پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
جەلال باڵان
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
14-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ڤیدیۆ
دیمانەی ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا لە کەناڵی ئاریەن تیڤی لەسەر کار و چالاکییەکانی ڕێکخراوی کوردیپێدیا
14-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
14-08-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
بارزان شاسوار
13-08-2024
سەریاس ئەحمەد
ئامار
بابەت
  531,292
وێنە
  107,596
پەرتووک PDF
  20,020
فایلی پەیوەندیدار
  101,113
ڤیدیۆ
  1,475
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
303,386
Kurmancî - Kurdîy Serû 
89,005
هەورامی 
65,853
عربي 
29,431
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,084
فارسی 
9,002
English 
7,423
Türkçe 
3,612
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,495
Pусский 
1,134
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
46
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
балгарская 
1
ترکمانی 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,245
پەرتووکخانە 
25,375
ژیاننامە 
24,803
کورتەباس 
17,332
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,561
پەند و ئیدیۆم 
12,796
شوێنەکان 
11,710
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,888
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,078
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,449
ڤیدیۆ 
1,376
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,566
MP4 
2,399
IMG 
196,801
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
حەسەن گەرمیانی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید فەتاح
ژیاننامە
شێروان بابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
هۆنراوە
زارا محەمەدی
SERBORIYÊN TAMTAYÊ; PRÎNSESA GURCISTANÊ YA KURDNÎJAD A MELÎKEYA XELATÊ
هاوکارانی کوردیپێدیا، بابەتییانە، بێلایەنانە، بەرپرسانە و پیشەییانە، ئەرشیڤی نەتەوەییمان تۆماردەکەن..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Kurmancî - Kurdîy Serû
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

Mûrad Ciwan

Mûrad Ciwan
SERBORIYÊN TAMTAYÊ; PRÎNSESA GURCISTANÊ YA KURDNÎJAD A MELÎKEYA XELATÊ
#Mûrad Ciwan#

Tamta (1195-1254), prînseseka Gurcistanê ya kurdnîjad e ku di dawiya sedsala 12’e û nîvê pêşîn ê sedsala 13ê de jiyaye û di dawiya umrê xwe de bûye melîkeya Xelatê (Axlatê) ya bi saya mîrasê xwe yê ji Eyubiyan. Ew, keça Îwane Mxargrdzeliyê fermandarê mezin ê Qraliçeya Gurcistanê Tamarê bû. Mxargrdzeli dihat maneya ‘’Mildirêjan’’. Ew malbateka xanedan a binavûdengtirîn a Gurcistana qirnê navîn bû. Ji wê re xanedaniya (dynasty) Zakarid-Mxargrdzeli jî dihat gotin.
Îwane û birayê xwe yê mezin Zakare (Zekerîya), herdu jî mezinên xanedaniyê û fermandeyên pilebilind ên orduya Qralîçe Tamarê bûn. Ji bilî keça wî Tamtayê, kurekî Îwane yê bi navê Avag jî hebû.
Hem kronîkorên wê demê ên Ermenî û Gurciyan hem jî dîroknivîsên hemdemên me, hemra ne ku Xanedaniya Mxargrdzeli (Mildirêjan) bi eslê xwe Kurd bûn. Minorsky ku lêkolînên wî yên gelek hêja li ser tarîxa Kafkasyayê hene û ew wek otorite tê qebûlkirin, dinivîse ku Mxargrdzelî ji eşîreka Kurd a Mezopotamyayê ya bi navê Babîrekan/Bapîrekan e.
Qasî ku tê fahmkirin, xanedanîyê, piştî ku gihîştiye Kafkasyayê, du qonax derbaskirine; dewra wê ya destpêkê li nav Ermeniyan, a pişt re jî ku bihêztir bû ket dewrana xwe ya desthilatiyê, li dema serdestiya Gurciyan a li Ermenîstan û Gurcistanê, li bin fermanrewatiya Qralîçe Tamarê.
