ئەنجامنامەی کۆنفڕانسی نێونەتەوەیی لۆزان ئاشکرا دەکرێت
08.07.2023
کۆنفڕانسی نێونەتەوەیی بە کۆمەڵێک ڕاسپاردە کۆتایی هات، دیارترینیان پێناسەکردنی سیستەمی نەتەوەی دیموکراتیکە وەک چارەسەرێک بۆ کێشەکانی هەرێمەکە، لەگەڵ پاراستن و دانپیانانی نێودەوڵەتی بە ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری.
پاش دوو ڕۆژ لە گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوە، ناوەندی لێکۆڵینەوەی ستراتیژیی ڕۆژاوا، بە خوێندنەوەی ڕاگەیاندراوی کۆتایی کۆنفڕانسەکە، کۆتایی بە کۆنفرانسەکەی هێنا بە ناونیشانی “لۆزان: ڕاستکردنەوە و پرسەکانی ئارامی و ئاساییشی هەرێمی”.
ڕاگەیاندراوەکە بە زمانی کورد لەلایەن ڕۆژنامەوان ئامارا باوەڕ و بە زمانی کوردی لەلایەن ئەندامی ناوەندی لێکۆڵینەوەی ستراتیژی ڕۆژاوا، ڕاکان شێخی، خوێنرایەوە و تێیدا هاتووە:
ناوەندی لێکۆڵینەوەی ستراتیژی ڕۆژاوا لە 6-7 ی تەمموز کۆنفرانسێکی نێونەتەوەیی سازکرد بە ناونیشانی “لۆزان: ڕاستکردنەوە و پرسەکانی ئارامی و ئاساییشی هەرێمی” کە تێیدا 200 کەس لە پارتە جیاوازەکان و ئەکادیمی و تەڤگەری ژنان و جڤاکی مەدەنی و ڕۆشنبیر و چالاکوان و یاساناسان لە ڕۆژاوا و باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و بەشەکانی کوردستان و ڕووسیا و وڵاتە عەرەبییەکان و جیهانەوە بەشداربوون.
بەپێی ئەنجامنامەکە کە بڵاوکرایەوە، بەشداربووان دووپاتیان کردەوە، پەیماننامەی لۆزان ناونراوە پەیماننامەی ئاشتی، بەڵام ئاشتی و سەقامگیری بۆ گەلان نەهێنا، بەڵکوو ڕەوایەتی دا بە قڕکردنی گەلان و کەلتوورەکان، وەک ڕاگەیاندنی شەڕێک بوو بەهۆی ئاکامەکانی دەوڵەت نەتەوە، ئەم پەیماننامەیە ڕێخۆشکەر بوو بۆ چەندین ڕێککەوتنی ئەمنی لەنێوان دەوڵەتانی هەرێمەکە و هەبوونی کورد و ناسنامە و کەلتوورەکانی هەرێمەکەی کردە ئامانج، لە ڕێگەی ئۆپەراسیۆنەکانی ئەسیملاسیۆنی نەتەوەیی و گۆڕینی دیمۆگرافی و تیرۆری سیاسی و ساختەکردنی ڕاستییە مێژووییەکانەوە.
هەروەها ئەوە ڕوونکراوەتەوە، قەیرانە سیاسی و ئابووری و ئەمنییەکانی هەرێمەکە بەرەنجامی ئەو سیاسەتانەن کە پشتیان بەم پەیماننامەیە بەستووە لەپێناو سەپاندنی دەسەڵاتی ستەمکاری و کۆکردنەوەی سامان و قڕکردنی گەلانی ڕەسەنی هەرێمەکە، لەسەر ئەم بناغەیە، بەشداربووان گەیشتنە کۆمەڵێک ڕاسپاردە و داواکاری کە دەکرێت پرسی کورد چارەسەر بکات و ڕێچکەی ئارامی و ئاساییشی هەرێمی ڕاست بکاتەوە.
ئەنجامنامەکە بەم شێوەیەیە:
1- پەیماننامەی لۆزان پاش سەد ساڵ لە واژۆکردنی، نەیتوانی ئاشتی و ئارامی هەرێمی بەدی بهێنێت، دەوڵەتانی پارێزەری ئەم پەیماننامەیە، پێویستە ئەم ڕێچکەیە ڕاست بکەنەوە و کێشەکان چارەسەر بکەن، چیتر پشتیووانی ئەو دەسەڵاتانە نەکەن کە پەیماننامەکە دەخەنە خزمەتی بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان و هێز لەم دەوڵەتانە وەردەگرن بۆ چەوساندنەوەی گەلی کورد.
