ئۆرتۆدێکسێکی میللی لەگەڵ ئۆرتۆدۆکسی- یۆنانی پاتریاکی کۆنستەنتیناپۆل و یەکێکی ئەرمەنی لەگەڵ سەرۆکی باڵای پاتریاکی ئەرمەنی.. لەچوارچێوەی ئەم میللییەتەدا جولەکە و کریستیانی سەربەخۆیی دیاریان هەبوو. دەبوو باجێکی زۆر بدەن تا لە خزمەتی سەربازی و دەوڵەت بەدوور بن. لە سەدەی 19 دا ڕەخنە لە سیستەمی کۆنی میللیەت و بزافی ئۆپۆزیسیۆنی جۆن تورک زیادی کرد، کە پروپاندەی بیرۆکەی ناسنامەی هاوڵاتێتی عوسمانی دەکرد.
تەنزیمات بەقۆناخی ڕیفۆرم دەوترێ لە ئیمپراتۆرێتی عوسمانی دا، هەنگاو بەهەنگاو هەتا دەستووری ساڵی 1876 مافی یەکسانی هەموو ڕەعیەتی ژێر دەسەڵاتی سوڵتانی زامن دەکرد- هەتا ئەو کاتە پاش ماوەیەکی کورت پاشا عەبدلحەمیدی دوو یاساکەی لە کارخست. دواتر بە تێروتەسەلی قسە لەسەر ئەمە دەکەین- قسە لەسەر ناسنامەی گشتگری عوسمانی نزیکەی 30 ساڵ مایەوە هەتا لە ساڵی 1908 دا، تورکی لاو دەسەڵاتی سوڵتانیان گۆڕی بە جێگرەوەیەکی گوێڕایەڵ و سەرلەنوێ دەستوور کەوتەوە گەڕ.
ئێمە عوسمانینی خاوەن بێگەردترین جۆری بیرکردنەوەین
یاکتان تورکیەڵماز دەڵێ: لە پەرلەمانی نوێی هەڵبژێردراودا بە یەکسانی نوێنەرانی یۆنانی و ئەرمەنی و جولەکە هەبوون لەتەک هاوکارە موسڵمانەکانیان دا. لە 1908-1912 عوسانیزم واتای وایە: جیاوازی مەزهەبی و ئێتنیکی هیچ بایەخی نییە. مێژوونووسی ناوبراو چەندەها تەن دیکۆمێنتی ئەو سەردەمەی کۆکردۆتەوە. لەسەر یەکێ لە قەوانەکانی - هی ساڵی 1909 تێنور ئیبراهیم ئەفەندی ستایشی زۆری وڵات و سوپا دەکات... ئێمە عوسمانی خاوەنی باشترین جۆری بیرکردنەوەین..
نیشتمانپەروەری دەستووری عوسمانی.هەروەها دکتۆری لاو و سیاسی ڕەزا تۆفیق لە پەرلەمانی نوێ دایە.11 ساڵ دوای تۆمارکردنی قەوانەکە ئەو لە سیڤەر بە واژۆ لەسەردانانەکەی مۆری نا بە کۆتایی دەوڵەتی عوسمانییەوە.
لەو نێوانەدا دۆڕاندنی یەکەم جەنگی جیهانی هەیە لەگەڵ کۆمەڵکوژی ئەرمەنییەکان دا و کە لەلایەن تورکی لاوەوە ڕێکخراو بوو، ئەو تورکلاوەی تا پێش چەند ساڵێ ناسنامەی عوسمانی گشتگر لای گرنگ بوو.
لە مانگی 4/1920 لە ئەنقەرە پەرلەمان جارێکی تر کۆبۆوە. ئەنجوومەنی نەتەوایەتی فراوان ی کە لەلایەن ئەتاتورکەوە داوا کرا.