Ji bapîrên wan ê kevntirîn ên ku ji Mezopotamyayê hilkişiyane Azerbaycanê û Ermenistanê Xusro (Xusrew) tê zanîn. Du kurên Xusro hebûn; yek bi navê Kerîm û yê din Sergîs. Kronîkorê (weqenivîs, buyernivîs) Ermeniyan ê qirnê navîn Vardan Areweltsi dinivîse ku Îwone û Zakare (Zekeriya), li derûdora sala 1186ê, li bajarê Tsararakê (Çararak) dijiyan ku jin û zarokên Mîrê Dvînê Elîşêr jî li wê derê diman. Wê salê, xelkê Aniyayê êrîş biribû ser vî bajarî, jin û zarok ne tê de, her tişt hemû kavil û tarûmar kiribûn. Gava Mîrê Dvînê Elîşêr ev xeber bihîst, ji ber tirs û endîşeya jin û zarokên xwe, riya xwe rûçikand û reş girêda.
Vardan Areweltsiyê kronîkerê Ermenî dinivîse ku Îwane û Zakare herdu prensên (şehzadeyên) muhteşem, kurên Sergîs in. Ew jî kurê Vahram, ew jî kurê Zakare (yê I’ê), ew jî kurê Sergîsê ji qewmê Kurd(di metna orîjînal de ’’i Kurd azge’’) e. Ev Sergîs (ê Kurd ku kurê Xusro û birayê Kerîm e) û merivên xwe, derbasî dînê Xiristiyaniyê bûn û hatin mişerrefkirin. Xoşornî ji bo ku li serê bijîn wek milk hat dayin wan. Ji bo ku xelkekî gelek mêrxas bûn, her roj şan, şeref, destkeftî û meqamên wan bilindtir bûn.
Mînorsky di Lêkolînên li ser Qefqasyayê de dinivîse ku Sergîsê I’ê di kîtabeyekê de destnîşan kiriye ku diya wî Ermenî ye. Ev hin tiştan eşkere dike ku wî qebûl kiriye û eşkere buye ku ji alî bavê de ew Kurd e. Ji xwe navê bav û birayê wî Xusro û Kerîm navê misilmana ne. Ev nîşan dide yê ku cara pêşî buye Xiristiyan Sergîs bi xwe ye û muhtemelen piştî guhertina dînê xwe navê xwe jî guhertiye. Mesela diya wî jî muhtemelen ya berî ew bibe Xiristiyan bavê wî bi yeka Ermenî re zewiciye yan jî ew ji bo xwe nêzî civaka nuh bike û ji bal wan ve bê qebûlkirin ev çîrok ji ber xwe derxistiye.
Bi her halî, em vegerin ser veguhaztinên Vardan Areweltsî ku wiha dom dike: Di dewra Tamarê (qiralîçeya Gurciyan, desthilat 1184-1212) de ew zêdetir hatin payebilindkirin, kralîçeyê Lore (Lorî) da wan. Wan bi bizavên xwe yên wêrekane di demeka kurt de gelek mewziyên Tirkan (misilmanan) xistin destên xwe. Di 1191ê de welatê Şîrak, di 1196ê de Anberd, di 1199ê de Anî, di 1201ê de Bjnî, di 1203yê de Dwîn, di 1206ê de bajarê qiraliyetê Qers, pişt re Getabakk û Çarek girtin. Navûdengê wan li her derê belav bû. Lê li gor Vardan, Îwane ji bal Qralîçe Tamarê hat xapandin, li nav qiraliyetê zeîf ket, di şer de wenda kir û li Xelatê (Exlat, Ahlat) hat zindankirin. Bi saya dengoyên pêbawer ên li ser qenciya birayê wî Zakare, Îwane hat serbestberdan. Wî qîza xwe da Emîrê Xelatê Melik Eşrefê Eyyubî.
Çîroka şerê li ser Xelatê ne ji bal Vardan bi tenê, lê ji bal gelek kronîkorên Xiristiyan û Misilman ên wê demê û yên dema nêzîkî piştî wê ve jî hatiye nivîsîn. Hinekan kurt û kêm, hinekan jî bi xurdekarî nivîsiye.
