=KTML_Bold=Destpêka Hevrêtiya Ecêb a Ce’ferê Mexolî û Hesen Tofan #Bextiyar Elî# =KTML_End=
Şerîf Kaya
Ez, Hesen Tofan, bi Ceferê Mexolî re pêkve di hûcreyên Partiyê de mezin bûn. Rojekê Mamoste Şewboyan gazî me kir û mizgîniyek da me; êdî em endamên komeke nû bibûn ku ev kom ji kuştinê û paqijkirina nihêniyan berpirsiyar bû, ê helbet ji kêfan firiyan. Lê heke şaş nebim ew roj Mexolî ji min bêhtir kêfxweş bibû. Kengî li pêşberî simbêlê mamoste yê wek hespên avî û nêrînên wî yên dirinde amade bûna, Mexoliyê hûrik û lêvstûrî pozfireh mîna peykerekê yan jî leşkerekî li hêviya fermandarê xwe be, disekiniya. Egaleke qirêj û çendreng diavêt histûyê xwe. Bi sekina xwe ya tîk dişibiya mişkekê qirase yê bi ser piyan ketî. Ewqas sermest û ji xwe qayil bû, meriv digot qey tacek li ser e û şahê ‘Eceman e.
Ce’ferê Mexolî digot, ez ji bo kuştinê ji dayik bûme. Bawer dikir ku beşdarbûna me ya tîma sûîqestê wê rê li ber hîn pîle û payeyên qîmetdar veke. Wan çaxan fikra wî aha bû, digot, meriv di hunerên wek kuştin, rêsafîkirin û paqijkirina nihêniyan de pispor nebe wê heya mirinê di bin pîramîdê de bimîne. Em du kesên bêqabiliyet bûn, ji xeynî demançe û hebûnên xwe yên kêmnirx ti eleqeya me bi rewşenbîran re tunebû, ku ew jî çawa tevlî Partî dibûn tafilê hêzekê mezin bi dest dixistin. Min her tim gotiye, li vî welatî gêjek, bêaqilek jî dikare bi demançeyekê re bibe serokomar, û min pirî caran dîtiye ku gotina min çawa rast derketiye.
Ez û Mexolî gêj bûn lê me di heman demê de jî dizanî çawa ji gêjbûna xwe sûd werbigirin. Wextek bi kaloyekî bavê heft qîzan re piştî ku me li ser kavirekî bazarî dikir, pê re bûn hevalê hev. Em herdu jî ciwan bûn. Em herdu jî ji bo ku li keçên wî binêrin, li wir bûn. Ji gavê ku me fêhm kir ji ber heman sedemê çûne ba kalo, bibûn hogirê hev ên mîna raz û sirrekî bi hevdu re parve kirine.
Qedera hevrêtiya me diçû wexta ku pev re ji bo hûcreyên sûîqestê dixebitîn— min wek hûcreyên suîqestê yên veşarî wergerandibû ser kurdî lê Mexolî bi awayekî eletewş û bi aqilê xwe yê sivik digote “Klûba Sporê ya Fîtkirinê”. Wan çaxan, em şagirdên qadroyekî navdar ê Partiyê bûn ku navê wî yê kod Sabîr Felekzan bû. Felekzan serokekî xebatên nepen û siyasetmedarekî birêkûpêk ê salên heşteyî bû, wê demê dibistaneke berfireh ya fikrî birêve dibir. Divê bêjim ku ew wê demê yek ji wan bavên tundtûjiya şoreşgeriyê bû û herçiqas ji min re wek heyameke gelek tarî û xeternak dixuya jî jiyan ji bo hemkarên min xweş û geş bû. Di heman wextî de li welat gelek dibistanên suîqestê hebûn lê ya ti kesî wekî ya wî birêkxistî û aqilane nebû.
