پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
سەعید سیاسی
17-08-2024
کشمیر کەریم
شوێنەکان
کانیاتا
17-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
سەرکێری
17-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
سێلکی
16-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
لێرا
16-08-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
جەلال باڵان
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
کەم و کورتی دادوەری لێپرسراوێتی بۆ‌ تاوانەکانی داعش لە عێراق
15-08-2024
هەژار کامەلا
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت
  531,474
وێنە
  107,632
پەرتووک PDF
  20,022
فایلی پەیوەندیدار
  101,155
ڤیدیۆ
  1,475
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
303,386
Kurmancî - Kurdîy Serû 
89,005
هەورامی 
65,853
عربي 
29,431
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,084
فارسی 
9,002
English 
7,423
Türkçe 
3,612
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,495
Pусский 
1,134
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
46
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
балгарская 
1
ترکمانی 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,245
پەرتووکخانە 
25,375
ژیاننامە 
24,803
کورتەباس 
17,332
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,561
پەند و ئیدیۆم 
12,796
شوێنەکان 
11,710
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,888
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,078
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,449
ڤیدیۆ 
1,376
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,566
MP4 
2,399
IMG 
196,801
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
حەسەن گەرمیانی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید فەتاح
ژیاننامە
شێروان بابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
هۆنراوە
زارا محەمەدی
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (1)
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت؛ کێ، کێیە! کوێ، کوێیە! چی، چییە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (1)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6119 - 2019-01-19
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

نتحدث عن تاريخ المسيحية في كوردستان وعن المسيحيين الكورد هنا كمدخل للحديث في حلقات قادمة عن المسيحيين الحاليين الذين ينسبون أنفسهم الى أقوامٍ مستقلة لا ترتبط بالشعب الكوردي.
تاريخ إنتشار الديانة المسيحية في كوردستان، يعود الى بداية ظهور هذه الديانة، حيث يروي المؤرخ (أوسابيوس Eusebius) الذي عاش بين القرنَين الثالث والرابع الميلادي أن (أبجر الخامس) الذي كان ملِكاً للمملكة الصغيرة (أوسرهوين)، التي تأسست في سنة 133 قبل الميلاد ودامت لمدة (352) سنة(a)(1) ، كان مُصاباً بمرض عضال وعانى منه طويلاً وعجز الأطباء عن علاجه. بعد سماعه بِمعجزات (يسوع)، بعث (أبجر الخامس) إليه وفداً بِرئاسة مستشاره (حنانيا) ودعاه للقدوم إلى مدينة الرها (أورفا) التي كانت عاصمة مملكته والواقعة في شمال كوردستان، ليشفيه من مرضه وعرضَ عليه السكن معه في مدينة الرها، إلا أن يسوع إعتذر عن المجيء ووعده بإرسال (مار أدي) إليه والذي كان أحد تلامذته الإثنَين والسبعين(b). كان الملِك (أبجر الخامس) قد أوصى مُستشاره أن يجلب له صورة يسوع على لوح ليراها فيما إذا أبى أن يصحبه، ولما علِم يسوع بِطلبه، مسحَ وجهه بِمنديل، فإنطبعت صورته على المنديل وأعطى المنديل لِرُسُل (أبجر الخامس) ليُعطيه له.
في سنة 29 للميلاد، وصل تلميذ المسيح (مار أدي) بالفعل إلى مدينة الرها[2]. ولما شفي الملِك المريض (أبجر الخامس) من مرضه على يد ( مار أدي)، إعتنق الديانة المسيحية، هو وعدد كبير من سُكّان عاصمته[3]. بعد ذلك توجّه (مار أدي) إلى أطراف نصيبين وأربيل وكان له عدة تلاميذ، منهم (ماري) و(أكاي)، وقاموا بِتبشير الدين المسيحي هناك(4)(5)
أول مَن إعتنق المسيحية في أربيل على يد (أدي) هو اليهودي (پقيدا) وذلك في سنة 99 ميلادية والذي أصبح مطراناً عليها (104 – 114 م) بعد أن تنصّر أناسٌ من سُكّانها ومن سُكّان جبال أربيل(6). (. كان (پقيدا) من عائلة فقيرة من أربيل، هرب من عائلته وإلتجأ إلى (مار أدي) الذي كان يُبشّر بالإنجيل في جبال كوردستان في إمارة أديابين حدياب (أربيل الحالية) لمدة خمس سنوات، ثم جعله أسقفاً وأرسله إلى أربيل سنة 104ميلادية. يذكر المطران (أدي شير) قائمةً بأسماء عشرة أساقفة تولّوا الكرسي الأسقفي في مدينة أربيل للفترة من سنة 104 الى سنة 312 ميلادية(7).
