پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
جەلال باڵان
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
14-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ڤیدیۆ
دیمانەی ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا لە کەناڵی ئاریەن تیڤی لەسەر کار و چالاکییەکانی ڕێکخراوی کوردیپێدیا
14-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
14-08-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
بارزان شاسوار
13-08-2024
سەریاس ئەحمەد
ئامار
بابەت
  531,253
وێنە
  107,596
پەرتووک PDF
  20,020
فایلی پەیوەندیدار
  101,113
ڤیدیۆ
  1,475
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
303,386
Kurmancî - Kurdîy Serû 
89,005
هەورامی 
65,853
عربي 
29,431
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,084
فارسی 
9,002
English 
7,423
Türkçe 
3,612
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,495
Pусский 
1,134
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
46
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
балгарская 
1
ترکمانی 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,245
پەرتووکخانە 
25,375
ژیاننامە 
24,803
کورتەباس 
17,332
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,561
پەند و ئیدیۆم 
12,796
شوێنەکان 
11,710
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,888
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,078
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,449
ڤیدیۆ 
1,376
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,566
MP4 
2,399
IMG 
196,801
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
حەسەن گەرمیانی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید فەتاح
ژیاننامە
شێروان بابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
هۆنراوە
زارا محەمەدی
دراسات في التاريخ الكردي القديم (الحلقة 1) ما حقيقة اسم كردستان؟
ئامانجمان ئەوەیە وەک هەر نەتەوەیەکی تر خاوەنی داتابەیسێکی نەتەوەییی خۆمان بین..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

دراسات في التاريخ الكردي القديم (الحلقة 1) ما حقيقة اسم كردستان؟

دراسات في التاريخ الكردي القديم (الحلقة 1) ما حقيقة اسم كردستان؟
دراسات في التاريخ الكردي القديم (الحلقة 1) ما حقيقة اسم كردستان؟
*د. أحمد الخليل
مدخل:

قال الباحث الأرمني الأصل أرشاك سافْراسْتيان:
“لا توجد في النصف القديم للكرة الأرضية سُلالةٌ بشرية ظُلمت باستمرار، وأُسيء فهمُها كالعِرق الكردي. ومنذ فجر التاريخ ربما لا يوجد شعب في العالم يسكن مِنطقة جغرافية محدَّدة كان ضحيّةَ النوايا السيئة على الدوام مثل الشعب الكردي”1.
وكم كان أرشاك سافْراسْتيان محقاً في قوله هذا! إذ ليس في غربي آسيا جغرافيا تعرّضت للتشويه مثل جغرافيا كردستان، وقلّما أصبح تاريخ شعب عُرضة للتحريف والتعتيم والتغييب مثل تاريخ الشعب الكردي، وكانت النتيجة أن الأجيال العربية خاصة، وشعوب غربي آسيا عامة، تعرف معلومات وافرة عن كثير من الشعوب والبلدان في هذا العالم. أما عن الشعب الكردي وكردستان فلا شيء أحياناً كثيرة، أو ثمة القليل في أحسن الأحوال، بل إن ذلك القليل لم ينجُ من التشويه والتحريف؛ لذا فلتكن خطوتنا الأولى هي معرفة حقيقة اسم (كردستان).
ظﮪور اسم كردستان:
تعني كلمة (كردستان) وطن الكرد، مثلما تعني (أفغانستان) وطن الأفغان، و(أُوزْبَكِستان) وطن الأُوزبَك، و(طاجيكِستان) وطن الطاجيك. وكردستان هي وطن الكرد منذ آلاف السنين، غير أن التسميات اختلفت باختلاف العصور والدول؛ وهذا أمر معهود قديماً وحديثاً، فكم من شعوب ومناطق ودول عُرفت باسم معيّن، ثم باتت تعرف في زمن آخر باسم آخر!
وعلى سبيل المثال كان الكرد القدماء يطلقون على العرب اسم (تازي)، وسمّاهم آخرون (ساراسين) Saracens، وسمّى السريانُ القدماء العربَ باسم (تَيّايا)، تعميماً لاسم قبيلة (طيّ) على الأرجح. وقد يعجب المرء إذا وجد في المصادر القديمة أن اسم (ألباني) قديماً كان يُطلق على منطقة (أَرّان) المقسَّمة الآن بين جمهوريتي أذربيجان وأرمينيا؛ إذ المعروف أن (ألبانيا) الآن هي إحدى دول البلقان، كما أن من أسماء أذربيجان القديمة (أََتْروپاتيا) وأَتْروپاتين Atropautene، نسبة إلى حاكمها الميدي أَتْروپات Atarapata ، وهذا الاسم هو زردشتي ميدي قديم، له علاقة اشتقاقية باسم (أَتْراڤان) Atravan الذي يعني الكاهن والمحارب والراعي والمِهَني2.