Xelat hê di destpêkê de bajarekî Kurdên Merwanî bû. Piştî hatina Oxuzan û talankeriya wan a Îranê, Erebistanê, Kurdistanê, Azerbaycanê û beşeka mezin a Ermenistanê, wek dewletên din ên deverê, dewleta Merwanîyan jî serxwebûnâ xwe wenda kir, ket bin siya dewleta Selçûqiyên Îranê. Her çendîn, dewletên kurdan; Merwanî, Rewadî û Şedadî yên li Kurdistanê, Azerbaycanê û Ermenistanê, xiyerarşî û struktura xwe ya girêdayî bi navendeka serbixwe ve wenda kiribûn jî emîrên Kurd hê gelek bajar û deverên xwe îdare dikirin bi şertê ku hetineka diyarkirî bidin sultanên Selçûqî û di demên şer û seferên wan de li gel eskerên xwe tevî wan bibin.
Bi vî awayî heta destpêka salên 1190ê jî Xelat di destê mîrekî Merwanî de bû. Piştre di destpêka sedsala 12ê de, ket destê Ermen Şahan (Sökmenoğulları, Sekmanî, Axlatşahî) ku hin dîroknivîsên ciddî (herwekî Muneccimbaşiyê dîroknasê navdar ê Osmanî û hinên Ermenî) wan kurd hesab dikin. Piştî teqrîben 120 salan, Xelata navend (paytext) û bajarên derûdorê yên wekî Mûşê, Ercîşê, Melezgirdê û Wanê ji destê Ermenşahan derketin, ketin destê Eyyubiyan. Cara pêşîn di 1208ê de El Ewhadê kurê Melik Adilê birayê Selaheddînê Eyyubî bû mîrê Xelatê.
A ew şerê Îvanê Mxargrdzelî yê li gel Emîrê Eyubî ku Vardan Areweltsî bahs dike li gel el Ewhad e. Keça wî Prînses Tamta jî hat qebûlkirin ku li Melik Ewhad bê mahrkirin. Navûdengê Tamtaya Kurdnîjad bi peymana lihevkirina wî şerî hat bihîstin, derket meydanê, berî wê buyerê tiştek jê nayê zanîn.
Zakarid_Armenia_1200_map-fr_svg.png
Xanedaniya Zakarîd-Mxargrdzeli (Mildirêjan)
Bi rewşa bahskirî ya Xelatê ku ketibû destê Eyyubiyan, dewleta Eyyubiyan û ya Gurciyan bûn hemsînorên hev. Di sala 1210ê de, bi fermana Qralîçe Tamarê, fermandeyê orduya Gurcistanê Îwane û birayê xwe Zakare seferek eskerî li hemberî keleyên misilmanan ên li nav dewleta Eyyubiyan destpêkir. Wan gelek kele bidest xistin, hata hatin Mûş û Ercîş jî zeft kirin. Ewhad ji tirsa xurtî û mezinahiya orduya Îwane, derneket hemberî wî, li nav Keleya Xelatê ma.
Îwane, bi ordiya xwe hat, dor li Kela Xelatê girt, lê ji bêşansî li ber deriyê keleyê ket erdê, hat êsîrgirtin.
İbnu’l Esîr behsa hatina Îwane ya ber Keleya Xelatê dike, lê zêde cih nadê, hetta dinivîse ku El Ewhad ji keleyê derneket, Îwane jî piştî demekê vegeriya Gurcistanê. Nivîskarê Tarixa Dewlata Kurdan a ku li ser Eyyubîyan e, Mihemmed îbn İbrahîm îbn Mihemmed îbn Ebu’l-Fewaris Ebdulezîz Ensarî el Xezrecî ya ku M. Emîn Narozî wergerandiye Kurdî, firehtir behsa şerê herdu aliyan û şertên lihevkirina wan dike. Heta ew dinivîse ku remildarê wî jê re gotibû ‘’İşev tu rawestan nîne heya Keleya Xelatê’’, loma ew gelek bi remilê şa bûbû, ji kêfa gelek şerab vexwaribû û bi leşkerê xwe ve siwar bûbû çûbû heta ber deriyê Keleyê yê bi navê Deriyê Ercîşê. Misilman derketin pêşiya wî, pê re bi xurtî şer kir heta ku hespê wî likumî, ew ji ser de ket erdê, hin mêrxasên wî xwest wî rizgar bikin, ew hatin kuştin, Îwane hat êsîrgirtin, birin hundurê kelê ew zîndan kirin. Li ser vê, Gurciyan dev ji dorpêçkirina Xelatê berda, pişt re ji bo serbestberdana wî wan bazarî kir. Nivîskar dinivîse ku ji bo serbestberdanê şert ew bûn ku ew hemû keleyên misilmanan ên wî zeftkirî vegerîne, hemî misilmanên li cem xwe êsîrgirtî, berde, sed hezar dînaran fîdye bide û keça xwe li Melik Ewhad mahr bike. Şert hemî hatin qebûlkirin û ew serbest hat berdan.
