#سلیمان چوکلی#
بە دلیل وسعت زیاد شهرستان ارومیە بە نسبت شهرستانهای دیگر استان، و جهت نمایش بهتر جزئیات سعی شدە است نقشە این شهرستان بە چند نقشەی شمال، مرکز و جنوب تقسیم شوند.
طبق سرشماری جمعیتی ایران، سال 1385، 855 هزار و 643 نفر ساکن این شهرستان بودند. مطابق تحقیقات صورت گرفتە از این تعداد 50.2% یعنی 430 هزار نفر بە زبان کوردی تکلم میکنند.
شهرهای این شهرستان عبارتند از ارومیە( مرکز شهرستان و استان)، قوشچی، نوشین یا کارخانە قند، سرو و سیلوانا. این شهرستان دارای 610 روستا میباشد. جمعیت 298 روستا کورد، 144 تورک( شیعە) و مابقی هم ترکیبی از این دو و ساختارهای دیگر کرەسونی، اهل حق و مسیحی میباشند.
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=387047&document=0001.PNG=KTML_Link_External_Between=کلیک کنید تا نقشه در اندازه طبیعی باز شود - کامل اورمیه=KTML_Link_External_End=
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=387047&document=0002.PNG=KTML_Link_External_Between=ککلیک کنید تا نقشه در اندازه طبیعی باز شود - شمال اورمیه=KTML_Link_External_End=
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=387047&document=0003.PNG=KTML_Link_External_Between=کلیک کنید تا نقشه در اندازه طبیعی باز شود - جنوب اورمیه=KTML_Link_External_End=
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=387047&document=0004.PNG=KTML_Link_External_Between=کلیک کنید تا نقشه در اندازه طبیعی باز شود - وسط اورمیه=KTML_Link_External_End=
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=387047&document=0005.PNG=KTML_Link_External_Between=کلیک کنید تا نقشه راهنمای اورمیه در اندازه طبیعی باز شود =KTML_Link_External_End=
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=387047&document=0006.PNG=KTML_Link_External_Between=کلیک کنید تا نقشه نقشەی ترکیب ملی و مذهبی استان اورمیه در اندازه طبیعی باز شود =KTML_Link_External_End=
بە عبارتی ساختارهای مذهبی این شهرستان سوننی، شیعە، مسیحی، یهودی، اهل حق(گوران) و بهایی هستند.
شمارەهای مندرج روی دریاچە ارومیە اسامی روستاهایی میباشند کە در نقشە اصلی بە علت کمبود فضای مناسب ذکر نشدەاند. بە عنوان مثال شمارە 1(تپە بابا گنجە) مندرج روی دریاچە اشارەایست بە شمارە 1 روی نقشە اصلی واقع در سمت راست شهر نوشین.
آنچە کە در قسمت جنوبی شهرستان ارومیە مهم جلوە میکند، مرز بین لهجەهای سورانی و کورمانجی در استان ارومیە و کل شرق کردستان میباشد. بە گونەای کە مرز بین شهرستانهای ارومیە با نقدە و اشنویە آغاز چنین انشقاقی میباشند. بە طرف شمال کرمانجی و بە طرف جنوب سورانی.
از لحاظ زبانی از شهرستان ارومیە بە طرف شمال شمار و درصد جمعیتی کورد و تورک تا حدودی متشابەاند. همچنین کلیە شهرستانهای آن ترکیبی(کورد و تورک) میباشند، اما از بخش جنوبی شهرستان ارومیە بە طرف جنوب استان زبان تورکی سیر نزولی پیدا میکند.
جهت اطلاعات بیشتر و چگۆنگی پراکندگی زبانی شهرستان( شهر و روستا) بە نقشەها، جداول، نمودار و راهنما مراجعە شود.
این پروژه همزمان با علم بر کلیه مشکلاتی که بر سر راه حل موضوع کنونی و حل نشده‌ی سرزمینی، مابین هر دو ملت کورد وترک ساکن این استان، در تلاش بودە است با در نظر گرفتن کلیه حساسیتهای مکانی این فضای جغرافیایی را در نظر گرفته و داده های آماری آن منطبق بر اطلاعات آماری موثق قرار گیرند؛ به گونه‌ای که واقعیتهای پنهان و مسئله ساز جغرافیای مرزهای داخلی – کنونی ایران و پراکندگی مذهبی آن از طریق نقشه، جدول، نمودار و مجموعه راهنمای نقشه با شکلی مدرن و امروزی در اختیار خواننده و مخاطب خود قرار گیرد؛ تا زمینه‌ی مطالعه‌ای علمی و استراتژیک در مورد این منطقه و مناطق مشابه را فراهم سازد.
