نام مکان باستانی: گودین تپە
گودین تپە یکی از آثار بسیار مهم شرق کردستان است کە در دره کنگاور در غرب #کرمانشاه# واقع شده است و در میانەی مسیر کرمانشاه و همدان قرار دارد. از این تپەچیزی حدود 15000 متر مربع باقی مانده است.
رودخانه مجاور به طور کامل ضلع شمالی را بین 750 تا 1400 قبل از میلاد فرسایش داد، این تپە 32 متر بالاتر از سطح محیط اطرافش است. در سال 1961 توسط دانشگاه پنسیلوانیا کشف شد و بین سالهای 1965 و 1973 توسط تیمی از موزه سلطنتی انتاریو کانادا حفاری شد. شاید به همین دلیل بود که این مکان بسیار ارزشمند بودە زیرا در مرز راه تجاری میزوپتامیا قرار داشت. در آن زمان سنگ های را لازولی از افغانستان به میزوپتامیا می آوردند. بنای بەجا ماندە در این محوطە در سال 5200 قبل از میلاد ساخته شده است که طبق لایه های شش تا هشتم نشان می دهد به طور کلی به طبقه دوم (500 قبل از میلاد) تا طبقه پنجم (3200 تا 3000 قبل از میلاد) اهمیت زیادی داده شد.
یازده دورەی تاریخی و فرهنگ مختلف در گودین تپە شناسایی شده است. طبق کاوشهای باستانی لایه های 7 تا 11 فقط دو گودال آزمایشی داشتند، زیرا در آن زمان تحقیقات روی تپه سا گابی نزدیک گودین تپه انجام می شد، بنابراین در گودین تکرار نشد. سفال های تپه گودین متعلق به فرهنگ سفال حلافه است. متاثر از فرهنگ دالما است و شبیه آنهایی است که در منطقه دریاچه ارومیه یافت می شود. لایه هشتم گودین تپە با فرهنگ سفال عبید مطابقت دارد.طبقات ششم و هفتم در هزاره چهارم قبل از میلاد وجود داشته است.
سپس پایه های تمدن مدرن بشری گذاشته شد، رؤسای جمهور و پادشاهان قدرت صدور دستور داشتند، مالیات وضع شد، طبقات جامعه ای ظاهر شدە، ویژگی های اقتصادی فرد ظاهر شد، نوشتن اختراع شد، ارتش شکل گرفت و زندگی شهری به وجود آمد. در خانه شماره 18 یک گلدان شکسته پیدا شد.تا سال 1991 معلوم نبود که این گلدان برای چه استفاده می شود. اما در آن سال آثار اسیدی شدن جو و یون اگزالات کلسیم روی دیواره داخلی قطعات گلدان یافت شد.این ثابت می کند که گلدان حاوی جو و ترشی بوده است.
در همان اتاق، دانه های جو سوخته، ظاهراً بقایای آماده سازی جو قبل از ذخیره سازی پیدا شد. قدمت دانه و گلدان جو به 3500 تا 3100 قبل از میلاد برمی گردد.
این اولین بار بود که شواهدی از الکل در یک بنای تاریخی پیدا شد. در همان اتاقک تقریبا 2000 سنگ ریز پیداشدەاست کە احتمالا در تجارت استفاده شده است. رابطه بین کسانی که در آنجا زندگی می کردند و ساکنان دره کنگاور نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. لایه 5 حدود 500 متر مربع بود. چندین سازه، خانه و تالار شناسایی شدە کە همه آنها با یک دیوار بیضی شکل بلند احاطه شده بودند که ظاهراً به عنوان آب نمکی برای محافظت بود.سفال لایه پنجم به موازات اروک 4 و آکروپولیس شماره 17 شوش است،
خانه‌ای بیضی شکل در وسط تپه وجود داشت که گمان می‌رود سومری‌ها یا ایلامی‌ها در آن زندگی می‌کردند، اطراف آن خانه‌های دیگری بود که فرهنگ زاگرس‌نشینان را حفظ کرده بود. لایه چهارم بیش از 500 متر مربع مساحت داشت. متاثر از فرهنگ زاگرس غربی و قفقاز عصر مفرغ است، بهترین بقایای آن دوره در محوطه باستانی تازکند یافت شده است (ایرانیان آن را یانیق تپه و آذاریهابە یانیک تپه نامگذاری کردند که هنوز در جهان با نام آذاری معروف است).
در آن لایە خانه های روستایی وجود داشت، فضاهای باز برای برگزاری مراسم خاص، در گودین ظاهر می شد. در همان زمان، صنعت معدن نیز ظهور کرده است.به نظر می رسد که هجوم فرهنگ شمالی باعث شد که خانه بیضی شکل متروکه شود، زیرا از مسیر تجاری بین النهرین و شرق می گذشت. لایه سوم تپه بیش از 700 متر مساحت داشتە. ضخامت آن 11 متر است و پیوستگی داشته است و قدمت همه آنها به عصر برنز می رسد. آن لایە به 6 زیر لایە تقسیم شدە، حداقل خانه های یکی از این طبقات فرعی در زلزله فروریخت.او با فرهنگ شوش و بانش ملایان ارتباط تنگاتنگی داشت.
گودین تپە چون با اکثر روستاها و ساکنان لرستان پیوندهای محکمی داشتە است تحت فرمانروایی مردم #ایلام #بود. گودین در آن زمان بزرگترین مهاجر در دره بود.
گودین در آن زمان بزرگترین مهاجر در دره بود. چون آنجا مرکز تولید سفال بود و گوشت توسط قصابی می فروخت،
این دوره که احتمالاً به عنوان یک شهر در نظر گرفته می شود، بین 2600 تا 1500 قبل از میلاد است.پس از 1500 یا 1400 قبل از میلاد، گودین متروک شد و تا سال 750 قبل از میلاد بازسازی نشد.در دوره مادها، این یک قلعه بود، حدود 133 متر در 55 متر،یک شورای قوی در اطراف خود و یک رئیس ماداها داشت.قلعه در آن زمان دارای سه اتاق بود.
هر اتاق یک تقی در سه دیوار و یک تخت سلطنتی در ضلع چهارم داشت.بزرگترین شامل 30 ستون بود. 5 ردیف بود که هر ردیف 6 ستون داشت. این کاخ شبیه تمدن های ایرانی در عصر آهن است.در حسنلو نیز همین امر پیدا شده است. ساکنان قلعه در زمان نامعلومی تخلیه شده اند. بعدها در حدود 500 سال قبل از میلاد هخامنشیان بودند.[1]