وظهرت تسمية (كردستان) إدارياً حوالي منتصف القرن السادس الهجري؛ فقد اقتطع السلطان السلجوقي سَنْجَر بن مَلِكْشاه بن أَلْب أرسلان (ت 552 ﮪ، أو 555 ﮪ) جزءاً من بلاد الكرد يُعرف في كتب التاريخ الإسلامي باسم (إقليم الجبال) تارة وباسم (العراق العجمي) تارة أخرى، وسمّاه (كردستان) باعتباره موطن الكرد، ويقع ﮪذا الجزء في غربي إيران بين أَذَرْبِيجان شمالاً ولُورِسْتان جنوباً، وكان يضم مناطق هَمَذان، ودِينَوَر، وكَرْمَنْشاه، وسِنَه، وولّى عليه ابن أخيه سليمان شاه3.
وقال الكردولوجي الروسي باسيلي نِيكِيتين بشأن اسم كردستان:
” تعني لفظة كردستان بلاد الكرد، وهي ليست دولة مستقلة محدَّدة الحدود سياسياً، يعيش ضمنها شعب متجانس، ولكن أكثريته- على الأقل- تنتمي إلى العِرق نفسه. ولم يظهر هذا الاسم إلاّ في القرن الثاني عشر، خلال حكم السلطان سَنْجَر، آخر كبار ملوك السلاجقة، الذي آثر هذا الإقليم، واتخذ من القلعة المنيعة (بِهار) التي تقع شمالي غربي هَمَذان، مركزاً له. وكان هذا الإقليم يضمّ ولايات هَمَذان ودِينَوَر وكَرْمانْشاه في شرقي سلسلة جبال زاجروس، وولايات شَهْرَزُور وسِنجار غربي هذه السلسلة”4.
جذور اسم كردستان:
والحقيقة أن ﮪذه التسمية الإدارية لم تأت من فراغ، وإنما هي منبثقة من صيغة (كُرد، كُردان) القديمة والواردة في اللغة الفهلوية، وكتب أرشاك سافراستيان في كتابه (الكرد وكردستان) حول ﮪذا الموضوع ما يلي:
” تؤكد الوثائق ظهورَ اسم (كرد) للمرة الأولى في الكتابات التي دُوِّنت باللغة الفَهْلوية على شكل kurd، أو kurdan، ويذكر الملك أَرْتَخْشَير [أردشير] بابكان مؤسّس الدولة الساسانية الفارسية سنة (226 م) اسم ماديج Madig ملك الكردان أو الكرد بين خصومه، وقد اقتبس المؤرخون المسلمون الكبار أمثال الطَّبَري والمَسْعودي هذا الاسم من الساسانيين، ووصل إلى العصور الحديثة على هذا النحو (كرد- Kurd) “5 .
وذكر الطَّبَري (ت 310 ﮪ) في تاريخه أنه خلال الصراع بين كل من أَرْدَوان البَهْلوي وأَرْدَشَير بن بابَك بن ساسان (حكم على الأرجح سنة 226 م)، كتب أردوان إلى أردشير يقول: ” إنك قد عدوتَ طَوْرَك، واجتلبتَ حتفَك، أيّها الكردي المُربَّى في خيام الأكراد، مَن أذِن لك في التاج الذي لبسته، والبلاد التي احتويتَ عليها، وغلبتَ ملوكها وأهلها؟ “6.
ويذكر أرشاك سافراستيان أن اسم (كرد) أقدم من عهد أردشير، فيقول:
” لقد اشتُقّ اسم Kurd من أرض ومملكة گُوتيوم Gutium ومن شعب گوتي Guti، وذلك بحذف حرف الراء R بعد حرف العلة U (Gurti = Guti)، وﮪذه قاعدة لغوية تُطبَّق بشكل عامّ على كل اللغات الهندو- أوربية، وخاصة الشرقية منها، مثل الكردية، والأرمنية، والسنسكريتية، والإغريقية. وقد أظهرت الكتاباتُ المسمارية المدوّنة باللغة السومرية أن أرض گوتيوم Gutium كانت واحدة من أقدم الممالك المستقلة في الشرق القديم المتمدن، وكانت معاصرة لسُومر وأكّاد وعِيلام وأرمينيا”7.
