ناونیشانی بابەت: عەزیز گەردی کەسێک وەکی کەس نەبوو!
ئامادەکردن و نووسین: سالار عەبدولڕەحمان

زۆرجار بیر لەوە دەکەمەوە، ئەرێ شتێک هەیە لە مۆم بچێت؟ بەتەواوی وجوودی خۆی، هەر بسووتێ و جەستەی بتوێتەوە!؟ لەپێناو هیچ نا، تەنیا لەبەر ئەوەی دەوروبەری ڕۆشن بکاتەوە ، بەبێ هیچ بەرانبەرێک ، سوودێک، خۆی بکاتە قوربانی دەوروبەکەی!
دەشڵێن میللەتان، بە مەزنە مرۆڤان، مێژووی خۆیان دەنوو#سنە#وە و پێشیش دەکەون. زۆرم دەربارەی ئەو مرۆڤە مەزانانە خوێندووتەوە و ژنەفتووە ، لێ چ بکەم ، چونکە کوردم و خودا بە کوردی درووستی کردووم ، هەر حەزمکردووە ئەگەر باسی هەر کەس و تاقم ولایەنێک بکرێت ، شتێکی کوردانە و کەسایەتییەکی وەهامان هەبێت ، لەوانی تێپەڕاندبێت و زمانی منیشی وەها درێژکردبێت ، تا بتوانم خۆم و میللەتەکەی خۆمی پێ هەڵدەمەوە و سنگ ڕەپێشخەم و سەرم پێی بەرزکەمەوە ، ئەگەر بەرزترین چیای دونیام لۆ باس بکەن ، من هەر سەفینم پێ سەرکەشترین چیای دونیایە ، ئەگەر جوانترین دەریام لۆ وێنا بکەن ، من هەر گۆڵی (وانێ) م پێ دڵڕفێنترین دەریاچە نا بەڵکوو دەریایە ، ئەگەر باسی ناودێرترین خواردن و پیتزای دونیام لۆ بکەن ، من هەر بەربەسێڵی و دۆغەواو ساوارو هەرمیشک وناوسێری وکەلانەی خۆمانم پێ بەلەززەتترین خواردن وپیتزایە ، ئەگەر جوامێرترین سەرکردەی دونیاشم لۆ بژمێرن ، من هەر پێشەوام پێ سەرتۆپی فیداکاران و جوامێرترین سەرکردەو پێشمەرگەی مێژوو وپێشەوای پێشەوایانە .
لێم بوویتە خوو وگەلێک جاران بیردەکەمەوە ، داخۆ میللەتان ، دەستە وتاقمان ، کەسایەتییەکان ، چیان هەبووە ، وەها ناودێر و پێشڕەفتە وسەردەستەن ؟
هەر چەندی سەردەینم ودەبەم ، هەر عەقڵم ئەوەندە بڕ دەکات بڵێم:- بەسێ شتان جێی شانازین:-
1 _ دڵسۆزی
2 _ ڕاستگۆیی
3 _ کارکردن ( تێکۆشان ) .
ئەگەر ئێمەی کورد ئەحمەدی خانیمان نەبایێ ، ماڵباتی بەدرخانی ومەستوورە و نالی ، حاجی قادر و هێمن ودڵدار ، زیرەک و محەمەدی ماملێ و محەمەد عارفی جزیری ، پەشێو وعەزیز گەردیمان نەبایێ !؟ ئەرێ بەڕاست چمان دەکرد ؟ ئەرێ دەکرا سەرمان بەرز بکردبایێ و ڕوومان بهاتبا بمانگۆتبا:- ئێمەش هەین .. !؟
دڵنیام نەماندەتوانی زار هەڵبچڕێنین و فززەمان لێوەبێت .
ئۆخەی .. هەزار جار ئۆخەی ، خۆ ئەو مرۆڤە مەزنانە جێی شانازین . بەڵام پرسیار ئەوەیە:- ئەرێ چ شتێک ، چ ڕایەڵێک هەیە ، ئەوانە وگەلێکی دیکەی وەکوو ئەوانیش بە یەکەوە دەبەستێتەوە ؟ بێگومان هەر هەمان سێکوچکەکەی ئاماژەم پێیدا:- 1_ دڵسۆزی 2 _ ڕاستگۆیی 3_ کارکردن ( تێکۆشان) ە .