گەورەترین جیاوازی لەگەڵ پەرلەمانی 1909دا بەزەقی بەرچاو دەکەوێ. تورکیەلماز دەگێڕێتەوە: نە نوێنەرانی کریستیانی و نە هی جوولەکەی تێدا نەبووە. لەگەڵ ئەوەشدا فرە ئیتنیکی بووە، نوێنەرانی گرووپەکانی: عەرەب و کورد و چەرکەس بەشداربوون.
عوسمانیزم وەک چەترێ، لە سایەیدا چەندین ئێتنیک خۆیان دۆزیبوەوە، بەرەو پێش دەژیا- بێگومان بە سنووردارییەوە.
خوێندنەوەی کەمالیستی بۆ عوسمانیزم بریتییە لەوەی هەمیشە گرووپی جیاواز جیاواز کۆدەکاتەوە، بەڵام ئێستا باس باسی ئیسلامە و بەتایبەتی ئیسلامی - سونی. لە جێگای ئەوەی قسەکردن لەسەر ناسیۆنالیزمی تورکی بکرێ، پێیان خۆشترە باس لە ناسیۆنالیزمی سونە بکەن... ئەگەرچی پلورالیزمیشە، لێ تێیدا چیتر کریستیان و جولەکە جێیان نەبۆوە.
هایکۆ بەگدات بە تەوسەوە دەڵێ: نیشتمانێکی ئازاد و خۆش و دڵفڕێن هەڵچنراوە لەسەر گۆڕی ئەرمەنیەکان. با ئەتاتورک بەرپرسی کوشتارەکەش نەبێت. کۆماری تورکیای لاو سوودی لەو هەڵمەتی کوشتنە دی. کۆمارەکەی پاش کوشتارکە دامەزرێندرا، هەموو ئەو شتانەی پاراست کەوا پێشتر هی ئەرمەنییەکان بوو'. ئەمەش بووەبەردی بناغە بۆ سامانی کۆماری لاو.
ئێلینۆر مۆراکی مێژوونووس درێژەی پێدەدات و دەڵێ: لەکۆتایی جەنگەکەدا ئەو ئەرمەنیانەی مابوون گەڕانەوە. دەڵێ: بەپێی مەزهەب زۆر جیاواز بوون و دەستبەجێ هەرا دروست بوو لەگەڵ ئەوانە هێنرابوونە شوێنەکانیان و نیشتەجێ کرابوون. دیارە کۆمەڵێ خەڵکی زۆریش هەبوون کە سوودمەندبوون لە کوشتارەکە و دەرپەڕاندنی گریکی/ یۆنانی و دەست گرتن بەسەر وڵات و کارخانەکانیان دا.
لەناوەڕاستی یەکەم جەنگی جێهانیدا تورکی لاو بڕیاری لەناوبردنی گەلی ئەرمەنی دا... حکومەتی نوێی ئەنقەرە بیری لەوە نەکردەوە قەرەبووی ئەو کەمە ئەرمەنەی ماون بکات. لە ئێستادا نزیکە 60,000 هەزار ئەرمەنی لە تورکیا دا دەژین. زۆرینەیان لە ئیستەنبوڵن. تراومای کوشتارگەلەکە بە قوڵی ڕەگی داکوتاوە...
بۆ ئەوەی کەس تێبینی ئەوە نەکات ئەرمەنە، هایکۆ بێگداد وەک مێردمنداڵێک لەسەر شەقام و کۆڵانەکان دایکی بە ماما بانگ نەدەکرد بەڵکو بە ئەنە/ دایە بە تورکی. ملوانکەیەکی خاچم هەبوو دەبوو لەژێر کراسەکەمەوە لەملی بکەم، نەشم دەزانی بۆچی..
ڕێکەوتنامەیەکی نوێ لەگەڵ هێزە براوەکان دا لە لۆزان...
