Yekta Herekol bingeh avêt;
Şêro Hindê behsa rola Yekta Herekol a di pêşxistina sînemageriya Rojava de dike. Têkoşer û têkoşerê şanoyê û azadîxwaz Yekta Herekol di destpêka sedsala 21’an de ji bo hunera şano û sînemaya Kurdî avaker bû. Hem bi xebatên xwe yên hunerî hem jî bi xebata xwe ya şoreşgerî navdar e. Di Adara 2004'an de li Helebê ji bo protestokirina zextên rejîma Sûriyeyê xwe şewitand û banga xurtkirina têkoşîna şoreşgerî kir. Hindê di paşerojê de wiha vedibêje: “Grûba ku Yekta Herekol jî di nav de cih girtibû, bingeha yekemîn a komûna fîlmên Rojava danî. Piştî şoreşê ji bo pêşxistina sektora fîlman pêwîst bû akademiyek bê avakirin. Tevî şer û dorpêçê jî Akademiya Yekta Herekol di 27'ê Adara 2015'an de hat avakirin. Akademiyê fakulteya sînemayê wergirt. Li akademiyê bi dehan ciwan tên perwerdekirin.”
Şehîd Yekta Herekol (Erdogan Kahraman) ê ku di 27'ê Adara 2004'an de li Helebê ji bo şermezarkirina tecrîda li ser Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan û zextên li ser gelên Rojava, Agir berda canê xwe şewitandin, diyar kir ku weke her sal îsal jî gelê Rojava û nifşê nû ji aliyê lîstikvanan ve hatin bibîranîn. Yekta Herekol Lîstikvanekî şanoyê û şoreşger e ku bi kesayeta xwe ya ku her ku diçe şopa xwe dide nasîn.
Di nav 15 salên navberê de, her kesê ku wî nas dikir, bi xemgîniya di çavên xwe û ronahiya tijî rûmet de dest bi axaftinê kir. Dema behsa Yekta tê kirin yekem tişt tê bîra zarokan. Kesên ku pêşî li me pêşwazî kirin zarok bûn bi selikên xwe yên şîrîn û cilên xwe yên herêmî. Yekta di çavê her zarokekî de di çirûska xwe de jiyana xwe didomîne.
ŞANO XWEST, FÊRÎ KURDÎ bû...
Yekta ji rawestgeha Romanî ye derbazi Rusyayê dibe, ji wir mêvanek ji Rûsyayê ye, navê wî Şalîko Bêkes e. Lîstikvanek hoste, wergêr û şanoger e ku Yekta Herekol li Rûsyayê nas kir, bû rêhevalê wî û di fêrbûna zimanê kurdî de israr kir. Ji Bêkes re tê gotin ku piştî rojên dijwar derbas bûne, li Rûsyayê îmkana şanoya kurdî bi dest wan hatiye û navê şehîd Yekta jî Mistefa ye û di van deman de ciwanekî Stenbolê ye. Bêkes diyar dike:
“Hat gotin ku ew bi şanoyê pir bi kelecan bûye û dixwaze bi me re bixebite. Ew hat, û ew bi rastî xortek hêja bû. Lê pirsgirêkek hebû ku ev heval bi kurdî nizanîbû û di vê demê de pir zehmet derbas dibû. Diviyabû her dem di navbera me de kesek wergerîne da ku em karibin pêwendiyê bikin.
Min jê re got ku ev yek pêş nakeve, em nikarin bi tirkî tiyatroyê bikin, ji ber ku ez bi tirkî nizanim em nikarin di vê mijarê de ji hev fam bikin. Min got, 'Pêdivî ye ku, tu hînî kurdî bibî yan jî dev ji vî karî berdî'. Got, 'Ez pir dixwazim hîn bibim, lê nizanim çawa hîn bibim'.
Odeya me hebû, min got heta kurdî fêr nebin hûn ji vê odê dernakevin. Rastî bêjim, 3-4 rojan li wê odê ma, em çûn û xwarin jê re hişt, min bi wî re li ser ziman nîqaş dikir. Piştî demeke kurt dest bi axaftina kurdî kir. Mistefa êdî di jiyana xwe de hêdî hêdî dest bi axaftina kurdî kir. Û me bi hev re dest bi çêkirina fîlmên bi kurdî kir. Bi daxwaza xwe ya ku bi kurdî biaxive, bi awayekî aktîftir dest bi xebatên xwendinê kir. Ew jixwe hevalek bû ku dikaribû zû bi heyecan û coşa xwe fêr bibe. Di vê nuqteyê de wî zû dest bi hînbûnê kir. Me 3-4 mehan bi hev re derbas kir û ez vegeriyam Moskovayê. Min digot qey piraniya hevalên min ji ber axaftina tirkî di jiyanê de dikarin ji bîr bikin. Lê çênebû, dem bi dem dihatin seredana min, min didît ku zimanê xwe pêşde dibir.
'KESEYETEK BI XURT BI ARMANCA XWE GIRTÎ BÛ'
Di rojeke taybet a şahiyê de, Mistefa derket ser dikê û wek rawêjkar bû û ez matmayî mam. Ez matmayî mam, min nizanîbû ez çi bibêjim, çûm hembêz kirim û min got ku ew ji min çêtir bi kurdî diaxive. Spasiya xwe ji min re anî ziman ku ji bo hînbûna zimanê kurdî, her çend hinekî zehmet be jî, alîkariya min kir. Bi dîtina wî ez gelekî kêfxweş bûm. Li ser armanc û kesayetiya xwe ya bi hêz her tim di nava min de cihekî taybet girtiye. Hevalekî ku kedeke mezin daye gelê xwe û pê kêfxweş bûye.