2- پاڵپشت بە پەیماننامەکانی مافی مرۆڤ و پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان، دەبێت دەوڵەتە کاریگەرەکانی سیاسەتی نێودەوڵەتی پابەندی ئەم پەیماننامانە ببن و دان بە پرسی کورددا بنێن، مافی کورد بپارێزن لە خۆبەڕێوەبردنی کاروبارە سیاسی و کەلتووری و ئابووری و جڤاکی و ئەمنییەکان لە چوارچێوەی پەیماننامەیەکی نەتەوەیی لەگەڵ دەوڵەتانی دابەشکەری جوگرافیای کوردستان.
3- پێویستە هێزە کوردستانییەکان هەماهەنگی بکەن و وزە سیاسی و ئابووری و سەربازییەکانیان بخەنە گەڕ لەپێناو پاراستنی گەلی کورد لەو ئۆپەراسیۆنی قڕکردنە سیستەماتیکەی ڕووبەڕووی دەبێتەوە، ئەمەش پێویستی بە پەیماننامەیەکی نیشتمانی کوردییە و دەبێت هەمووا پابەندی ببن بەبێ ڕەچاوکردنی جیاوازییە هزری و سیاسییەکانیان، ئەمەش پێویستی بە سازدانی کۆنگرەی کوردستانی بە زووترین کات.
4- گەلی کورد، گەلێکی ڕەسەنە و لەسەر خاکە مێژووییەکەی دەژی، پێویستە دەوڵەتانی دابەشکەری جوگرافیای کوردستان چاوبخشێننەوە بە سیاسەتەکانیان دژی کورد، دانبنێن بە مافی کورد لە ژیان و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتیک یان فیدراڵیزمی دیموکراتیک لە بەڕێوەبردنی کاروبارەکانیان لەچوارچێوەی جوگرافیای خۆیاندا.
5- نەتەوەی دیموکراتیک وەک هزر و فەلسەفەیەک لەنێو ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری بەرجەستە بووە، وەک چارەسەرێک خۆی سەلماندووە بۆ پرسی ئاشتی هەرێمی و پاراستنی کەلتوورە دێرینەکانی هەرێمەکە لە توندڕەویی تیرۆریستی و ڕزگارکردنی مرۆڤ لە کۆتوبەندەکان، ئەوەش لە ڕێگەی ئەزموونی ژیانی نێو باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا لەسایەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری.
6- جەختکردنەوە لە دانپیانانی نێودەوڵەتی بە ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، کە ڕەوایەتی یاسایی و ئەخلاقی خۆی وەردەگرێت لە ڕێگەی دامەزراوە خزمەتگوزاری و سیاسی و سەربازییەکانەوە و گونجاوە لەگەڵ یاسا گشتییە نێودەوڵەتییەکان.
7- بەردەوامی هێرشە فاشیستییەکان لەسەر گەلی کورد لە چوار پارچەی کوردستان، درێژەدانە بە پەیماننامەی لۆزان کە ڕەوایەتی دا بە کوشتن و ئاوارەکردنی گەلی کورد لەسەر دەستی دەوڵەت نەتەوەکان.
8- بەشداران ڕوونی دەکەنەوە، دوژمنانی گەلان پابەندی هیچ یاسا و پەیماننامەیەکی نێودەوڵەتی نابن، بۆیە داوا دەکەن دەوڵەتان میکانیزمێک بدۆزنەوە بۆ ناچارکردنیان بە پابەندبوون بەم یاسا و پەیماننامە نێودەوڵەتییانە.
هێزی خودی گەلان تاکە چارەسەر بۆ تێپەڕاندنی ئاکامەکانی لۆزان و ڕێگری لە هەر پەیماننامەیەکی ستەمکارانە دەرهەق بە گەلانی هەرێمەکە.
9- بۆیە بەشدارانی کۆنفرانس داوا دەکەن، کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەموو دامەزراوە پەیوەندیداروەکانی بەرپرسیار بکات بەرانبەر سیاسەتی پەراوێزخستن و نکۆڵی و کۆمەڵکوژی دژی گەلان، پێویستە کۆمیتەی ماف و لایەنە پەیوەندیدارەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، ڕەچاوی ئەم ڕاسپاردانە بکەن و بیگەیەنن بە لایەنە نێودەوڵەتییە پەیوەندیدارەکان”.[1]