سافر (أدي) بِرفقة تلميذه ماري الى بيت گرماي (منطقة كركوك) وأوصل الدين المسيحي من الرها (أورفا) الى هناك[8]. من الجدير بالذكر أنّ كلمة (گرماي) هي كلمة كوردية تعني (المنطقة الحارة)، حيث لا تزال مناطق كركوك وخانقين ومندلي تُسمى (گرميان) أي (المنطقة الحارة). بعد وفاة (أدي)، خلّفه تلميذه (أكاي)، إلا أنه تمّ قتله بأمرٍ من إبن الملِك (أبجر الخامس) الذي تولّى الحُكم بعد وفاة والده، حيث كان مُتعصّباً للديانة اليزدانية. كان (أكاي) هو أول مَن تولّى أسقفية الرها. أمّا (مار ماري)، فأنه أصبح أكبر مُبشّر بالمسيحية في كوردستان بعد وفاة أستاذه، حيث أنه بشّر بِدينه في مناطق آمد (دياربكر) ونصيبين. كان لِ(مار ماري) عدة تلاميذ، من بينهم (توماس) و(فيليپوس) وقد فوّض الأول مُهمّة التبشير في جبال (داسان) في منطقة بهدينان والواقعة في شمال شيخان. من الجدير بالذكر أن أصل كلمة (داسان) هو (دێویەسنا Dêwyesna) أي عبادة (دێو Dêw)، حيث أنّ (دێو DÊW) كان إلهاً للشعوب الهندوأوروپية ومن المرجّح أنّ إسمه مستمدٌ من إسم إله القمح السومري (دموزي). إسم ال(داسنيين) الذي يُطلَق على الإيزيديين، مستمدٌ من إسم ال(دێو). من جهة أخرى تمّ تفويض (فيليپوس) من قِبل (مار ماري) للقيام بِمُهمّة التبشير في قردو أي (بوتان وسلوپي وجودي) وأرمينيا(9). سجّلَ كل من البلاذري والطبري كُنية مقاطعة (قردو) في العصر الإسلامي بِصيغة (قرداي أو باقردى) وبناءً على أقوال إبن الأثير، إعتبرها ياقوت الحموي جزءً من جزيرة (إبن عمر) التي كانت تضم 200 قرية، وكان جميعها يقع على الضفة اليسرى من نهر دجلة، مقابل (بازيدا)، وإختفت هذه الكُنية تدريجياً من الكُتب العربية وحلّت محلها صيغة (الجزيرة)(10).
هكذا بدأ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان في بداية القرن الأول الميلادي، حيث نشأت في كُردستان ثلاث مراكز مُهمة لِنشر الديانة المسيحية في كوردستان، حيث كان لهذه المراكز الكوردستانية دورٌ كبير في نشر الدين المسيحي في بلاد فارس أيضاً، والمراكز الثلاث كانت: مركز (الرها أورفا) ومركز (نصيبين) و(أربيل). لِمدينة (الرها) مكانة مرموقة في التاريخ المسيحي والتي أصبحت في فترة مُبكرة مركزاً ثقافياً للمسيحية السريانية، حيث أنّ اللهجة الآرامية السريانية الشرقية التي أصبحت اللغة الدينية للمسيحيين في كوردستان والبلدان الشرقية الأخرى، هي من مدينة أديسا (الرها). كما أنّ الكتاب المُقدّس (الإنجيل) قد تمت كتابته ونقله في أديسا أيضاً. كان لِمدرسة (أديسا) دور كبير في هذا المجال، حيث كان يَؤمّها الطلاب من مختلف بلدان المنطقة وكان أكثر أساقفة الفرس من خرّيجي هذه المدرسة، والتي تمّ فيها ترجمة كتب يونانية الى اللغة السريانية، وأدخلت على منهجها السرياني في القرن الخامس الميلادي تعليم اللغة اليونانية والفلسفة وسُمّيت أثينا سورية. لقد قام (مار أفرام) مُدرّس مدرسة نصيبين بإنشاء مدرسة (الرها) اللاهوتية، الذي فرّ منها بعد إحتلال الساسانيين لها في سنة 336 ميلادية ونشأ منها كثير من العلماء وإشتهر فيها أساتذة، مثل (هيبا) وإسمه في اليونانية (إيباس) الذي ترجم كتاب (إيساغوجي فور فورسيون) الى السريانية وكان المدخل الى المنطق، كما ترجم كتاب العبارة لِ(أرسطو) في النصف الأول من القرن الخامس الميلادي(11).