Nivîskarê kitêba Tarîxa Dewleta Kurdan behsa nîjadê Îwane nake, lê M. Emîn Narozî di jêrenota xwe de ji Mînorsky û hin dîroknivîsên Ewropî yên ku li ser dîroka Eyyubiyan nivîsîne neqil dike ku ew bi eslê xwe Kurd ji xanedaniyeka kurdnîjad e.
Kronîkerê Ermenî Vardan wek li jorê destnîşankirî, dinivîse ku ew ji ber xatirê qenciya birayê xwe Zakare hat serbestberdan. Lê li gor hemû weqanivîsên kevn, dîroknasên wê demê û yên dema me, ew di encama bazariyeka rêkûpêk û hin şertên giran de hat azadkirin. Kêm zêde tê diyarkirin ku bi şertê paşvedayina keleyên Eyubiyan ên dagirkirî, serbestberdana 5000 êsîrên misilman û mahrkirina keça xwe Prînses Tamtayê li El Ewhadî, serbest hat berdan.
Gava meriv tarîxa jiyana Îwane Mxargrdzeli dixwîne, meriv dibîne ku piştî serbestberdana xwe, wî ji paye û şerefa xwe tu tişt wenda nekiriye û berdewam roleka giring di dema xwe ya mayî de jî lîstiye.
Lê ku em werin ser keça wî; Prînses Tamtayê, qedera wê bi temamî ber bi aliyekî din ve çû.
Prînses Tamta, bi Melik Ewhed re zewicî, ne zewicî, ne diyar e, lê salek tê re çû-neçû Melik mir, birayê wî Melik Eşrefê kurê Melik Adilê Eyyubî di şûna wî de bû emîrê Xelatê û Tamta bi wî re zewicî.
Gurcî mecbûr man wan dawî li şer û abloqeyên xwe yên li ser Eyyubiyan anî, Qralîçe Tamarê peymaneka aştiyê li gel wan best ku sih salan kêşa. Eyyubiyan bi vî awayî serkeftineka mezin bi dest xist û hidûdê xwe û Gurciyan gihand îstîqrarê. Tehdîda Gurciyan ji ser Eyyubiyan rabû. Tê îdîakirin ku rewşa nuh gelek bêîstîqrarî û şerên navxwe yên Gurciyan da destpêkirin.
Zêde agahî ji jiyana Prînses Tamtayê ya piştî 1210ê a ku hat li Keleya Xelatê bicih bû, nayê zanîn. Dîroknas dinivîsin ku di 14ê Nîsana 1230ê de, gava Celaleddîn Xwarezmşah Keleya Xelatê zeft kir, Tamta li Xelatê bû. Celaleddîn bi xwe Tamta êsîr girt, ‘wan heqên xwe yên çend şevên pêşîn’ ên ku pê re razê wergirtin. Piştre wî mihawele kir ku têkiliyên xwe pê re sererast bike û doza mahrbirînê li Prînsesê kir. Bêyî dilê wê bû, çimkî mêrê wê Melik Eşref hê li jiyanê bû û ew bernedabû. Lê Celaleddîn Xwarezmşah bi zorê pê re zewicî. Dema dawî li dagirkeriya Xwarezmiyan a li ser Xelatê hat, Prînses Tamta li mêrê xwe Melik Eşref vegeriya.