Felekzan zilamekî rûqermiçî, lawaz û biberçavk bû. Kurmorî biketa bin piyê wî nedipelaxt hetta tenê carekî be jî mirîşkek ser jê nekiribû. Li şûna wê, xwe wek ramyarekî şoreşê dihesiband. Her çiqas min ji gotinên wî tiştek fêhm nedikir jî xweş tê bîra min, pirî caran wisa digot, hîmê vê jiyanê, hîmê vê cîhanê “bêdengî” ye. Wan çaxan di nav siyasetmedaran de du rêbaz hebûn. Min ji van yekî wek “dibistana propagandeya reşkirinê” bi nav kiribû ku ew kes pêl şerefa dijberê xwe dikirin. Navê rêbaza duyem jî min wek “rêbaza kuştina bêdengkî” danîbû, herçiqas ji ya din rûmetdar be jî jê xeternaktir bû. Şopînerên vî rêkî, neyarên xwe bi awayekî veşarî, di nav mij û moranê de dikuştin û li dû qurbaniyan tenê pirsên bêbersiv û tiştine bêîzehet dihîştin. Ew kes hawirdorek wisa afirandin ku êdî kes yeqîn nedikir nihêniya kuştinekê yekcar çareser bibe.
Min salên pêşîn yên perwerdeya xwe ya polîtîk di bin destê Felekzan de derbas kir, ev mêrik yek ji afirînerên wê heyamê û pêşengên siyaseta bêdengiyê bû. Ez û Mexolî ji bo wî zehf xebitîn, me di paqijkirina hin faşîstan de cî girt û edeleta xelkê li ser hejmareke gelek zêde ya xayin û xwefiroşan belav kir. Di pişt kuştina hin dijberên Felekzan ên nav-Partiyê de em hebûn, ji boyî wî, qadroyên partiyên din jî me kuşt û me vana tev bi awayekî bêdeng kir.
Felekzan di nav salên dûr û dirêj ên raperîna netewî de, di terzîxaneya xwe de rûdinişt. Li ser mekîneya dirûnê wek zarokekî saf û pak dixuya, lawaziya wî ya dîtinê jî dikir ku gunehê mêvan, xerîdar û rêhevalên wî pê were. Wisa jar û zeîf bû kesî texmîn nedikir ka li pişt ewqas kiryarên qirêj û girîft ew hebe. Ji ber dirûva wî ya qels û nexweşan meriv heyfa xwe pê dianî; çawa dibû li ser rûyê erdê mexlûqatek hevqas besiûd hebe? Ji ber terza xwe di demên herî dijwar de jî çavên sixûran pê neketibû.
Divê bêjim, di wan çaxan de jî Mexolî bala mamoste û rêberê me Felekzan kişandibû ser xwe. Şêwazeke wî ya taybet hebû wexta li pey yekî biketa diçû nêzîkî wî kesî dibû, bi qurbaniyê xwe re yarî û henekan dikir û paşê jî demançeya xwe derdixist û bera wî kesî dida. Demançeya xwe her tim di berîka xwe de digerand. Min heya îro jî nedîye kesekî mîna wî demançeya xwe di berîka xwe de bigerîne. Ji bo ku nêzîkî nêçîra xwe bibe hêncetek peyda dikir û ji nişke ve gule bera navika wan dida. Û çawa devê qurbanî vedibû ji bo deng lê bibire guleyek jî bera devê wî kesî dida. Şêwaza Mexolî û ya min gelek cuda bû. Wexta min nîşan digirt milê xwe xurt dikir û wisa dûrî ji 15-20 mîtroyan gule bera singê nêçîrê xwe dida. Qet nayê bîra min hêşta ji xeynî sing li perçeyekê din dame û carekî be jî guleya min badilhewa çûbe.
Hunera kuştinê ne ew e ku meriv tenê li cihên xwanê dike, bide— ev elameta kujerên xav û bizdonek e. Kuştin ew e ku meriv bikaribe li singê bide: tenê sing û ne cihekê din.