والتزاماً بحقائق التاريخ، وتصحيحاً لما قاله السيّد سافراستيان، نقول: ظهر اسم گُوتيوم وگُوتي حوالي (2200 ق.م)، ولم يكن إخوتنا الأرمن قد دخلوا غربي آسيا حينذاك، فالمعروف- حسبما تؤكد المصادر- أنهم عبرو مضيقي البُوسفور والدَّرْدَنيل في القرن (12) ق.م إلى آسيا الصغرى (غربي تركيا حالياً)، قادمين من منطقة البلقان، واستقروا بداية في فِريجْيا (وسط الأناضول، غربي نهر هاليس/قِزيل إرماق) في القرن الثامن ق.م، ثم توغّلوا شرقاً على مراحل، حتى وصلوا إلى منطقة أرارات في أواخر القرن السابع ق.م، حيث كان يقطن شعب هاياسا Hayasa الحثّي الذي كان قد تغلّب على الحوريين هناك، وسكن المنطقة، ولم يظهر اسم (أرمينيا) إلا اعتباراً من (550 – 521 ق.م)، وهذا وقت متأخر جداً بالنسبة إلى ظهور الگُوتيين في التاريخ8.
ولذلك، من المنطقي أن يكون اسم (كُرد) قد وصل إلى الساسانيين من عهود سبقتهم، فقد اشتهر الكرد في النصوص المسمارية باسم (كُرْتي)، وسمّاهم الأكّاديون باسم (گُوتي= غُوتي= جوتي) نسبة إلى گوتيوم، وعُرف الشعب الذي عاش في منطقة كركوك (كرخي = گَرْمِيان) باسم (كارْدو)، وعُرف الشعب الذي عاش في مناطق هكّاري (حكّاري) باسم (كاردوخ)، وكان الشعبان يتكلمان لغة واحدة؛ وجدير بالذكر أن منطقة كركوك هي الجزء الجنوبي الغربي من كردستان، في حين تقع منطقة هَكّاري في شمالي كردستان قرب الحدود العراقية – التركية.
وظلت تسمية (كاردوخ) قائمة حتى زمن عودة المرتزقة اليونان العشرة آلاف من بلاد الرافدين إلى اليونان عبر جبال كردستان سنة (400 – 401 ق.م)، مروراً بجبال بُونتس في جنوبي البحر الأسود؛ إذ أشار قائدهم أكْسِنُوفان (زِينوُفون) Xenophon إلى هذه التسمية في كتابه (أناباسيس) Anabasis أيْ (الصُّعود)، وأكسنوفان سياسي وعالم يوناني، تلميذ سقراط وصديق أفلاطون، التحق مع مرتزقة يونان آخرين بالحملة التي شنّها كورش الصغير ضد أخيه الملك الأخميني أَرْدَشير الثاني، ثم صار قائداً لتلك الحملة خلال رجعتها من بلاد الرافدَين (العراق حالياً)، وعدّته أثينا خائناً، فاستقر في إسپارتا Sparté سنة 380 ق.م9.
الهوامش
1. p15. Arshak Safrastyan : Kurds and Kurdistan,
2. أڤستا، ياسنا، هايتي 19، آية 16، 17 ، 18، ص 97. دياكونوف: ميديا، هوامش الفصل السابع (97).
3. شرف خان بدليسي: شرف نامه، 1/12. وانظر ابن الأثير: الكامل في التاريخ، 11/222. ابن خلكان: وفيات الأعيان، 2/427. مركز الشارقة للإبداع الفكري: موجز دائرة المعارف الإسلامية، 26/7986.
4. باسيلي نيكيتين: الكرد، ص69.
5. Arshak Safrastyan : Kurds and Kurdistan , P 16 .
6. الطبري: تاريخ الطبري، 2/39.
7. Arshak Safrastyan : Kurds and Kurdistan, P 16 .
8. انظر مروان المُدَوَّر: الأرمن عبر التاريخ، ص 82، هامش (2)، وص 102 – 106.
9. دياكونوف: ميديا، ص 36. أحمد فخري: دراسات في تاريخ الشرق القديم، ص 223.
*توضيح:
هذه الدراسة مقتبسة من كتابنا “تاريخ الكرد في الحضارة الإسلامية”.