Lê vê carê, bajar ji bal sultanê Selçûqiyên Rumê Alaeddîn Keyqubadê I’ê ve hat dagirkirin û ew wek milk hat dayin merivê wî Perwane Kamyarî. Wî rasterast piştî kuştina Celaleddîn Xwarezmşah dest bi îdarekirina Xelatê kir. Tu agahî ji vê demê di derbarê Tamtayê de ku çi dikir û li ku dima tuneye. Heta ku Moxoliyan ew êsîr girt.
Agahiyên li ser warê wê û awayê êsîrgirtina wê ne zelal in, lê muhtemelen ew li gel birayê xwe Avag li keleya wî ya Kayean dijiya. Biguman e ku ew hê jî li Xelatê bûbe, çimkî Xelat ji bal Moxoliyan ve piştî girtina wê; di 1245ê de hat dagirkirin.
Keleya Kayeanê di 1236ê de ji bal generalê Moxolî Çormaqan ve hatibû zeftkirin. Avagê birayê Tamtayê neşiyabû li hemberî vê êrîşê raweste û zûbizû kele radestî Moxoliyan kiribû. Muhtemelen Tamta wê gavê bû êsîra wan.
Prînses Tamta ji alî Çormaqan ve hat şandin Qerequrumê paytexta Moxoliyan a wê demê; ji efendiyên xwe yên pilebilind ên Moxolî re. Li ser sefera wê ya ji bo wê derê û jiyana wê, tişt nayê zanîn. Lê ji ber ku piştre Qralîçe Rusudana (desthilat 1223-1245) keça Tamarê ku piştî diya xwe hat ser desthilatê, lavayî li Tamtayê kir da ew vegere welatê xwe, eşkere dibe ku ew li wê derê bû. Ev lavayiya Rusudanê muhtemelen ji bal Avagê birayê Prînses Tamtayê ve hatibû daxwazkirin ku wî wê demê li dîwana Qraliyeta Gurcistanê wek atabekekî postê dadweriyê (qazîtiyê) wergirtibû û roleka siyasî ya sereke di wan deh salên destpêka îstîla û dagirkeriya Moxolan de dilîst.
Moxolan sala 1245ê Xelat dagirkir, li mafên Prînses Tamtayê ên ji ber mahrbirandiya Melik Eşref a hiqûqî mukur hatin, ew anîn ser desthilata Xelatê û keleyên derûdorên wê. Îdî ew bûbû Melîkeya Xelatê ya mîrasê xwe. Helbet desthilata wê ser bi Moxolîyan ve bû. Qasî fahm dibe Melîke Tamtayê berî ku ew di sala 1254ê de bimire deh salan li Xelatê fermanrewatî kir.
____________________________
Notek ji bo yên ku dixwazin bi vê behsê bibilin: kitêbeka dîroknasê Îngilîzî Antony Eastmond a li ser jiyana Prînses Tamtayê heye. Ew bi Îngilîzî ye: Tamta’s World: The Life and Encounters of a Medieval Noblewoman from the Middle East to Mongolia. Di 18 Gulana 2017ê de li Britanyaye hatiye weşandin.