نقشەی ترکیب مذهبی و ملی استان ارومیە سعی در نمایش چگونگی توزیع ترکیبهای جمعیت شهری و روستایی را از منظر زبانی و مذهبی بە سە زبان کوردی، فارسی و انگلیسی، از ماکو تا تکاب را دارد. حاصل تحقیقی چند سالە میدانی و کتابخانەای. سرشماریهای مرکز آمار ایران سال 1385مبنای اطلاعات جمعیتی بودە است.
شمار جمعیت وقت این استان 2 میلیون 873 هزار نفر بودە است. این تعداد در سرشماری سال 1390 شمسی بە 3 میلیون و هشتاد هزار نفر افزایش پیدا کردە است. بدین معنا کە تفاوت بین این دو سرشماری نزدیک 200 هزار نفر میباشد. این تغییرات و تغییرات بعدی جمعیتی در تحلیلهای جمعیتی نقشە گنجاندە نشدەاند.
بە علت درصد بالای زاد و ولد در مناطق کردنیشن استان بە نسبت نواحی ترک نشین(آنطوری کە آمارها نشان میدهند)، امکان اینکە بخش بیشتری از این 200 هزار نفر کورد باشند زیاد است.
اما آنچە کە در این قسمت مهم بە نظر میرسد این است کە سعی شدە است از طریق این وبسایت نقشە شهرستانهایی کە در این استان از لحاظ زبانی و مذهبی از بافت ترکیبی برخوردارند، با جزئیات بیشتری مورد بحث قرار گیرند. بنوعی کە جمعیت هر شهرستان و روستایی از لحاظ زبانی و مذهبی از طریق جداول، دیاگرام و نشانەهای خاص جغرافیایی نشان دادە شوند.
بر اساس اطلاعات موجود، این استان متشکل از 17 شهرستان، 2863 روستا است. ازاین تعداد 5 شهرستان و 1861 روستا کورد و مابقی تورک یا ترکیبی از کورد و تورک و سایر بافتهای جمعیتی می باشند. از جمعیت 2 میلیون و 873 هزاری استان(سرشماری 1385) 1 میلیون و 650 هزار نفر کورد و بقیە تورکها و سایرن را تشکیل میدهند. از طریق همین صفحە سعی شدە است کلیە جزئیات مربوطە نمایش دادە شوند.
$با توجه به مقدماتی که ذکر آن آمد یادآوری چند نکته الزامی بنظر می رسد:$
1) سال 2006 آغاز پروژه و اواسط سال 2010 میلادی اتمام بخش اصلی آن بود؛از آن دوره تا زمان چاپ آن در اواخر تابستان 2012، تغییرات جزئی انجام گرفته مورد ملاحظه قرار گرفته و سعی شده است که در محتویات نقشه گنجانیده شوند.
2)این پروژه بر اساس خواست و مطامع سیاسی هیچ جریان و گروه سیاسی و غیر سیاسی شکل نگرفته و نشات گرفته از اراده‌ای شخصی با علم بر کلیت مساله و ابعاد مختلف آن بوده است.
3) سال 2010 مجوز علمی و نشر آن از طرف انستیتوی کرد پاریس اخذ گردید. مراکز و سازمانهای عمده سیاسی و غیر سیاسی و تعدادی از موسسات دیگر اقلیم کردستان به دلیل پاره‌ای از مسائل از پذیرش مسئولیت آن سر باز زدند.
4) کلیه هزینه‌های پرداختی برای انجام این پروژه از آغاز( 2006) و تا اتمام و مرحله‌ی پخش آن ( در کل 7 سال) شخصی بوده و هیچ شخص یا گروهی نمی تواند ادعای حمایت مالی از این پروژه را داشته باشد.
5) متد تحقیق مبتنی بر اصول علم جغرافیا بوده و از اکثر روشهای آن از جمله : کتابخانه‌ای، میدانی و گفتگو استفاده شده است. عمده‌ترین بخش آن برداشت میدانی یا بازدید مستقیم از مناطق مطالعاتی بوده است. در بخش اعظم پیمایش های میدانی محقق حضور مستقیم داشته و در بقیه موارد افراد ساکن محل همکار پروژه بوده‌اند.
6) هیچ تحقیقی خالی از اشکال نبوده و با علم به اینکه بخش اصلی پروژه ی تحقیقی و جمع آوری اطلاعات از جمله برداشت های آماری از اماکن و پیمایش میدانی در شرایط نامناسب امنیتی انجام گرفته است؛ در چنین شرایطی مطمئنا اطلاعات حاصله بدون نقص نخواهند بود.
7) محقق هر گونه پیشنهاد، انتقاد و بازبینی علمی آمار و اطلاعات بکار گرفته شده را در جهت هر چه بیشتر پربار کردن محتویات و حذف کم و کاستیها با آغوشی باز پذیرا است.
8) محقق خود را در قبال هر نوع آمار، اطلاعات و مرزهای مشخص جغرافیایی بکار گرفته شده، مابین ساختارهاری جمعیتی ( گرچه همراه با کم وکاستیهایی هم باشد)، مسئول میداند.
