پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
باهۆز ‌مستەفا
05-07-2024
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
کاریگەریە خراپەکانی پشتبەستن بە فاکتەری دەرەکی چوار ئەزموون لە مێژووی سیاسی کوردستاندا وەک نموونە
05-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
بالیسان؛ تۆماری مێژووی بیست ساڵەی بوون بە ناحیە 1998-2018
04-07-2024
کشمیر کەریم
کارە هونەرییەکان
گریان لە دووری باوک
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
محەمەد خان لەگەڵ ئەحمەد خانی کوڕی
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
سێ پیاوی کورد لە بەر هەیوانی باڵەخانەیەکی شاری سلێمانی
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
ئێدوارد باودن
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
سەید محەمەد سدیق تەها
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
گەڕانەوە بۆ سەروەری؛ ڕەخنەی ئیدیۆلۆژیی بندەست
03-07-2024
زریان سەرچناری
پەرتووکخانە
فەلسەفەی دۆستۆیڤسکی
02-07-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت 520,644
وێنە 105,321
پەرتووک PDF 19,584
فایلی پەیوەندیدار 98,298
ڤیدیۆ 1,413
ژیاننامە
مەولەوی
ژیاننامە
حیلمی عەلی شەریف
ژیاننامە
نەجیبە جەلیزادە
ژیاننامە
سەعید سدقی کابان - سەعید کابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
Dengbêjlerde aşk özgürdür
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت؛ کێ، کێیە! کوێ، کوێیە! چی، چییە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Dengbêjlerde aşk özgürdür

Dengbêjlerde aşk özgürdür
Dengbêjlerde aşk özgürdür
Ahmet Aras
Hayat da aşk üzerinedir. Bu aşk bildiğimiz kaba bir aşk değildir, yani bir sevgi, bir arzu... Şimdi aşk ve sevgi olmazsa zaten toplum yaşayamaz, hiçbir toplum yaşayamaz. Toplumun temelini sevgi ve aşk oluşturur. Cinsler arası aşk çok estetizedir Kürtler arasında.
İki nehrin aşkı ile yaşam bulan Mezopotamya’nın her bir parçası, başka bir destan taşır bağrında. Hangi toprağı adımlasan, bir klam yükselir uzun uzun, yürekleri dağlayarak... Bu coğrafya parçasından biri de Serhat bölgesi... Serhat bölgesi, Kürt kültürel birikiminde özel bir yere sahiptir. Evdalê Zeynikêlerin, destanların anlatıldığı içli klamların yurdu. Ve nice yazar yetiştirdi suskunluk rüzgarlarının estirildiği zamanlarda dahi; Erebê Şemo, Qanatê Kurdo, Heciyê Cindî, Casimê Celîl... Bundan dolayı, Kürt sözlü ve yazılı edebiyatının da diyarıdır. Günümüzde de birçok Serhatlı, bu topraklarda yetişen edebiyatçı ve edebiyat taşıyıcılarının izinde. Bunlardan biri de Ahmet Aras. 1944 yılında Erzurum’da dünyaya gelen yazar ve araştırmacı Aras, özellikle Kürt sözlü ve yazılı edebiyatı üzerine çalışmaları ile tanınıyor. Ahmet Aras ile sözlü ve yazılı edebiyat geleneğimizde aşkın yerini ve niteliğini konuştuk.
Kürt sözlü edebiyat geleneğinin temelini oluşturan dengbêj klamlarının büyük bir kısmında aşk hikayeleri anlatılıyor. Dengbêjlerin dilinden Binevşa Narîn ile Cembelî’nin veyahut Dewrêşê Evdî ile Edûlê’nin ve daha nicesinin aşkını öğreniyoruz. Sözlü edebiyatımızda anlatılan aşkı nasıl tanımlarsınız? Nasıl bir aşk bu?