كما أنّ مدينة أربيل لعبت دوراً مركزياً في تاريخ المسيحية المبكر في الإمبراطورية الفارثية وذلك بسبب إنتشار اليهودية سابقاً بها ويظهر هنا إسم أول أسقف على المدينة بقيذا في سنة 104 للميلاد(12). كما أنّ مدينة أربيل لعبت دوراً محورياً في نشوء كنيسة المشرق.
المصادر
1. عبد الرقيب يوسف: الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى - القسم الحضاري. الجزء الثاني، الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 164.
2. الأب ألبير أبونا. تاريخ الكنيسة الشرقية من إنتشار المسيحية حتى مجيء الإسلام. الطبعة الثانية، بغداد، 1985، صفحة 15.
3. عبد الرقيب يوسف: الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى - القسم الحضاري. الجزء الثاني، الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 164.
4. أدي شير. تاريخ كلدو وآثور. المطبعة الكاثوليكية، لبنان، 1912، صفحة 2.
5. ميشخا زخا. تاريخ أربيل. القرن السادس الميلادي.
6. ميشخا زخا. أحوال كنيسة أربيل. مجلة النجم: 9، 1929، صفحة 8.
7. المطران أدي شير. تاريخ كلدو آثور. الجزء الثاني، بيروت، 1913م، صفحة 1 - 14.
8. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى - القسم الحضاري. الجزء الثاني، الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، صفحة 165.
9. إيشو مالكز. الآشوريون في التاريخ. صفحة 70.
10. الدكتور جمال أحمد رشيد. ظهور الكورد في التاريخ – دراسة شاملة عن خلفية الأمة الكوردية ومهدها. الجزء الأول، الطبعة الثانية، منشورات دار آراس للطباعة والنشر، مطبعة وزارة التربية، أربيل كوردستان، 2005، صفحة 428 – 429.
11. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى - القسم الحضاري. الجزء الثاني، الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 166.
12. مشيخا زحا. كرونولوجيا أربيل. ترجمة وتحقيق: عزيز عبد الأحد نباتي، الطبعة الأولى، مطبعة وزارة التربية، أربيل، 2001، صفحة 1.
a. Eusebius, Historia Ecclesiae 1.13.5 and .22.
b. Mark Guscin. The Image of Idessa. 2009, pp. 1- 2.
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 124 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 10
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 19-01-2019 (5 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئایین و ئاتەیزم
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 12-04-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 15-04-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 12-04-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 124 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
وێنە و پێناس
باخچەی تەما لە ئامەد 2024
کورتەباس
ناو و نازناو و ناو و ناتۆرە و ناودەرکردن و ساناکردنی ناو لەناو زمان و لە لای گەلی ئێمەدا
ژیاننامە
نوور یوسف
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
کورتەباس
کورتە هەڵسەنگاندنێکی پرۆگرامی خوێندنی رێزمانی کوردی لە قۆناغەکانی ناوەندی و ئامادەیی دا
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
کەم و کورتی دادوەری لێپرسراوێتی بۆ‌ تاوانەکانی داعش لە عێراق
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
تینا سۆران
کورتەباس
بەبۆنەی یادی سی و پێنج ساڵەی کۆچ کردنی مێژوونووسی گەورەی کورد مامۆستا ئەمین زەکی بەگەوە
کورتەباس
سەرهەڵدانی بیروباوەڕی شورات و ئەو هۆیانەی بوونە هۆی هاتنە کایەوەی-بەشی چوارەم
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەندێناوە لە مەخموور ساڵی 1979
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ژیاننامە
جەلال باڵان
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سەعید سیاسی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
کورتەباس
لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە رۆژنامەگەری کوردی دا
ژیاننامە
باخان سەرحەد عەبدولڕەحمان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
حەسەن گەرمیانی
30-10-2009
هاوڕێ باخەوان
حەسەن گەرمیانی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید فەتاح
19-03-2013
بەناز جۆڵا
محەمەد ڕەشید فەتاح
ژیاننامە
شێروان بابان
17-05-2021
ڕۆژگار کەرکووکی
شێروان بابان
ژیاننامە
ئەحمەد زەردەشت
03-09-2021
هاوڕێ باخەوان
ئەحمەد زەردەشت
هۆنراوە
زارا محەمەدی