9) بخشی از اطلاعات مربوط به شمار جمعیتی ترکیبات ملی، مذهبی و اقلیتهای مذهبی در هیچ کدام از مدارک و اسناد رسمی و منتشرشده ی موثق بنابه دلایل امنیتی قابل دریافت نبوده ؛ به همین دلیل از روش میدانی و بازدید مستقیم و گفتگو استفاده شده است.
10) این پروژه لزوم بررسی و شفاف سازی واقعیتهای پنهان یک جغرافیای امنیتی و حساس به لحاظ اتنیکی، با جمعیتی نزدیک بر سە میلیون نفر را بر خود واجب دانسته و در راستای بازنمایی پتانسیل های جغرافیایی و منازعات احتمالی پیش رو و لزوم توجه مراکز تصمیم ساز و مدیریتی با هدف تقلیل منازعات آتی آن را به انجام رسانیده است.
11) مرکز نشر و پخش کتابخانه اندیشه در شهر سلیمانیه منطقه ی فدرال کوردستان، مسئولیت پخش آن را بر عهده گرفته است.
12) نقشه دارای شماره استاندارد بین المللی یا شابک میباشد. شابک آن از کشور نروژ دریافت شده است.
$مختصری درباره ی محتویات نقشه:$
1) چارچوب کلی استان و شهرستانها منطبق بر تقسیمات سیاسی و اداری کشوریی ایران تا سال 1391.
2) نشان دادن موقعیت جغرافیایی هر کدام از شهرستانها، شهرها، روستاها و بخشی از عوارض طبیعی استان.
3) شمار جمعیتی هر یک از ترکیبهای زبانی و مذهبی استان با تمرکز بر شهرستان، شهر و مجموع کلی روستاهای استان.
4) نقشه با سه زبان کوردی، فارسی و انگلیسی آماده شده است.
ذکر اسامی کلیه روستاهای استان( بالای یک خانوار و تخیله شده).5)
6) چگونگی پراکندگی زبانی، مذهبی و اقلیتهای مذهبی استان از جمله: اهل حق( علی الهی و گورانها)، مسیحی، یهودی، زرتشتی و بهایی بر اساس مکان ( شهرستان، شهر و روستا) از طرق علائم و شاخصه‌های خاص جغرافیایی.
7) تغییر و بازگرداندن اسامی اکثر روستاها و مکانهای جغرافیایی دیگر به اسامی اصیل و محلی.
8) پیوست مجموعه‌ای مجزا از نقشه‌ها، جداول، نمودارها و راهنماهای متنوع به نقشه‌ی اصلی.
$ملاحظات:$
1) بر اساس درصد و شمارشهای انجام گرفته بر آورد جمعیت ساکنان تعدادی از شهرها ( نه شهرستانها) بعد از بررسیهای دقیق و همه جانبه تخمینی میباشند.
2) جمعیت کمتر از5% اعم از کرد وترک در شهرها منظور نگردیده، همچنین آمار دیگر ساکنان که متعلق به گروههای زبانی یا دینی دیگری بوده و کمتر از1% ( غیر از ارومیه) جمعیت را شامل شده‌اند لحاظ نشده و در آمارها گنجانیده نشده‌اند.
3) روستاهایی که کمتر از 25% ساکنان آن شامل هر کدام از جمعیت کرد یا ترک بوده‌اند روستایی یکدست و غیر ترکیبی اعلام شده و تماما ترک یا کرد قلمداد شده‌اند. اما در عین حال جهت نشان دادن اقلیتهای دینی ( گوران یا مسیحی) کمتر از 25% نیز در نظر گرفته شده است.
4) جمعیت ساکنان مراکز نظامی و پادگانها، نواحی صنعتی و خدماتی و رفاهی اطراف شهرها که در سرشماریهای دولتی با عنوان روستا مشخص شده‌اند، با آمارهای این نقشه تطابق نداشته و منظور نشده‌اند.
5) جمعیت ساکنان روستاهایی که بنا به علل سیاسی، اقصادی و طبیعی ویران یا خالی از سکنه شده‌اند، در نقشه محسوب نشده اما به اسامی آنها اشاره شده است.
6) منظور از کوره‌سنیها، ترکهای سنی مذهب میباشند. همچنین اهل حق ( علی اللهی) های استان که کردها از آنها به نام گوران یاد میکنند بخش اندکی از آنها که در جنوب استان ساکنند کرد و بقیه ترک زبان میباشند.
7) مسیحی شامل تمامی ارامنه، آشوریها و کلدانیها میباشند.
8) جمعیت ساکنان بهایی منطقه به جز شهرستان میاندوآب و ارومیه در سایر شهرها اعم از مهاباد و بوکان به دلیل شمار اندک شان به نسبت کل جمعیت شهرستانها منظور نشده‌اند.