Aşk dediğimiz şey, insan toplumunun var olduğu dönemden beri var. Ama sözkonusu sözlü anlatım Kürtlerde dengbêjler vasıtasıyla oluyor. Yani toplumun var oluşundan itibaren, dengbêjler toplumun duygularını sesle, ezgiyle ifade ediyor. Toplumun meşgul olduğu ne kadar sorunu var ise dengbêj bunları ifade ediyor, bir nevi doğal haliyle. Mesela dengbêj eğitim görmemiştir. Dengbêj toplumun bir bireyidir, o toplumda var olan duyguları ezgiyle ifade eden kimsedir. Ve toplumun varoluşundan itibaren dengbêj vardır. Kürtlerdeki bu dengbêjlik geleneği -başka halkları fazla bilmiyorum, herhalde onlarda da öyledir- çok eski. Ama Kürt dengbêjlerinin bu duyguları ifade ederken, özellikle aşk konularını işleyen klamlar söylerken, yaptıkları, çok geliştirilmiş ve yüzyılların imbiğinden süzülen çok daha estetik, estetize edilmiş bir söz sanatıdır.
Şimdi aşk ve sevgi temalı ezgilerde, klamlarda; Kürt dengbêjliğinin bir başka özelliği daha ortaya çıkıyor. Daha doğrusu klamı ortaya çıkıyor; Kürt klamının lirizmi; etkileyici, coşkulu, esin dolu söyleyiş biçimidir. Coşkulu, etkileyici söyleyiştir. Şimdi bu coşkulu, etkili söyleyiş biçimi insanı çok etkiliyor, insan ruhunu içine alıyor. Bir insan o klamı dinlediği zaman onunla bütünleşiyor. Kürt dengbêjleri, toplumun, hem sesi hem vicdanıdır. Eğer o toplumun duygularını güzel bir şekilde ifade ederse, topluma sahip çıkar, besler, kuşaktan kuşağa aktarır, yüzyıllarca bu şekilde muhafaza eder, getirir sana ulaştırır, yani özelliği o. Dengbêjler Kürt kültürünün yaşatılmasında, Kürtlerin toplumsal hayatında çok büyük bir öneme sahiptir.
Özellikle bilinen Kürt aşk destanlarında, bu aşkın çoğunlukla erkek gözüyle anlatılmasının sebebi nedir?
Dediğim gibi dengbêj doğal bir söyleyiş biçimi olduğu için, duyguları olduğu gibi ifade ediyor. Kürt klamında aşk çok serbesttir. Sansür yoktur. Klamların erkek gözüyle anlatılmasının sebebi, erkek hakim toplumların olmasıdır. Kökleri binlerce yıl öncesine dayanan bir ataerkil toplum gerçeği var. Dolayısıyla erkeklerin ağzından ifade edilir. Bu da sadece doğu toplumlarına ya da Kürtlere özgü bir şey değildir. Bütün halklar için geçerliliği vardır, yani en gelişmiş ülkelerde dahi bu böyledir.
Ama Kürtlerde farklı bir özellik var. Diğer doğu toplumlarından, müslüman toplumlarından farkı şu: ozan dediğimiz zaman Türklerde, Araplarda bildiğim kadarıyla Farslarda da öyle kadın ozan yok. Ama Kürtlerde var, toplumda yer etmiş kadın dengbêjler var. Fakat Kürt erkeği, güzel tarif etmiştir. Erkek kadının ağzından söyler, yani kadın söyler ama onu ifade eden erkektir. Erkek de bütün toplumlarda olduğu gibi, kadını ne kadar tarif edebiliyorsa o da o kadar tarif etmiştir, bu normaldir yani.
Kürt toplumunda özellikle aşk destanlarının hem sözlü hem de yazılı olarak yüzyıllardan beri kuşaktan kuşağa aktarıldığını görüyoruz. İlginin büyüklüğü sadece konunun aşk olmasından mı ileri geliyor?