Ji xeynî şêwazên min û Mexolî gelek şêwazên din jî di piyasê de hebûn. Wek mînak Şibr, tenê li navçavan dida. Kesên ku di dawiya salên hefteyî û nîveka salên notî de ji navçavên xwe hatibûn kuştin, tev di nav lepên Şibr Mistefa de canê xwe dan. Teqsîm, ji serî heya piyan di xetekî rast de gule di ser qurbaniyê re direşand. Bêjing, herî kêm bi 50 guleyan nêçîrên xwe wekî seradan qulqulî dikir.
Kêm zêde 50 kes di vê qadê de dixebitî. Karê me paqijkirina dijberên Partî û dijminên gelê me bû. Her yekî ji me rêwiyê rêyekî xususî bû, em girêdayî qadroyên cihê cihê bûn ku armanceke wan a taybet hebû. Ez û Mexolî me gelek caran bi hev re kar kir. Ew her tim cotek lepika mezin a ji çermê dikire destê xwe. Mirûzê wî yê gefxwer, bi dengê wî yê xweşawaz re qet li hev nedihat ku bi vî dengî nêzî qurbanên xwe dibû û bi wan re henekan dikir. Gava ku meriv dengê wî dibihîst digot qey hemû kul û keser tev de tune bûne û meriv qet guman jê nedibir. Hin caran kerr û bêdeng dibû, di demên wiha de min bawer nedikir ku ji rûyekî wisa werimî û lêvên çepel dengekî şeydayî derkeve.
Her carê ji me yekî diket pey nêçîran. Di nav kujeran de yê herî destsivik û bilez ez bûm. Wexta hedefa min xwanê dikir û çavê min bi singê wî/wê diket min hema di maweya çavniqandinê de îşê xwe dibira serî. Herke şaş neyê bîra min ti carî qurbanên xwe ne tirsandime ne jî metel hîştime. Gunehê herî mezin ew e ku meriv bihêle nêçîr bi mirinê xwe bihese. Tiştê ku di navbera meriv û nêçîr de pêwendiyek ava dike ne siyaset e, ne kerb e, ne jî tol e, tenê mirin e. Di kêliya kuştinê de ji bo min ya herî giring ew e, divê nêçîra xwe pê nehesînim û qet mohlet nedim ku di qethîbûna mirinê de tirs bikeve dilê wî. Berevajî min, Mexolî di navbera kuştina kewek û ademîzadek de zêde ferq nedidît. Li gor baweriya wî çawa ku kew bi qûqaqûqa xwe dibin sebeba hemcisnên xwe divê straneke taybet a meriv jî hebe ku pê bikaribe gazî qurbaniyên xwe bike. Û wê hingê her du alî jî tê digihîjin çawa ketine nav bahozeke ku tenê ji aliyekî ve ango ji aliyê kujer ve tê kontrolkirin, herdu jî li ber çarenûsa xwe serî ditewînin û heya dawiya lîstikê dev ji rola xwe bernadin.
Piştî raperînê heya saleke dî jî endamekî hûcreya suîqestê bûm. Rojek lîsteyeke dirêj a pîrekan şandin ji me re ku diviya yek bi yek bihatana kuştin. Min ti carî jinek nekuştibû. Wana êvarekê ez jî şandim bo kuştina jinikeke şox û şeng ku bi mêrê xwe yê ciwan re di maleke xerbende de dijiyan. Serpêhatiya min a çendik salan a di nav Partiyê de ez elimandibûm zêde pirsyarî li ser qurbanan nekim. Ne ji ber ku min meraq nedikir, ezmûnên min ez hîn kiribûm ku nasîna qurbaniyan paşê gelekî serê meriv diêşîne. Derbarê qurbaniyan de agahiya zêde wê bike ku destê meriv biricife û nikaribe nîşan lê bigire. Herwiha, jixwe zanîn yan jî nezanîna wan agahiyan ti bandor li ser kar nake. Dizaniyam herke ez nekujim paşê Mexolî, Şibr yan jî Tunçî wê bihatana û îşê min bibirana serî. Di nav me de hin kes hebûn ku dixwestin hûr û kûrên çîroka qurbaniyan hîn bibin. Dixwestin hêncet û sedema fermanê bizanin, wexta hîn dibûn jî baweriya wan dişikiya û dev ji kuştinê berdidan. Piraniya van kesan di şevên tarî û bimij de wek ku qeza û belayek li wan qewimîbe, jiyana xwe ji dest dan. Heke rojekê bibine kujer, bila derheqê nêçîr û qurbaniyên xwe de zêde zanyariya we çênebe. Derheqê qurbaniyê de agahiyên zêde karê meriv zehmettir dike û encamên hîn xeternaktir derdixe holê.
