Kürt siyasetçi Ali Poyraz, cezaevinde kaleme aldığı günlüklerini 21 Yıl 4 Ay ismi ile kitaplaştırdı. Kağıt bulmanın dahi imkansız olduğu zamanda günlüğünü kaleme alan Poyraz, o dönemin direnişine ışık tutuyor.[1]
PKK Ana Davası’ndan 21 yıl 4 ay cezaevinde kalan Kürt siyasetçi Ali Poyraz, bu tutsaklığın önemli bir bölümünde tuttuğu günlükleri “21 Yıl 4 Ay” adıyla kitaplaştırdı. Merkezi Amed’te bulunan J&J adlı yayınevinden çıkan kitabın editörlüğünü ise Mihemed Ronahi yaptı.
Avrupa’da Kürt siyasal çalışmaları içinde yer alan Ali Poyraz’ın 21 Yıl 4 Ay kitabı yakın tarihe not düşerken, aynı zamanda yakın tarihin de özeti durumunda. Günlük tutmanın bile yasaklandığı, hatta zaman zaman kağıt bulmanın bile imkansız olduğu zamanlarda dayak, işkence ve hücre cezasına rağmen günlük korunmuş ve bugün bir kitaba dönüşerek bizlere ulaştı.
Kitap aynı zamanda bir tutsağın sürgün zamanları ile oluşturulmuş. Poyraz’ın günlükleri Maraş, Mersin E Tipi, Antep E Tipi, Adana, Eskişehir L Tipi, Aydın Özel Tip, İzmir Buca Kapalı, Antep Özel Tip ve Urfa Birecik gibi birçok cezaevinde yazılmış.
Politik gelişmelere ışık tutuyor
Türkiye ve Kürdistan’ın özellikle 1990’lı yıllardaki gelişmeleri de özetleyen kitap, o tarihte yaşanılanları kronolojik bir şekilde ele alıyor. Öyle ki Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın PKK ile yaptığı barış görüşmelerinden İstanbul'daki Gazi Katliamına, sınır ötesi işgal operasyonlarından Kürtlerin yaşadığı baskı ve şiddete kadar birçok konu not edilmiş. Açlık grevi ve ölüm oruçlarının da anlatıldığı kitapta, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın uluslararası bir komplo ile Türkiye’ye getirilmesinin zindanlarda yarattığı öfke de ele alınmış.
‘Sol yanıma saplı mızrak’
Cezaevlerinde PKK’li tutsaklar başta olmak üzere politik tutsakların günlük yaşam disiplinleri, kolektif yaşam ve dayanışmasının da anlatıldığı kitapta, kimi zaman rüyalar, kimi zaman da zindana ulaşan acı haberlerin yarattığı psikolojik ruh hallerini de görmek mümkün. Poyraz’ın gerilla saflarında yitirdiği iki kız kardeşi ile ilgili haber kendisine ulaştığında kalemlerin mürekkepleri bitiyor. Poyraz şehit düşen Handan ve Rahşan Poyraz’a, o gün yazamadıklarını daha sonra bir daktilo ile günlüklerinde duygu ve düşüncelerini yer veriyor. Rahşan’ı anlatırken Poyraz, Sol yanıma saplı bir mızrak diye tanımlıyor.
Umut ve inanç
Ali Poyraz her ne kadar kişisel bir günlük tutsa da aslında tüm tutsakların umut, inanç, direniş ve özgürlük çığlıklarını ifade etmiş. Yine zindanlarda yaşanan onca baskı ve şiddete rağmen on yıllarca nasıl direnildiğinin de kitabında anlatan Poyraz, espriler, hikayeler ve günlük politik mizahı da kitabından eksik etmemiş.
28 Kasım 1994 yılında başlayan günlük tam 21 yıl 4 aylık tutsaklığın ardından 12 Temmuz 2002 yılında sona eriyor. Günlük sona erse de Poyraz’ın politik mücadele hayatı kaldığı yerden devam ediyor. Kitabın arka kısmında ise Poyraz’ın farklı cezaevlerinde çekilmiş fotoğrafları da bulunuyor. Bir gardiyanın Biz emekli olacağız sen hala içeride misin? deyişi ise günlüğü tutan Poyraz’ın yaşadığı süreci anlatır nitelikte.
Ali Poyraz kimdir?
Ali Poyraz, 1962 yılında Sivas Gürün İlçesi’ne bağlı bir Alevi köyü olan Bozüyük’te dünyaya geldi. Bu köy aynı zamanda 68 kuşağının önemli bir ismi olan Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan ile birlikte asılan Hüseyin İnan’ın köyü. Daha çocuk yaşlarda PKK kurulmadan Apocular grubu ile tanışıyor. Büyük abisi PKK Merkez Komite üyesi Hüseyin Poyraz’dan (Rubar Deniz) etkilenen Ali Poyraz, 1981 yılında Pazarcık kırsalında PKK kadrosu iken tutsak düşüyor. PKK Ana Davası’ndan yargılanan Poyraz, idam cezası ile yargılanıyor ve cezası Yargıtay tarafından onanıyor. Ancak 12 Eylül Askeri Cuntası kalkıp Turgut Özal döneminde getirilen bir yasa ile idam kararı kaldırılıp, cezası 21 yıl 4 aya düşürülüyor.
Poyraz, çoğunluğu sürgün olmak üzere farklı cezaevlerinde toplam 21 yıl 4 ay kalıyor. PKK Merkez Komite üyesi olan abisi Hüseyin Poyraz’ı Ocak 2017 yılında Türk devletinin hava saldırıları sonucu kaybediyor. Poyraz’ın kız kardeşlerinden Rahşan 1990 yılında ve Handan ise 1993 yılında gerilla güçlerine katılıyor. Poyraz her iki kız kardeşini de Türk ordusu ile yaşanan çatışmalarda, 1996 yılında kaybediyor. Poyraz, halen Kürt siyaseti içerisinde aktif çalışma yürütürken, ağırlıklı olarak İngiltere’de Kürt Halk Meclisi çalışmaları içerisinde yer alıyor. Poyraz önümüzdeki dönem 12 Eylül döneminde zindanları anlatan ikinci bir kitap hazırlığı yapıyor.