Zaten hayat, aşk üzerine kurulu. Bir roman, bir sinema filminde aşk yoksa izlemezsin. Bu bütün toplumlarda böyledir. Yani en kaba vurdulu-kırdılı kovboy filmleri dahi aşk üzerine bina ediliyor. Hayat da aşk üzerinedir. Bu aşk bildiğimiz kaba bir aşk değildir, yani bir sevgi, bir arzu... Şimdi aşk ve sevgi olmazsa zaten toplum yaşayamaz, hiçbir toplum yaşayamaz. Toplumun temelini sevgi ve aşk oluşturur. Cinsler arası aşk çok estetizedir Kürtler arasında. Yani çok estetize bir şeydir. İlginin büyüklüğü aşktan kaynaklanıyor, doğrudur, normaldir. Zaten bir roman veya herhangi bir kültürel eserde bir duvar işliyorsunuz, o duvarda dahi bir aşk motifi yoksa o size bir şey ifade etmiyor, yani bir sevgi motifi yoksa. Bu böyle... Aşk ilgiyi arttırıyor, aşk olmazsa hiçbir şey olmaz, edebi eser de yaratılamaz.
Bugünün gözüyle baktığınızda, bu aşk destanlarının Kürtlerin edebi birikimi ve toplumsal gerçeğinde nasıl bir yeri var?
Kürt klasik edebiyatında Ehmedê Xanî, Melayê Cizîrî, Melayê Batê, Feqiyê Teyran, Murad Xanê Bazîdî, Mele Îsmaîlê Bazîdî gibi isimler var. Bunlar çok büyük düşünür ve yazarlardır. Şimdi bunları aynı döneme ait divan edebiyatından Fuzûlî, Nebi, Nedim, Baki, Şeyh Galip vs. ile mukayese ettiğinizde, çok büyük farklar görürsünüz. Bu Kürtlerin engin sözlü kültürüne dayanmasından ileri geliyor.
Mesela Ehmedê Xanî genellikle batılı doğu bilinciyle Firdevsi ile mukayese ediliyor, Shakespeare ile mukayese ediliyor. Melayê Cizîrî, Şirazlı Hafız’dan fazladır, eksik değildir. Ama hiçkimse Fuzûlî’yi, Nedim’i, Baki’yi bunlarla mukayese etmez. O kadar güçlü bir klasik edebiyat yaratılmışsa, bunun temelinde çok güçlü bir sözlü edebiyat geleneğinin olmasındandır. Bunlar da ilahi aşkı işlemişlerdir, özellikle tasavvuf dediğimiz şey. Şimdi bunları Mevlânâ Celaleddin-i Belhi Rumi ile Ehmedê Xanî ile mukayese edersin ama Mevlânâ Celaleddin-i Belhi Rumi Farsça yazmıştır, Türkçe yazmamıştır. Yani Fars kültürü geleneğinden geliyor, bu çok önemli. İlahi aşk ancak ikisi mukayese edildiği zaman o kadar güzel görülür. İkisi de çok güzel izah etmişlerdir.

Feqiyê Teyran Kürtlerin Süleyman Peygamberi’dir. Hani Hazret-i Süleyman’ın kuşlarla, doğayla, hayvanlarla, sularla konuştuğu söylenir ya; Feqiyê Teyran kuşlarla konuşuyordu. Feqiyê Teyran sadece kuşlarla konuşmuyordu, sularla da konuşuyordu. Kürt dengbêjlerini iyi tetkik eden bir kimse daha güzel şeyler yapabilir. Örneğin müzik, yazılı eser anlamında çok güzel şeyler yapabilir. O ruhu yaşatabilir ve kendi güzelliğinden bir şey kaybetmemiş bilakis zamanın getirmiş olduğu teknik olanakları çok kadar güzel kullanarak ifade eder.
Günümüz yazılı Kürt edebiyatına bakıldığında, aşkın niteliğinde nasıl bir değişim görebiliyorsunuz?