Roja ku çûm bo ew xanima şox û şeng bikujim, wek ku min di jiyana xwe de kesî nekuştibe, dest û piyê min diricifîn. Sûreta wê hîna jî li pêş çavê min e: dirêj û nazenîn. Wexta ketim mala wan, cilên nû şûştî bi ser benekî naylon radixist. Cilekî kurdî yê tenik li xwe kiribû, ji binî de tûmana wê ya reş xwanê dikir. Ez di jiyana xwe de ti carî şeydayê jinan nebûm. Lêbelê, min kuştina jineke wisa jî qet xeyal nedikir. Çavê min bi zarokekî piçûk ket ku di destê wî de tasikekî vala li ser derenceyekê piçûk rûniştibû û digiriya. Min demançeya xwe derxist û nîşan girt, lê di kêliyeke wek ji gulpîna dilî kurtir yan jî ji teyisîna lempeyê kintir de dudil mam. Cara ewil bû min dixwest demançeyê bavêjim û nalet li Partî û fermana wan bînim. Belkî min wê nekuşta, lêbelê ji ber bextreşiya min mêrê wê ya ciwan nişke ve ji odeyê derket û demançeya di destê min de dît. Dîmena mêrîk a tirsiyayî, qirika wî ya girêk lê ketî û şaşwaziya di rûyê wî de… Vana tev ez hejar û lewaz kirim— min tetîkê kişand û gule bera singê jinikê da. Herçiqas deh mîtro jê dûr bûm jî xwîn pijiqî ser min û şilopilo bûm. Gava jinik kete erdê, mêjiyê min tevizî û di cihê xwe de mat mam.
Heya wê rojê dilopek jî xwîn nepijiqîbû ser min. Lêbelê Mexolî her tim xwe di nav xwînê de dihîşt. Mîna ku nan di xwarinê re bike, destmalek di xwîna qurbaniyê re dikir û wek bîranîn hildigirt cem xwe. Lê min ji bo ku xwîn nepijiqe ser min di navbera xwe û qurbaniyê de têra xwe valahî dihîşt. Adeta min bû bi bayê bezê ji holê winda dibûm. Ji ber ku zehf bilez vedigeriyam navê min kiribûn Tofan. Lêbelê ew roj, wek ku bi sêhrê ketibim yan jî yekî piyên min li hev gerandibe min demekê nekarî ji ciyê xwe bileqim. Deng û bêhna guleyan hewşê dagirtibû. Mêrê wê li ser derenceyê dikire qarewar û digiriya. Hêdîka ber bi jinikê ve çûm, di nav xwîna xwe de digevizî û çavên xwe yên gir û kesk bi rengekî bêhîs di ser min re digerand. Çawa ku ji wir derketim rastî Mexolî hatim ji ber ku ez dikişandim cihekî dûr, qijînî ketibû min.
Ew roja min a dawî bû ku min bi Partî re îş kir, heman êvarî, dev ji her tiştî berda û ji lîstikê derketim. Piştî çûyina min, Mexolî, Tunçî, Dansaz û Hacî Koter her tiştî safî kirin. Di nav çend mehan de, li seranserî welat gelek jin kuştin. Ev cara ewil bû ku ji Mexolî dûr diketim. Min ew bi qasî sêzdeh salan nedît, lêbelê gava cardin dît, min fêhm kir ku dinya çiqas guherîbe jî ti tişt di wî de kêm û zêde nekiriye.
Bextiyar Elî. “Beşa 5.” Xezelnûs û Baxekanî Xeyall, r. 46-53, Silêmanî: Weşanên Endêşe, 2014[1]