ناونیشان: چەند ڕێگایەک بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ئازار لەماڵەوە
ئامادەکردن: د. #هەڤین کەمال شا محەمەد#

بۆ ئەو چارسەرخوازە ئازیزانەی کە بەدەست ئازارێکەوە دەناڵێنن، لێرەدا باس لە هەندێک ڕێگا دەکەم کەیارمەتیتان دەدات بۆ کەمکردنەوەی ئازارەکانتان لەماڵەوە، هیوادارم سوودی لێ ببینن:
1- ئازارێک کەبەهۆی پێکانێک، یاخود برینداری یاخود ڕووداوێک توشتدەبێت ئەوە ئەم 4 ڕێگایە ئەنجام بدە:
1- پشووی پێبدە.
2- جەوەنەی ساردی یاخود کیسی سەهۆڵ بخەرەرە سەر شۆێنی ئازارەکە (5-6) جار لە ڕۆژەکەدا، هەر جارەی بۆ (15-20) دەقیقە.
3- فشار بخەرە سەری و بیپێچە بە باندج یاخود هەر شتێک لەبەردەستت بێت.
4- ئەگەر ئازاڕەکە لەپەلەکاندا بوو، باشترە لەگەڵ بەستنەکەدا بەرز بکرێتەوە، بۆ کەمکردنەوەی ئاوسانەکەی. هەوڵ مەدا لە شوێنێکدا بۆ ماوەیەکی زۆر پاڵکەویت، دوای ماوەیەک دەستبکە بە جووڵە.
2- ئاو بەکاربێنە: لەکاتی بوونی برین، ڕووشان، سووتاوی، شوێنە بریندارەکە بخەرە بەر دەمی ئاوی سارد، یاخود بە پاکی سارد دایپۆشیوە. ئەگەر پێستەکە بڵقی کردبوو یان شین هەڵگەڕابوو یاخود ڕەش باشترە ڕای پزیشک وەرگریت.
3- لەکاتی ئازاری لەناکاوی ماسولکە یاخود جومگە بەهۆی پێکانەوە دەتوانیت پاکی سارد بەکاربێنیت بۆکەمبوونەوەی ئازار و ئاوسان، بەڵام ئەو نەخۆشانەی ئازاری ماسولکەی بەردەوامیان لەگەڵە، باشترە گەرمی بەکاربێنن وەکو جەوەنەی گەرم، حەمام و شاوەری گەرم.
4- بەکارهێنانی هەندێک دەرمانی ئازارشکێن، کەهیج زیانێکی لاوەکی ئەوتۆیان نیە، وەکو : ئیبۆپرۆفین، ئەسپرین، ناپرۆکسین، زیاتر بۆ ئەو ئازارانە دەبێت کە هەوکردنیشیان لەگەڵە. بەڵام ئەگەر کێشەی گورچیلە یاخود گەدەت هەبوو یان نەخۆشی دڵ و فشاری خوێن و هەر نەخۆشیەکی درێژخایەن، باشترە ڕای پزیشکەکەت وەرگریت، چونکە زۆر بەکارهێنانیان کێشە دروست دەکەن.
5- ئەسیتامینۆفین (پاراسیتۆڵ): بەکاردێت بۆ ئازاری سەرئێشە، دان ئێشە، ئازاری سوڕی مانگە، ئازاری ماسولکە لەگەڵ ماسولکە خاوکەرەکان، بۆ ئەو ئازارانە باشە کە مەرج نیە هەوکردنی لەگەڵ بێت.
6- بەکارهێنانی ئازارشکێنە ناوچەییەکان : وەکو جێڵ و کرێم، سپرای یاخود مشەمای ئازار بۆ ئەو ماسولکە، یان جومگە یەی ئازاری تیادایە، ئەمانە زیانی لاوەکیان زۆر کەمە. ئەگەر نەشتبوو دەتوانیت زەیتە ڕووەکیەکان بەکاربێنیت وەکو : زەیتی نەعنا، زەیتی زەنجەفیل، زەیتی زەیتون، (زەیتی مێخەک بۆ دان ئێشە).