سێ ساڵ دوای کۆنفرانسی سیڤەر دووەم کەمینەی گەورە، گریگەکانی ئانادۆڵ دەرپەڕێندران. مستەفا کەمال ئەتاتورک سەرکەوتوانە لەشکری گریکی پاشەکشێ پێ کرد. لە سێپتامبەری 1922دا دوا سەربازی گریکی ئاسیای بچووکی بەجێهێشت و 1923 هێزە سەرکەوتووەکانی جەنگی جیهانی لە لۆزان پەیماننامەیەکی نوێیان بەست، ئەمجارە لەگەڵ حکومەتی ئەنقەرەدا. سیڤەر پشتگوێ خرا و کۆماری تورکیا وەک دەوڵەتێکی سەربەخۆ بە سنووری خۆیەوە لە ڕۆژئاوا ددانی پێدا نرا و هەتا ئیمڕۆ بەرقەرارە. تورکیا و گریکلاند/ یۆنان ڕێکەوتن لەسەر ئاڵوگۆڕپێکردنی دانیشتوان. نیو ملیۆن موسڵمان پێویست بوو یۆنان بەجێ بهێڵن و نیو ملیۆن ئەرتۆدۆکسیش تورکیا. ئاینن لێرەدا بڕیاردەر بوو، تەنانەت ئەو کریستیانەی بە تورکیش قسەیان دەکرد لە ناوەندی ئانادۆڵ دەرپەڕێندران.
زەحمەتە بارودۆخی دەوڵەتی کەمالیستی بە سێکولار ناو بنێین..سێکۆلاری واتە بە نزیکەیی بێ بایەخی دەوڵەت بۆ ئایی هەیە. بەڵام ئەم دەوڵەتە بایەخی زۆری بۆ ئاین هەس هێندە زۆر تەنانەت کەوا ئەو بڕیار دەدات کێ لە ترۆپکدا بێت... ئەمە قسەی یاکتان تورکیاڵمازە..
لەم خاڵەدا کۆماری تورک خۆی جیاناکاتەوە لە دەوڵەتی عوسمانی. سوڵتان لە خۆیدادەسەڵاتی دنیایی و ڕۆحی کۆدەکردەوە.. وەک خەلیفە و وەک جێگری محەمەد پێغەمبەر، ئەو ئەوەی لەبەرچاوگرتبوو بۆ سەرۆکایەتی ناوبراو بە ئوممە/ کۆمەڵگەی هەموو باوەڕدارانی موسڵمان.
حکومەتی تورکی دەستبەرداری ئەم داوایە بوو، لێ لەوە خۆش نەدەبوو دەسەڵاتێکی تری ڕۆحانی لەتەکیدا بێت. دوای ئەوەی پەرلەمان، ساڵی 1922 دوا سوڵتانی لەسەر حوکم لابرد، نوێنەرانی پەرلەمان کوڕی مامەکەیان هەڵبژارد بە خەلیفە، هەر بۆ ئەوەی پاش دوو ساڵ جارێکی تر لە دەسەڵاتی بخەنەوە..
تورکیاڵماز بەردەوامە خەلافەت کەمالیستەکانی لابرد و خۆشیان دژی مەزهەبی دەستەبژێری دیاریکراو وەستانەوە، بەڵام ئەمە بەو مانایە نا، کەوا بەدڵی خۆیان مەزهەبێکی دەستەبژێری نوێ ساز بدەن. لێرە بەدواوە ئیمامەکان سەر بە وەزارەتی کاروباری ئاینی کران و ئەم ئەرکەیان کەوتە سەر. بانگدان لە ساڵانی 30 ەوە لە عەرەبییەوە کرا بە تورکی. ئیلینۆر مۆراک دەڵێ: بە جۆرێک لە جۆرەکان ئەمە یەکەم ڕیفۆرمی سێکولار نەبوو، لەگەڵ ئەوەشدا پێشوازییەکی جەماوەری گەورەی بەدەست نەهێنا.