Aşkın genel olarak niteliğinde zamanla değişim olmuştur, bugünkü teknolojinin, toplumsal ilerlemenin gelmiş olduğu seviye sebebiyle, -Avrupa’da ve bütün dünyada da böyle- aşkın niteliğinde değişim olmuştur. Değişim nasıl olmuş? Biraz kabalaşma diyelim, o eski estetizmi yitirmiş diyebiliriz. Ama Kürt klamında bu böyle değildir, derin, daha güzel bir ifade sözkonusudur. Fakat taklit yapanlar onu müzik ya da edebiyat alanında dejenere ediyor. Elbette zamanla her şey de değişim oluyor. Aşkta da oluyor. Ama Kürt halkı yaşamının kaynağından fışkıran dengbêjler tarafından ifade edilen o değişimi, pek yaşamamıştır. Aşktaki değişim maddi çıkara dayalı olarak, metalaşarak oluyor. Bu kötü bir şey. Marx der ki; “feodalite kötü bir şeydir.” Ama o dönemde belli bir ruh var, bir şövalye ruhu var. O ruh kaybolduğunda yiğitlik de kayboluyor. Maddileştikçe, kabalaştıkça o estetiğini, güzelliğini ve derinliğini yitiriyor.[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 1,732 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Türkçe | kurmesliler.com
فایلی پەیوەندیدار: 1
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 13
زمانی بابەت: Türkçe
پۆلێنی ناوەڕۆک: کلتوور / فۆلکلۆر
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
وڵات - هەرێم: تورکیا
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 02-06-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 02-06-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 02-06-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,732 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.154 KB 02-06-2022 ڕاپەر عوسمان عوزێریڕ.ع.ع.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
حەکیم ئەبوبەکر
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
کورتەباس
شاڵاو کۆسرەت ڕەسوڵ: بەهیچ بیانوویەک هەڵبژاردن دوانەخرێت
کورتەباس
مەسعود بارزانی لە بەغدا پێشوازی لە باڵیۆزی ڕووسیا لە ئێراق کرد
ژیاننامە
باهۆز ‌مستەفا
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
هولیا ئەڤشار
ژیاننامە
خەلیل جەنگی
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
مەسعود بارزانی لە بەغدا پێشوازی لە باڵیۆزی ئەمەریکا لە ئێراق کرد
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
ژیاننامە
نیشتمان عەبدولقادر ئەحمەد
وێنە و پێناس
دەستەیەک له کاربەدەستان و مامۆستایان و قوتابییانی شاری مەهاباد ساڵی 1949
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
خواوەند و خوابانوانی ئەفسانەی یۆنانی
کورتەباس
مەسعود بارزانی لە بەغدا پێشوازی لە باڵیۆزی چین لە ئێراق دەکات
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
ژیاننامە
ئێدوارد باودن
کورتەباس
قوباد تاڵەبانی: یەکێتی بۆ ئەنجامدانی چاکسازی پێویستی بە پشتیووانی خەڵکی کوردستانە
پەرتووکخانە
فەلسەفەی دۆستۆیڤسکی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
چەند کوردێکی جووی خەڵکی شاری مەهاباد لە ساڵی 1911
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
وێنە و پێناس
شارۆچکەی شەقڵاوە، باشووری کوردستان ساڵی 1971
پەرتووکخانە
کاریگەریە خراپەکانی پشتبەستن بە فاکتەری دەرەکی چوار ئەزموون لە مێژووی سیاسی کوردستاندا وەک نموونە
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
خەدیجە ئەسکەندەر حەیدەر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
وێنە و پێناس
دارە سووتاوەکە پێش سووتاندنی ساڵی 1977
پەرتووکخانە
گەڕانەوە بۆ سەروەری؛ ڕەخنەی ئیدیۆلۆژیی بندەست
وێنە و پێناس
چەند جەردەوانێکی کورد بە جلوبەرگی کوردی و گەریلاوە، بەهاری ساڵی 2024
ژیاننامە
کامەران عەبدولکەریم
پەرتووکخانە
بالیسان؛ تۆماری مێژووی بیست ساڵەی بوون بە ناحیە 1998-2018

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
مەولەوی
09-11-2008
هاوڕێ باخەوان
مەولەوی
ژیاننامە
حیلمی عەلی شەریف
15-12-2008
هاوڕێ باخەوان
حیلمی عەلی شەریف
ژیاننامە
نەجیبە جەلیزادە