08-01-2022
زریان عەلی
زارا محەمەدی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
سەعید سیاسی
17-08-2024
کشمیر کەریم
شوێنەکان
کانیاتا
17-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
سەرکێری
17-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
سێلکی
16-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
لێرا
16-08-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
جەلال باڵان
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
کەم و کورتی دادوەری لێپرسراوێتی بۆ‌ تاوانەکانی داعش لە عێراق
15-08-2024
هەژار کامەلا
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
15-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت
  531,474
وێنە
  107,632
پەرتووک PDF
  20,022
فایلی پەیوەندیدار
  101,155
ڤیدیۆ
  1,475
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
303,386
Kurmancî - Kurdîy Serû 
89,005
هەورامی 
65,853
عربي 
29,431
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,084
فارسی 
9,002
English 
7,423
Türkçe 
3,612
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,495
Pусский 
1,134
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
46
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
балгарская 
1
ترکمانی 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,245
پەرتووکخانە 
25,375
ژیاننامە 
24,803
کورتەباس 
17,332
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,561
پەند و ئیدیۆم 
12,796
شوێنەکان 
11,710
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,888
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,078
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,449
ڤیدیۆ 
1,376
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,566
MP4 
2,399
IMG 
196,801
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئۆکتۆبەر 2024 (شیکارییەکی ئاماریی پێشبینییکارانە بۆ چانسی پارت و کاندیدەکان )
ژیاننامە
محەمەد دلاوەر 01
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
پەرتووکخانە
کوردەکانی پشت چیاکانی قەفقاس، مێژوو و تراژیدیای ژیانیان
وێنە و پێناس
باخچەی تەما لە ئامەد 2024
کورتەباس
ناو و نازناو و ناو و ناتۆرە و ناودەرکردن و ساناکردنی ناو لەناو زمان و لە لای گەلی ئێمەدا
ژیاننامە
نوور یوسف
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
کورتەباس
کورتە هەڵسەنگاندنێکی پرۆگرامی خوێندنی رێزمانی کوردی لە قۆناغەکانی ناوەندی و ئامادەیی دا
ژیاننامە
هەردی ئەحمەد 01
پەرتووکخانە
شوناس و ناسیۆنالیزم; هەوڵدان بۆ بەدەوڵەتبوون لە کوردستان و ئەرمینیادا
ژیاننامە
سیروان عەزیزی
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
کەم و کورتی دادوەری لێپرسراوێتی بۆ‌ تاوانەکانی داعش لە عێراق
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
تینا سۆران
کورتەباس
بەبۆنەی یادی سی و پێنج ساڵەی کۆچ کردنی مێژوونووسی گەورەی کورد مامۆستا ئەمین زەکی بەگەوە
کورتەباس
سەرهەڵدانی بیروباوەڕی شورات و ئەو هۆیانەی بوونە هۆی هاتنە کایەوەی-بەشی چوارەم
پەرتووکخانە
شێخ مەحموود؛ سەرهەڵدان و شکستی سەربەخۆیی لە باشووری کوردستان
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
بەشێک لە قوتابییانی قوتابخانەی کەندێناوە لە مەخموور ساڵی 1979
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ژیاننامە
جەلال باڵان
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
ژیاننامە
سەعید سیاسی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
کورتەباس
لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە رۆژنامەگەری کوردی دا
ژیاننامە
باخان سەرحەد عەبدولڕەحمان
فۆڵدەرەکان
کورتەباس - پۆلێنی ناوەڕۆک - فەلسەفە / هزر کورتەباس - پۆلێنی ناوەڕۆک - کۆمەڵناسی کورتەباس - جۆری دۆکومێنت - زمانی یەکەم کورتەباس - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست کورتەباس - وڵات - هەرێم - کوردستان کورتەباس - جۆری وەشان - دیجیتاڵ وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان ژیاننامە - ئاستی خوێندن - زانکۆ (بەکالۆریۆس) ژیاننامە - جۆری خوێندن - زانست - فیزیا ژیاننامە - جۆری کەس - پیشەوەر

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.359 چرکە!