لەناو ئەوانەی باس کران ، ڕەوانشاد عەزیز گەردی یە ، کەسێکی دەگمەن وناوازە ، ڕەنگە نەک لەناو کورد ، بگرە لەوانەیە لەناو میللەتانی دیکەشدا نموونەی لەو جۆرە هەر نەبووبێت !؟
عەزیز گەردی هەر سێ خەسڵەتەکانی زۆر بەچڕی وتووندی تێدا بوو ، پشتی لەتەواوی خۆشییەکانی ژیان کرد وهەر بەتەنیا لەبۆ کورد وخاک وزمانەکەی ژیا ، دەبێت بزانین هۆکار چ بوو ! ئەو ڕێچکەیەی گرت ؟ بەبۆچوونی من تەنیا وتەنیا هەر ئەوەبوو ، میللەتەکەی ، خاکەکەی ، زمانەکەی خۆی زۆر بەڕاستی خۆشدەویست ، دڵسۆزانە شانی وەبەرنا وکاری کرد ، کارکردنەکەشی تێکۆشان بوو بۆ سەربەرزی میللەتەکەی ، هەر ئەو هەستە پاقژ وپیرۆزە بوو ، بووە پاڵنەر ونەیهێشت باق وبریقی زۆر و زەوەندی ژیان فریووی بدات وبەهرەکەی لێ وەشێرێت .
ڕەوانشاد عەزیز گەردی ، سێ شتی گەلێک خۆشدەویست:-
1 _ سرووشتی کوردستان وهەموو ناوچە و پارچەکان بەبێ جیاوازیکردن
2 _ زمانی کوردی بەهەموو زار وبن زارەکان
3 _ لەناو خەڵکدا زیاتر کەسانی سادە وچینی هەژاری خۆشدەویست ، لەوانەش زیاتر توێژی گەنجی خۆشدەویست وپتریش متمانەی پێیان هەبوو .
دیقەتم دەدایێ ، لەگەڵ گەنجان زۆر زیاتر دەگەشایەوە ومەیلی دەدانێ ، پێی وابوو ئەوان پاکترن ، پیس وپۆخڵیەکانی ژیان بەرۆکیانی نەگرتووە و هەر ئەوانیش جێی هومێدی دواڕۆژن ودەبێت پشت بەوان بەسترێت .
هۆشمەندی کوڕە گەورەم یەکێک لەو کەسانەبوو ، عاشقی قەڵەم و بەرهەمی گەردی بوو ، هۆکارەش ئەوەبوو ، هەر لەگەڵ هەراشبوونی عەقڵی هەرچوار منداڵم ، هەردووک کوڕەکەم ( هۆشمەند وڕەوشت) و هەردووک کچەکانیشم
( ستران وئاسمان) م بە بەرهەمی ( داغستانی من) ی ڕەسوڵ هەمزاتۆڤ لەوەرگێڕانی گەردی و دیوانی ( تاریک وروون) ی مام هێمنی شاعیر ونامیلکە شیعری ( شەونیە خەونتان پێوە نەبینم ) ی عەبدوڵڵا پەشێو، پەروەردەکردبوون . لە هەمووشیان زیاتر ، هۆشمەند پتر عاشقە پەڕتووک و لەنێویشیاندا داغستانی من ومامۆستا عەزیز گەردی بوو ، ڕۆژگار وەها سووڕی دا ، ئەوهۆشمەندە زیرەک وتێگەیشتووە لەبارێکی سەختی دەروونی ، لەکۆلێژی ئەندازیاری تۆرابوو وبەهیچ شێوەیەک نەدەهاتەوە سەرخوێندنەکەی ! هەموو هەوڵێکم دەدا وبێ سوودبوو ، ڕۆژێک داوام لەمامۆستا کرد ، بەڵکوو پیاسەیەکی پێ بکات ، چونکە هۆشمەند زۆرزۆری مامۆستا خۆشدەویست و هەرگیز قسەی نەدەشکاند ، وتم: لەگەڵ پیاسەکردنەکەشیدا هەندێک ئامۆژگاری بکات وبەڵکوو بکەوێتەوە سەر خوێندنەکەی زانکۆی ، ئەوەبوو لەبەهاری (2015) لەبەحرکە ڕا بەترومبێلەکەی خۆی هاتە #هەولێر#ێ وبەخۆی وهۆشمەندە فەندی گەشتێکیان تا قەڵای دیوینی مێژوویی کرد ، پاشان کوڕەکم گێڕایەوە وتی
:- بابە ، دەچووینە هەر جێگەیەک یان کۆنە هەوار وگوندێک ، یەک یەک باسی ئەوجێگەیانەی دەکرد .