03-11-2009
هاوڕێ باخەوان
نەجیبە جەلیزادە
ژیاننامە
سەعید سدقی کابان - سەعید کابان
24-07-2018
هاوڕێ باخەوان
سەعید سدقی کابان - سەعید کابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
03-09-2021
هاوڕێ باخەوان
ئەحمەد زەردەشت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
باهۆز ‌مستەفا
05-07-2024
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
کاریگەریە خراپەکانی پشتبەستن بە فاکتەری دەرەکی چوار ئەزموون لە مێژووی سیاسی کوردستاندا وەک نموونە
05-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
بالیسان؛ تۆماری مێژووی بیست ساڵەی بوون بە ناحیە 1998-2018
04-07-2024
کشمیر کەریم
کارە هونەرییەکان
گریان لە دووری باوک
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
محەمەد خان لەگەڵ ئەحمەد خانی کوڕی
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
سێ پیاوی کورد لە بەر هەیوانی باڵەخانەیەکی شاری سلێمانی
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
ئێدوارد باودن
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
سەید محەمەد سدیق تەها
04-07-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
گەڕانەوە بۆ سەروەری؛ ڕەخنەی ئیدیۆلۆژیی بندەست
03-07-2024
زریان سەرچناری
پەرتووکخانە
فەلسەفەی دۆستۆیڤسکی
02-07-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت 520,644
وێنە 105,321
پەرتووک PDF 19,584
فایلی پەیوەندیدار 98,298
ڤیدیۆ 1,413
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
حەکیم ئەبوبەکر
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
کورتەباس
شاڵاو کۆسرەت ڕەسوڵ: بەهیچ بیانوویەک هەڵبژاردن دوانەخرێت
کورتەباس
مەسعود بارزانی لە بەغدا پێشوازی لە باڵیۆزی ڕووسیا لە ئێراق کرد
ژیاننامە
باهۆز ‌مستەفا
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
هولیا ئەڤشار
ژیاننامە
خەلیل جەنگی
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
مەسعود بارزانی لە بەغدا پێشوازی لە باڵیۆزی ئەمەریکا لە ئێراق کرد
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
ژیاننامە
نیشتمان عەبدولقادر ئەحمەد
وێنە و پێناس
دەستەیەک له کاربەدەستان و مامۆستایان و قوتابییانی شاری مەهاباد ساڵی 1949
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
خواوەند و خوابانوانی ئەفسانەی یۆنانی
کورتەباس
مەسعود بارزانی لە بەغدا پێشوازی لە باڵیۆزی چین لە ئێراق دەکات
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
ژیاننامە
ئێدوارد باودن
کورتەباس
قوباد تاڵەبانی: یەکێتی بۆ ئەنجامدانی چاکسازی پێویستی بە پشتیووانی خەڵکی کوردستانە
پەرتووکخانە
فەلسەفەی دۆستۆیڤسکی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
چەند کوردێکی جووی خەڵکی شاری مەهاباد لە ساڵی 1911
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
وێنە و پێناس
شارۆچکەی شەقڵاوە، باشووری کوردستان ساڵی 1971
پەرتووکخانە
کاریگەریە خراپەکانی پشتبەستن بە فاکتەری دەرەکی چوار ئەزموون لە مێژووی سیاسی کوردستاندا وەک نموونە
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
خەدیجە ئەسکەندەر حەیدەر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
وێنە و پێناس
دارە سووتاوەکە پێش سووتاندنی ساڵی 1977
پەرتووکخانە
گەڕانەوە بۆ سەروەری؛ ڕەخنەی ئیدیۆلۆژیی بندەست
وێنە و پێناس
چەند جەردەوانێکی کورد بە جلوبەرگی کوردی و گەریلاوە، بەهاری ساڵی 2024
ژیاننامە
کامەران عەبدولکەریم
پەرتووکخانە
بالیسان؛ تۆماری مێژووی بیست ساڵەی بوون بە ناحیە 1998-2018
فۆڵدەرەکان
وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان شوێنەکان - ئەنفالکراوە - بەڵێ شوێنەکان - تۆپۆگرافی - دەشت شوێنەکان - جۆری شوێن / شوێنەوار - گوند شوێنەکان - شار و شارۆچکەکان - کەرکووک شوێنەکان - گۆڕینی ڕەگەز - بە تورکمانی کراوە شوێنەکان - گۆڕینی ڕەگەز - بە عەرەب کراوە شوێنەکان - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان شوێنەکان - کاولکردن و ڕاگواستن - بەڵێ - 3 جار شوێنەکان - ژمارەی دانیشتووان - یەک تا هەزار

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.39 چرکە!