هەروەها دەسەڵاتی عوسمانی دەوڵەت بڕیاری لەسەر ئاین دەدا، لێرەشدا تەنیا پشتی دەبەست بە دەسەڵاتی سوڵتان وەک خەلیفە، وەک سەرۆکی ئاینی. وای دادەنا کە دەوڵەتی نوێی ڕۆژئاوایی بەخۆی ڕەوا بینی، بڕیار لە کاروباروباری ئایینیدا بدات، بەبێ ڕەوایەتی بۆ ئایینەکەی خۆی. لە ڕاستیدا ئەمەش تاکە تێکشکاندن بوو لەگەڵ ئەو ترادیسیۆنەی هەبوو. ئەمەش قسەی ئێلینۆر مۆراکە.[1]
ئەم بابەتە 1,281 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish | kurdistanpost.nu
فایلی پەیوەندیدار: 2
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 10
ڕۆژی دەرچوون: 04-02-2022 (2 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: وەرگێڕدراو
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
وڵات - هەرێم: تورکیا
وڵات - هەرێم: کوردستان
وەرگێڕدراو لە زمانی: ئەڵمانی
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 16-03-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس ئیلنجاغی )ەوە لە: 16-03-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 18-05-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,281 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.193 KB 16-03-2022 ڕاپەر عوسمان عوزێریڕ.ع.ع.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
پەنجاودوو ڕۆژ لە گرتووخانەیەکی تورکیادا
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
کورتەباس
توژینەوەیێک دەربارەی نووسینە تورکی یەکانی ڕەفیق حیلمی 1898-1960
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
ژنێ لە جامەک شێعر
کورتەباس
بابا تاهیری هەمەدانی
وێنە و پێناس
شاندی کورد لە مەراسیمی تاجەگوڵینەی تزاری ڕووسیا
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
ژیاننامە
خەتاب ئەحمەد حەمەدەمین
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
وێنە و پێناس
سواری میرئالایی سلێمان بەگی حسێن پاشای خەندان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
نوور یوسف
کورتەباس
یادداشتەکانی ڕەفیق حیلمی
پەرتووکخانە
گرتووخانەی ژمارە پێنج؛ پانزە ساڵ لە سیاچاڵەکانی تورکیادا
پەرتووکخانە
ژنانی وشیار ترسناکترن
ژیاننامە
کاروان کەمال حەسەن چاومار
کورتەباس
پاشماوەی وێژەی شوراتەکان-پایەی شیعری شورات لە شیعری سیاسی ئەمەویدا-بەشی شەشەم
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
پەرتووکخانە
کنەکردن لە یادەوەرییدا؛ عەزیز محەمەد
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
ئاریان عەلی
ژیاننامە
جوان عیزەت
ژیاننامە
شەماڵ نەوڕۆڵی
کورتەباس
گەشتی ڕەفیق حیلمی و قەڵەم
ژیاننامە
کەمال حەمەکەریم
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
ڕۆژان ئیدریس عومەر کەورینی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
ئەحمەد بامەڕنی
15-04-2009
هاوڕێ باخەوان
ئەحمەد بامەڕنی
ژیاننامە
نوری دەرسیمی
03-11-2009
هاوڕێ باخەوان
نوری دەرسیمی
ژیاننامە
محێدین زەنگنە
22-08-2010
هاوڕێ باخەوان
محێدین زەنگنە
ژیاننامە
ماریا سام
07-03-2022
ڕۆژگار کەرکووکی
ماریا سام
ژیاننامە
مەنسوور ئەمیری
14-07-2023
هومام تاهیر
مەنسوور ئەمیری
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
شوێنەکان
دایلا
23-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
مەسەن
23-08-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
پەنجاودوو ڕۆژ لە گرتووخانەیەکی تورکیادا
23-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
گرتووخانەی ژمارە پێنج؛ پانزە ساڵ لە سیاچاڵەکانی تورکیادا
23-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کنەکردن لە یادەوەرییدا؛ عەزیز محەمەد
23-08-2024
کشمیر کەریم
شوێنەکان
هەزیر
23-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
مامیسک
23-08-2024
زریان عەلی
ڤیدیۆ
لە خۆپیشاندانێکی هندستان درووشمی ژن، ژیان، ئازادی دەوترێتەوە بە کوردی
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
بەرنامەیەکی تایبەت لەسەر فەرید زامداری شاعیر
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
خەتاب ئەحمەد حەمەدەمین