Bêkes ku piştî salan çûye çiyê, hîn dibe ku Mistefa êdî Yekta ye:
'MUSTEFEYÊ ME HAT Û FEDAI
“Salek derbas bû, Mistefa çû çiyê û min ew di vê pêvajoyê de nedît. Rojekê rêya min ket çiyê û gotin çalakiyek kiriye. Ji min re digotin Yekta, lê min got ez wî nas nakim. Derket holê ku Yekta navê me Mistefa kiriye û çalakiya fedayî kiriye. Vê yekê gelekî bandor li min û hevalên me yên din kir.
Ez wisa hîs dikim ku heval Yekta heta niha bi hemû hêza xwe tu carî dev ji me bernedaye. Bi rastî jî hevalekî me yê pir hêja bû û nayê ji bîr kirin. Pir bi qîmet e ku navê wî neyê jibîrkirin û di rojên wiha de were bibîranîn.
'FELSESEYA JIYANÊ PIR HIŞYAR Û KUR BÛ'
Bermal Çem ku li Koma Amarayê bi cih bûye, xuya dike ku bi Şehîd Yekta re hevdîtin pêk neaniye, lê li cihên ku pê re bûye, lê jiyaye û mazûvaniya wî kirine, bi wî re jiyaye. Ew gotinên xwe wiha dest pê dike:
“Hevalê Yekta di 27’ê Adarê de li sûka bazarê ya bajarê Helebê bedena xwe da ber agir. Divê li ser jiyana wî lêkolîn bê kirin, bi rastî jî felsefeya wî ya jiyanê pir kurt û kûr bû.
Heval Yekta jî pirtûkek amade dikir. Min bi gelek kesên ku pê re xebitî û wî nas kir re xebitî û ez hest dikim ku ez bi wî re dijîm. Di vê demê de em li gel gelek hevalên şehîd ketine û her wiha li gel hevalên weke Şehîd Daxistan û Şehîd Zerdeşt man. Wan hevalan jî her tim qala hevalê Yekta dikirin. Ez di heman rêya wî de meşiyam û di heman demê de dema hevalên min ên li çiyê behsa Şehîd Yekta dikirin, min qet nedixwest ku çîrok bi dawî bibe. Heval dê behsa rêhevaltiya wî, eleqeya wî ya bi felsefeyê û herî zêde jî awayê lêpirsîna jiyanê di senaryoyê de, rexnekirin, lê hilberandina alternatîfan bikira.
Bi taybetî ez bi xwe li her kolana ku ew li qada Rojava geriyam, li her mala ku çûbû, li her xaniyê ku dîtibû ez geriyam. Min ji dayikan bihîst ku ew diçe çalakiyê. Min guhdarî kir ku çawa çûye roja protestoyê û bi pereyê dawîn di bêrîka xwe de ji zarokan re şîranî kirî û li zarokên Suryan, Ereb û Kurd belav dikir.
Şehîd Yekta dibêje 'zarok yekîtiya gelan temsîl dikin û yekîtiya gelan bi rastî di çavên zarokan de ye'. Ji bo em vê çandê zindî bihêlin, me ew ji xwe re kiriye kevneşopî. Û her 27ê Adarê em şêraniyê li zarokan belav dikin, ku çanda wan çi dibe bila bibe. Bi rastî jî di çavê her zarokekî de, mirov Yekta di ronahiyê de hîs dike.
PANDOMÎMA DI AGIRÎ DE...
Li cihên ku Şehîd Yekta çalakî li dar xistine jî derfeta dîtina min çêbû. Her çend cîh pir qelebalix be jî, şanoya pantomîmê bi dengekî bilind di nav agir de lîstika xwe didomîne. Dema min ev der dîtin gelek bandor li min kir û min strana “Kurê Rojê” nivîsand û ez îro jî dixwînim. Hestên nejiyayî, bi wî re qet , di min de şiyar nedibû, mîna ku ez her tim bi wî re jiyam. Ez çûm Rûsyayê, li wir jî bandor li ser gelek zarokan kiri bû, min wêneyên wî li ser dîwaran dîtin, min li zarokên ku li cem wî man guhdarî kir. Em ê rêya ku wî ji me re hiştiye di warê çand û hunerê de bişopînin. Şehîd Mizgîn û Şehîd Yekta ji bo me di xebatên çand û hunerê de pêşeng in. Di konferansên me de jî ev biryar bûye ku Şehîd Yekta ji bo me xeteke çandî ye.
Tevî ku di ser şehadeta wî de gelek sal derbas bûne jî, perspektîfa ku di nameya xwe de daye îro ji bo me girîngiya xwe diparêze. Weke ku di nameya xwe de jî gotiye, “Berî her tiştî ez kadro, rewşenbîr û hunermendên me vedixwînim xwedî têgihiştin û helwesta rast” û agir berdide bedena xwe.
Îro çalakiyên heyî, grevên birçîbûnê, çalakiyên qurbaniyan; ew hemû xelekên dîrokî ne. Di vê xalê de divê em hem li çiya û hem jî li qadan erka xwe bi temamî bi cih bînin. Divê em rewşenbîr û hunermend ji her demê bêhtir berxwedanê biqîrin û wê hembêz bikin.[1]