دەیوتت:- هەرلەبەحرکە ومزگەفتی گەورەی وکانییە بەناو بانگەکەی ڕا، وەها باسی دەکرد ، دەتوت تاریفی مەعشووقەکەی خۆی دەکرد ! شوێن نەما لێی نەدوێت ، هیچ بێ حەوسەلە نەبوو ، زۆر لەسەرخۆ، زۆر سادە ، بەو گەڕان وسووڕانەماندا زۆر دڵخۆش وئاسوودە بوو . منیش ڕێک لەگەڵ قسەکانی هۆشمەند ، بەسەرهاتێکی خۆم لەگەڵیدا وەبیر هاتەوە ، ساڵ بەهاری ساڵی ( 2014) بوو ، هێشتا #داعش# وەکوو سن وکیسەڵە بەوڵاتمان وەرنەببوون وژەهریان نەڕژاندبوو ، من ئەوەندە لەژیانی خۆمدا سەرسامی زمان و وەرگێڕان وناوەرۆکی ( داغستانی من) ببووم ، هەر بە
( کوردستانی من ) ناوم دەهێنا ، زۆربەی جاریش ئاماژەم پێی دەدا وتەنانەت لەبارەیەوە گفتوگۆشم لەگەڵ مامۆستا عەزیز دەکرد ، ئەویش زۆرزۆری پێخۆش دەبوو و لەو جۆرە بابەتە ئەدەبیانە هەرگیز بێزار نەدەبوو ، تا وەهای لێهات ، ڕۆژێک بیرۆکەیەکم بەمێشکدا هات و وتمێ
: - مامۆستا ، لۆ نایێی گەشتێکی داغستان بکەین ؟
دەتوانین فیزای ڕووسیا وەربگرین و لەوێوەشڕا دەچینە داغستان ، ئەوجار پیاسە لەناو محەچ قەڵا دەکەین ، لەناو میللەتە جیاوازەکانی داغستان دەگەڕێین هەتا ببینین ئاڤار و لیزگی ولەک..هتد ، چۆن چۆنین ؟ دەچین بزانین (خینکالی ) چییە ( خواردنێکی داغستانی یە) و .. هتد . ئەمن زۆر بەتاسووقەوە قسەم دەکرد وخوێنم گەرم داهاتبوو ، هەر لەدانانی بیرۆکەو چۆنییەتی جێبەجێکردن دابووم ، کەچی مامۆستا هیچ شێلوو نەبوو وقسەی نەدەکرد ، بێدەنگ گوێی لەمن گرتبوو ، تاوەکوو ئەمن تەواو دەبم ، لە کۆتاییدا گۆتم:- ئەوجە ئەتوو چ دەڵێی مامۆستا ؟
ئەمن پێموابوو پشتگیری بیرۆکەکەم دەکات وگەشتێکی زۆر خۆشی ئەوێ دەکەین ، ئەو کەشوهەوایەی لەناو وشەکانی داغستانی مندا هەیە ، بەزیندێتی سەران وڕۆشنایی چاوان دەیانبینین ، کەچی مامۆستا وەها وەڵامی دامەوە
:- کاک سالار ، ئەوە ئەتوو چ دەڵێی !؟ ئەمن چ پێویستم بە سەفەری داغستان هەیە !؟ هەتا یەک بستی وڵاتەکەی خۆم مابێ و نەمدیتبێت ، هەر گەڕیدەی وڵاتی خۆم دەبم ، داغستان و وڵاتانی دیکەی دونیایێ بەمن چی .. !
