Bedbaht Kürdistan 1-3
Yazma ve Hazırlık: #Mihemed Emîn Feyzî#
Osmanlıcadan çeviren: Cemîl Amedî
$( #rojnameya Kurdistan# , sayı: 9, #11-06-1919# )$
Kürd ismi nereden gelmiştir?
Geçmiş haber ve vukuatların şehadetiyle ve “Calinos” gibi bir hekimin bilgisiyle yazılmış kitap sayfalarından “Yiğitlik Kürdlerdedir” meşhur sözlerinin delaletiyle sabit ve kati’ delil olduğu üzere yiğitlik ve yüreklilik Kürdlerin başlıca özelliklerinden ve mümtaz olacak meziyetlerindendir.
Bununla birlikte bazı kimselerin zannetikleri gibi “Kürd” ismi bahadır ve pehlivan manasına gelen farsça “gûrd” lafzından Arapçaya çevrilmiş değildir. (Arapçada “g” harfi olmadığı için “k” harfi kullanılır).
Fakat bunun aksine yani İran’ın değişik kavimleri arasında yiğitlik gösterenler Kürdlere teşbih makamında Kürd ismiyle anılıp gitgide bu şekilde genellemede bulunarak nihayet bu vasıflara sahip kimselere Kürd ismi verilmiş ve bu arada Arapça “k” , Farsça “g”ye çevrilmiş olmasına ihtimal verilebilir. Kürd ismi, Arap emirlerinden Amr Bin Amir adlı zatın isminden naklolunduğunu söyleyenlerin de, düşüncelerinin doğru olmadığı apaçıktır.
Kürd ismi, Asurlular tarafından verilmiş olan “ordhu” isminden alınmış ve türetilmiştir;
Ordhu, Xordû, Xord.
Bu değişimleri geçirdikten sonra Kürd lehçesiyle son asırlarda devredilmiştir.
Yunan tarihçilerinden meşhur Herodon Kürdlerden bahsederken onları “Xorda’x” ismiyla anıyor. “Kolgida” tarihinde “Qordû” diye söyler.
“Oxford” darûl fûnun(fen bilimleri) öğretim görevlilerinden “Seyc” adlı kişinin incelemelerine göre “ordhu” kelimesi dağ anlamına gelmektedir.
İster öyle olsun isterse dağ adamı demek olsun, her halûkarda onun değişmiş şekli olan “Kürd” kelimesi çoğunluğu dağlık olan Kürdistan’da yaşayanlara isim olmuştur.
Fransızcada medeni olmayan kabilelere uyarlanan “horde=ord” ve Türkçede kullanılan “ordu” lafızlarının Asurluların kullandıkları kelimeyle hem lafız hem de mana itibariyle benzerlik taşıdıkları aşikardır.
Kürdistan’ın bir mühim kısmı olan “Medya” arazisinde sakin olan Kürdler “Mad” ismiyle anılırlardı. Bu da bir aralık “Kürd” ismiyle birleşerek “Kürdmad” denilmeğe başlandı. Zaman aşımıyla o da değişime uğrayarak “Kürdmand”, “Kurmanc” isimlerine dönüştü.
Bugün Kürdistan’ın ekser yerlerinde Kürd yerine Kurmanc denilmesi açıklanan sebebe dayanır.
“Kermanşah” isminin de aslı “Kurmanc şah” dır.
Bedbaht Kürdistan-3
Kurdistan bölgesi neresidir?
Yunanın kadim tarihçi ve coğrafyacıları; İran’ın Acem Irkı ve Azerbaycan cihetlerini Medya ismiyle yad edip oraları Fars beldeleri olarak isimlendirilen İran’ın diğer taraflarından ayrıştırırlardı.
Medya: Batıdan Asur ile, kuzeyden Hazar denizi ile, doğudan Horasan ile, Güneyden Huzistan -Basra havalisi- ve biladı Fars ile sınırlıydı.
Yunanlılardan Polip, Medya’yı tasvir ederken diyor ki: Medya büyüklük ve irtifa noktayı nazarından Asya’nın sair aksamına hakim olduğu gibi gayet cesur birçok ahaliyi dahi ihtiva eder.
İşte şimdi ahalisi Kürd olup Kurdistan olarak isimlendirilen bölge, hududu tarif olunan Medya ülkesinden ibarettir.
Milattan 400 sene önce askerle Medya taraflarına gidip mağlubiyetten sonra perişan bir halde avdet edip sefernamesini yazmış olan Yunan ricalinden Kesenefon, bugün mezkur bölgenin Diyarbekir, Harput ve emsali yerlerin her tarafında “Korduh” olarak adlandırdığı bir kavme mensup ahaliye rast geldiğini beyan ediyor.
Korduh ise Kürdlerden başka bir şey olmadığı malumdur. Hazar denizi ile Basra körfezi arasında Kurdistan ismiyle isimlendirilen bir arazi kıtasının mevcudiyeti inkar edilemez. Hatta Fransa seyyahlarından Henri Bender namı zatın Kurdistan namıyla bir telifi bugün halk arasında tedavüldedir. (Onun emsali kitaplar pek çoktur).
Halbuki Asur ile Medya hemhudut olup araları diğer bir arazi bölgesi ile ayrılmadığından, Medya’nın Kurdistan’dan başka bir şey olduğunu iddia etmek Kurdistan mevcudiyetini inkar etmektir.
Medya padişahlarından Keykubat’ın hükümet yeri olan Hemedan -Akbatan- şehrinin etrafındaki köyler ve ahalisinin halen tümü Kürddür. Buda ifadelerimizin sağlamlığı için diğer bir delildir.
Diyarbekir vilayetinde bir kasaba vardır ki halen bu kadim isimle nispetini muhafaza etmektedir: Midyat. Bunun gibi esas şeklini az çok değişiklik ile payidar olan maddi isimler pek çoktur. “Tit Liyo” ve “Pelin” gibi yazarların tümü, Kürd kavmini eski Medya’da gösteriyorlar ki bugün aynı mahaldedirler [yerdedirler].
Velhasıl Medya Kurdistan olduğu gibi Medler de Kürdlerdir. Şu da malum ola ki Kurdistan bölgesinin ahalisi Kürd olmakla beraber, Kürdlerin umumunu kapsamamıştır. Çünkü Kürdler yalnız o bölgede mahsur kalmış bir miktar azınlıktan ibaret olmayıp Şam ve Halep cihetlerinde, Anadolu’nun ve İran’nın hemen her tarafında, Kafkasya ötesinde, Horasanda, Afganistan’da ve Belucistan’da bile birçok Kürd aşiretleri mevcuttur.
Uzağa gitmiş olanlar, dağınık ve sair kavimler ile karışık olarak bulunuyorlar.
Kürdler, misafirperverlikleri hasebiyle ülkelerine kabul ettikleri Arap, Türk ve sair kavimleri dahi kendi ahlaklarıyla ortak etmişlerdir.
[1]