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Kurmancî - Kurdîy Serû) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئەم بابەتە 92 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://muradciwan.com/ - 15-03-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
زمانی بابەت: Kurmancî - Kurdîy Serû
ڕۆژی دەرچوون: 19-02-2018 (6 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئەدەبی / ڕەخنەی ئەدەبی
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 15-03-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 16-03-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 92 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
بەبۆنەی یادی سی و پێنج ساڵەی کۆچ کردنی مێژوونووسی گەورەی کورد مامۆستا ئەمین زەکی بەگەوە
ژیاننامە
باخان سەرحەد عەبدولڕەحمان
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
تینا سۆران
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
کورتەباس
سەرهەڵدانی بیروباوەڕی شورات و ئەو هۆیانەی بوونە هۆی هاتنە کایەوەی-بەشی چوارەم
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە رۆژنامەگەری کوردی دا
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
کورتەباس
ناو و نازناو و ناو و ناتۆرە و ناودەرکردن و ساناکردنی ناو لەناو زمان و لە لای گەلی ئێمەدا
پەرتووکخانە
ژیان و خەبات-فاتیح ئارش؛ بەشی دووەم
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
ژیاننامە
بارزان شاسوار
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەندێناوە لە مەخموور ساڵی 1979
ژیاننامە
جەلال باڵان
کورتەباس
کورتە هەڵسەنگاندنێکی پرۆگرامی خوێندنی رێزمانی کوردی لە قۆناغەکانی ناوەندی و ئامادەیی دا
وێنە و پێناس
باخچەی تەما لە ئامەد 2024
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
ژیاننامە
نوور یوسف
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
حەسەن گەرمیانی
30-10-2009
هاوڕێ باخەوان
حەسەن گەرمیانی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید فەتاح
19-03-2013
بەناز جۆڵا
محەمەد ڕەشید فەتاح
ژیاننامە
شێروان بابان
17-05-2021
ڕۆژگار کەرکووکی
شێروان بابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
03-09-2021
هاوڕێ باخەوان
ئەحمەد زەردەشت
هۆنراوە
زارا محەمەدی
08-01-2022
زریان عەلی
زارا محەمەدی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
جەلال باڵان
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
14-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ڤیدیۆ
دیمانەی ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا لە کەناڵی ئاریەن تیڤی لەسەر کار و چالاکییەکانی ڕێکخراوی کوردیپێدیا
14-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
14-08-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
13-08-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
بارزان شاسوار
13-08-2024
سەریاس ئەحمەد
ئامار
بابەت
  531,292
وێنە
  107,596
پەرتووک PDF
  20,020
فایلی پەیوەندیدار
  101,113
ڤیدیۆ
  1,475
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
303,386
Kurmancî - Kurdîy Serû 
89,005
هەورامی 
65,853
عربي 
29,431
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,084
فارسی 
9,002
English 
7,423
Türkçe 
3,612
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,495
Pусский 
1,134
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
46
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
балгарская 
1
ترکمانی 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,245
پەرتووکخانە 
25,375
ژیاننامە 
24,803
کورتەباس 
17,332
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,561
پەند و ئیدیۆم 
12,796
شوێنەکان 
11,710
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,888
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,078
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,449
ڤیدیۆ 
1,376
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,566
MP4 
2,399
IMG 
196,801
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
بەبۆنەی یادی سی و پێنج ساڵەی کۆچ کردنی مێژوونووسی گەورەی کورد مامۆستا ئەمین زەکی بەگەوە
ژیاننامە
باخان سەرحەد عەبدولڕەحمان
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
تینا سۆران
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
کورتەباس
سەرهەڵدانی بیروباوەڕی شورات و ئەو هۆیانەی بوونە هۆی هاتنە کایەوەی-بەشی چوارەم
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە رۆژنامەگەری کوردی دا
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
کورتەباس
ناو و نازناو و ناو و ناتۆرە و ناودەرکردن و ساناکردنی ناو لەناو زمان و لە لای گەلی ئێمەدا
پەرتووکخانە
ژیان و خەبات-فاتیح ئارش؛ بەشی دووەم
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
ژیاننامە
بارزان شاسوار
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەندێناوە لە مەخموور ساڵی 1979
ژیاننامە
جەلال باڵان
کورتەباس
کورتە هەڵسەنگاندنێکی پرۆگرامی خوێندنی رێزمانی کوردی لە قۆناغەکانی ناوەندی و ئامادەیی دا
وێنە و پێناس
باخچەی تەما لە ئامەد 2024
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
ژیاننامە
نوور یوسف
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
فۆڵدەرەکان
ژیاننامە - نەتەوە - کورد ژیاننامە - وڵات - هەرێم (لەدایکبوون) - باشووری کوردستان ژیاننامە - جۆری کەس - چالاکی سیاسی ژیاننامە - جۆری کەس - بەربژێری هەڵبژاردنی پەڕڵەمانی کوردستان ژیاننامە - ڕەگەزی کەس - مێ ژیاننامە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست ژیاننامە - لەژیاندا ماوە؟ - بەڵێ (تا ڕۆژی تۆمار/چاککردنی ئەم بابەتە، ئەم کەسایەتییە لە ژیاندا ماوە) ژیاننامە - شوێنی نیشتەنی - کوردستان پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - شار و شارۆچکەکان - سلێمانی

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.594 چرکە!