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 419 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | https://kurd-online.com/- 02-01-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 14
کورتەباس
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 01-01-2024 (0 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 02-01-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 03-01-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 419 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
کورتەباس
کورتە هەڵسەنگاندنێکی پرۆگرامی خوێندنی رێزمانی کوردی لە قۆناغەکانی ناوەندی و ئامادەیی دا
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
ژیاننامە
نوور یوسف
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەندێناوە لە مەخموور ساڵی 1979
کورتەباس
سەرهەڵدانی بیروباوەڕی شورات و ئەو هۆیانەی بوونە هۆی هاتنە کایەوەی-بەشی چوارەم
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
ژیاننامە
بارزان شاسوار
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
کورتەباس
ناو و نازناو و ناو و ناتۆرە و ناودەرکردن و ساناکردنی ناو لەناو زمان و لە لای گەلی ئێمەدا
ژیاننامە
باخان سەرحەد عەبدولڕەحمان
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە رۆژنامەگەری کوردی دا
ژیاننامە
جەلال باڵان
پەرتووکخانە
ژیان و خەبات-فاتیح ئارش؛ بەشی دووەم
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
کورتەباس
بەبۆنەی یادی سی و پێنج ساڵەی کۆچ کردنی مێژوونووسی گەورەی کورد مامۆستا ئەمین زەکی بەگەوە
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
وێنە و پێناس
باخچەی تەما لە ئامەد 2024
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
ژیاننامە
تینا سۆران

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
حەسەن گەرمیانی
30-10-2009
هاوڕێ باخەوان
حەسەن گەرمیانی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید فەتاح
19-03-2013
بەناز جۆڵا
محەمەد ڕەشید فەتاح
ژیاننامە
شێروان بابان
17-05-2021
ڕۆژگار کەرکووکی
شێروان بابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
03-09-2021
هاوڕێ باخەوان
ئەحمەد زەردەشت
هۆنراوە
زارا محەمەدی
08-01-2022
زریان عەلی
زارا محەمەدی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
جەلال باڵان
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
14-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ڤیدیۆ
دیمانەی ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا لە کەناڵی ئاریەن تیڤی لەسەر کار و چالاکییەکانی ڕێکخراوی کوردیپێدیا
14-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
14-08-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
بارزان شاسوار
13-08-2024
سەریاس ئەحمەد
ئامار
بابەت
  531,253
وێنە
  107,596
پەرتووک PDF
  20,020
فایلی پەیوەندیدار
  101,113
ڤیدیۆ
  1,475
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
303,386
Kurmancî - Kurdîy Serû 
89,005
هەورامی 
65,853
عربي 
29,431
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,084
فارسی 
9,002
English 
7,423
Türkçe 
3,612
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,495
Pусский 
1,134
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
46
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
балгарская 
1
ترکمانی 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,245
پەرتووکخانە 
25,375
ژیاننامە 
24,803
کورتەباس 
17,332
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,561
پەند و ئیدیۆم 
12,796
شوێنەکان 
11,710
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,888
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,078
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,449
ڤیدیۆ 
1,376
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,566
MP4 
2,399
IMG 
196,801
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
کورتەباس
کورتە هەڵسەنگاندنێکی پرۆگرامی خوێندنی رێزمانی کوردی لە قۆناغەکانی ناوەندی و ئامادەیی دا
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
ژیاننامە
نوور یوسف
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەندێناوە لە مەخموور ساڵی 1979
کورتەباس
سەرهەڵدانی بیروباوەڕی شورات و ئەو هۆیانەی بوونە هۆی هاتنە کایەوەی-بەشی چوارەم
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
ژیاننامە
بارزان شاسوار
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
کورتەباس
ناو و نازناو و ناو و ناتۆرە و ناودەرکردن و ساناکردنی ناو لەناو زمان و لە لای گەلی ئێمەدا
ژیاننامە
باخان سەرحەد عەبدولڕەحمان
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە رۆژنامەگەری کوردی دا
ژیاننامە
جەلال باڵان
پەرتووکخانە
ژیان و خەبات-فاتیح ئارش؛ بەشی دووەم
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
کورتەباس
بەبۆنەی یادی سی و پێنج ساڵەی کۆچ کردنی مێژوونووسی گەورەی کورد مامۆستا ئەمین زەکی بەگەوە
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
وێنە و پێناس
باخچەی تەما لە ئامەد 2024
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
ژیاننامە
تینا سۆران
فۆڵدەرەکان
کلتوور - مەتەڵ - شار و شارۆچکەکان - قەڵادزێ (پشدەر) کلتوور - مەتەڵ - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - ئایین و ئاتەیزم پەرتووکخانە - جۆری دۆکومێنت - زمانی یەکەم پەرتووکخانە - جۆری وەشان - دیجیتاڵ پەرتووکخانە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - فایلی PDF - بەڵێ پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - ڕامیاری، جیۆپۆلیتیک و پەیوەندیی نێودەوڵەتی پەرتووکخانە - جۆری وەشان - چاپکراو

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1 چرکە!