22-08-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  533,203
وێنە
  108,140
پەرتووک PDF
  20,060
فایلی پەیوەندیدار
  101,729
ڤیدیۆ
  1,483
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
304,537
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,381
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,883
عربي - Arabic 
29,546
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,331
فارسی - Farsi 
9,108
English 
7,445
Türkçe - Turkish 
3,656
لوڕی - Kurdish Luri 
1,691
Deutsch - German 
1,589
Pусский - Russian 
1,135
Français - French 
339
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
90
Svenska - Swedish 
64
Հայերեն - Armenian 
50
Español - Spanish 
49
Italiano - Italian 
47
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
24
Polski - Polish 
24
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
18
Ελληνική - Greek 
14
עברית - Hebrew 
14
Norsk - Norwegian 
14
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
6
Ozbek - Uzbek 
6
Тоҷикӣ - Tajik 
6
Esperanto 
5
ქართველი - Georgian 
3
Catalana 
2
Čeština - Czech 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
Srpski - Serbian 
2
Hrvatski - Croatian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
وشە و دەستەواژە 
130,247
پەرتووکخانە 
25,482
ژیاننامە 
24,958
کورتەباس 
17,509
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,579
پەند و ئیدیۆم 
13,273
شوێنەکان 
11,843
شەهیدان 
11,569
کۆمەڵکوژی 
10,892
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,331
وێنە و پێناس 
7,326
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,133
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,453
ڤیدیۆ 
1,383
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
634
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
184
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,734
MP4 
2,413
IMG 
197,754
∑   تێکڕا 
231,224
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
پەنجاودوو ڕۆژ لە گرتووخانەیەکی تورکیادا
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
کورتەباس
توژینەوەیێک دەربارەی نووسینە تورکی یەکانی ڕەفیق حیلمی 1898-1960
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
ژنێ لە جامەک شێعر
کورتەباس
بابا تاهیری هەمەدانی
وێنە و پێناس
شاندی کورد لە مەراسیمی تاجەگوڵینەی تزاری ڕووسیا
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
ژیاننامە
خەتاب ئەحمەد حەمەدەمین
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
وێنە و پێناس
سواری میرئالایی سلێمان بەگی حسێن پاشای خەندان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
نوور یوسف
کورتەباس
یادداشتەکانی ڕەفیق حیلمی
پەرتووکخانە
گرتووخانەی ژمارە پێنج؛ پانزە ساڵ لە سیاچاڵەکانی تورکیادا
پەرتووکخانە
ژنانی وشیار ترسناکترن
ژیاننامە
کاروان کەمال حەسەن چاومار
کورتەباس
پاشماوەی وێژەی شوراتەکان-پایەی شیعری شورات لە شیعری سیاسی ئەمەویدا-بەشی شەشەم
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
پەرتووکخانە
کنەکردن لە یادەوەرییدا؛ عەزیز محەمەد
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
ئاریان عەلی
ژیاننامە
جوان عیزەت
ژیاننامە
شەماڵ نەوڕۆڵی
کورتەباس
گەشتی ڕەفیق حیلمی و قەڵەم
ژیاننامە
کەمال حەمەکەریم
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
ڕۆژان ئیدریس عومەر کەورینی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
فۆڵدەرەکان
شەهیدان - ڕەگەزی کەس - نێر شەهیدان - نەتەوە - کورد شوێنەکان - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان کورتەباس - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ئامار و ڕاپرسی - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ئامار و ڕاپرسی - وڵات - هەرێم - شانشینی یەکگرتوو (بەریتانیا) پەرتووکخانە - جۆری دۆکومێنت - زمانی یەکەم

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.015 چرکە!