7- حەمامی گەرم: زۆر بەسوودە بۆ زۆربەی جۆری ئازارەکان، بەتایبەتی ئازاری پشت و ئازاری جومگەکان. باشترین پلەی گەرما لەنێوان (92-100) ی فەهرەنهایتە. تەنیا ڕاکشان سوودی نیە بەڵکو بەکارهێنانی ئاوە گەرمەکەش یارمەتی هاتوچۆی سووڕی خوێن دەدات و ماسولکەکانیش خاو دەکاتەوە.
8- ئەگەر ئازارەکەت لەبەشی خوارەوەی لەشتا بوو، یاخود لەناوچەی کۆم و شوێنەهەستیارەکانت بوو، بۆ نموونە لەکاتی بوونی مایەسیری، فتق، ئازاری سووڕی مانگانە..هتد. باشترە لەناو تەشتێک ئاوی گەرم یاخود بانێۆکە پڕکە لەئاوی گەرم و تیایدا دابنیشە بۆ ماوەی (20-30) دەقیقە، (2-3) جار لە ڕۆژەکەدا.
9- مەساج کردن: ئەگەر خۆت بیکەیت یاخود نزیکێکت، یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئازاری سەر، یاخود ئازاری پشت و شان و مل، بەمەرجێک بەڕێگایەکی تەندروست و بەشێوەی بازنەیی ئەنجام بدرێت.
9- بەکارهێنانی چاوێلکە لەو کەسانەی تووشی سەرئێشە دەبن بەهۆی شەقیقەوە، یاخود نەخۆشی ترەوە، بۆ کەمکردنەوەی هەستیارییان بە تیشک. هەروەها لەو خوران و بێتاقەتییەی بەهۆی خۆڵ و ماددەی پۆلینی ناو هەواوە بۆیان دروست دەبێت.
10- میدیتەیشن و تێڕامان: ڕێگایەکی زۆر باشە بۆ کەمکردنەوەی ئازار، ئەویش بەوەی کە ماددەی ئیندۆرفین لەلەشتا زیاد دەکات، کە ئازارشکێنێکی سروشتییە، دەتوانیت لەگەڵیدا گوێ بۆ موسیکێکی ئارام بگریت.
11- هەندێک چای ڕووەکی هەیە یاخود شەربەتی میوە کەدەتوانیت بۆ ئازارشکاندنی ماسولکە گرژبووەکان بەکاردێت، وەک : شەربەتی گێلاس، شەربەتی توو، چای گوڵەبەیبوون، چای سەوز، چای زەنجەفیل، چای دارچینی.
12- خواردنی هەندێک جۆری خۆراک وەکو: بیبەری سووری توون، زەردەچەوە، شلک، گێلاس، سیر، نەعنا، شەوەفان، شیرەمەنیەکان، چەرەساتەکان کە ماددەی مەگنیسیۆمیان تیادایە و بۆ سەرئێشە زۆر باشن.
13- خواردنەوەی ئاو بە ڕێژەیەکی زۆر، باشترە (8-12) پەرداخ لەڕۆژێکدا بێت.
14- نووستن و پشوودان: لەکاتی گونجاوی خۆیدا شەوانە لەکاتژمێر 11 دا بۆ ماوەی (6-8)کاتژمێر.
15- دووربکەوە لە خواردنەوە ئەلکهولیەکان و جگەرەکێشان، وهەرگیز بەکاریان مەهێنە بۆ ڕێگا چارەیەک بۆ نەهێشتنی ئازار چونکە ئازارەکەت زیاتر دەکات و سەرئێشەت بۆ دروستدەکات کەبەڕێژەیەکی زۆر بەکاربێت.
15- لەکاتی ئازاردا دووربکەوە لە خواردنە ئامادەکراو موعەلەب و حازرکراوەکان، ئەو خواردنانەی لە ڕۆنێکی زۆردا سووردەکرێنەوەو فاست فودەکان.[1]