بەم وەڵامە ناچاوەڕوانکراوەی مامۆستا ، دەتوت کوندەیەک ئاوی لێراویان بەسەر داکردم ، ڕێک لەجێی خۆم تاسام ، چەند ساتێک هیچم پێ نەگۆترا .. !؟
وەڵامەکەی زۆر کوورتبوو ، بەڵام دەتوت کوتکێک بوو و لە تەوقی سەری دام ، پێی حەپەسام ، هەر لەوێ دەمێشڕا ئەوەم لەمێشک چەسپی ، تا وڵاتی خۆت نەگەڕێی ، شارەزای نابی ، شارەزاشی نەبی هەرگیز خۆشتناوێت ، چ جای بگاتە ئەوەی عاشقی بیت ، ئەمن هەر لەو دەمی ڕا شتێکی نوێم لەبۆ ئاشکرا بوو ، پێشتر پێموابوو مامۆستاعەزیزگەردی عاشقی هەمزاتۆڤ وداغستانەکەیەتی ، بەڵام نا ، من لەوە حاڵی بووم هەڵەم ، مامۆستاش وەکی حەزرەتی ئەحمەدی خانی ، کاتێک مەم وزین دەکاتە بەهانە بۆدەربڕینی بیروباوەڕە مرۆڤدۆستی و کوردپەروەریەکەی ودەڵێت:-
( شەرحا غەمێ دڵ بکەم فەسانە
‌ زین و مەمێ بکەم بەھانە )
تاوەکوو ئەمیش لەپەنای ( داغستانی من) ی هەمزاتۆڤ ، کە تەنیا بەهانەیەک بووە وچیدیکە نا ، بەهانەیەکی باشی وەچنگ بکەوێت ، تا لەپەنای ویدا خۆی لە کەڵبەی تیژی (#بەعس#) ی دڕندە هەرە برسییەکەی سەدەی بیستەم بشارێتەوە ، لەلایەک نەکەوێتە بەردەستیان ، تاوەکوو نەیهاڕن وتۆزی بەبا نەکەن ، لەلایەکی دیکەشڕا لەخزمەتی گەل وزمانەکەی نەکەوێت و دژی سیاسەتە دوژمنکاریەکانی بە هەموو هێزی قەڵەم وهزری خۆیەوە بەرەنگاریان ببێتەوە وتەنانەت پشتیشیان لەعەرزی بدات ، لەوێوە تێگەیشتم لەپەنای ئەو وەرگێڕانەیدا ، عاشقبوونی خۆی لەبۆ زمان وخاک ونەتەوەی کورد چەندە وتوانیشی چۆن چۆنی زۆر بەئازایانە و بوێرانە و کوردانە مەبەستەکەی خۆی بگەیێنێت ، ئەوە ئەو نهێنییەیە وای کرد لە دوای داڕمانی بەرەنگاربوونەوەی چەکدارانەی هێزی کورد لە دژی بەعس ، گەردی بوێر هات وقەڵەم و وشەی کردە گولەم ولەپێناو مانەوەیدا لەسنگی سیاسەتی (تەرحیل) و (تەبعیس) و (بەعەرەبکردنی) دا ، وەکی داربەڕوویەکی ڕەگاژۆ ، خۆی ڕاگرت وڕاگرت ، نەئەو کات ونەئێستاش باڵای ئەو وەرگێڕانە نەچەمایەوە ولەڕەونەق نەکەت ، ئێستاشی لەگەڵدابێت سەرتۆپی وەرگێڕانی زاری ناوەڕاستی کوردییە و پێم وایە بەرهەمێکی دیکە نادۆزرێتەوە شان لەشانی وی بدات ، مامۆستا عەزیزی ڕەوانشاد وەهای فێرکردم ، بەیەک ڕستەی کوورت ، تەواوی حەزێکی منی لەگەڕان بەوڵاتان ژێراوژوور کرد ، منی خستە سەر شاڕێگەی گەڕان لە بست بەبستی خاکی وڵاتی خۆم ، هەر لە دوای ئەم گفتوگۆیەمان بوو ، زۆرمان گەشت بە یەکەوە کرد ، هەرجارەی بەجودا ، چووینە (وراتی کۆیێ ) ، چووینە ( قەڵای دیوینێ ) ، چووینە ( گۆڕ قەرەجی حەزرەتی حاجی قادر) و ( #تەقتەق#ێ ) ، چووینە ( بن چیای کوڕەک بەلای گەرووی مێگر و #ڕواندز#ێ ) ، چووینە ( ئەشکەوتی جاسەنە ، ئەو ئەشکەوتەی کاتی حوکمڕانی شێخ مەحموود مەلیکی کوردستان ، ڕۆژنامەی بانگی حەق و ئومێدی ئیستیقلالی لێچاپکراوە ) ، چووینە ( دۆڵی سماقووڵی ) و بەلای (هیران ونازەنینان ) دا گەڕینەوە ( شەقەراویێ ) ، چووینە ( خاک و خۆڵی #شارەزوور# و زادگەی حەزرەتی نالی )
، بەپیاسە لە ( بەحرکەی ڕا هەتا سەر بەستۆڕەی ) بەپێیان چووین وگەڕاینەوە ، چووینەگوندی ( قووچەبڵباس ) ی دەشتی هەولێرێ ، گەڕاین .. گەڕاین ، زۆر جێگەی کوردستان گەڕاین ، زۆرجێگەی تریش مابوو بگەڕێین ودەرفەت نەبوو ، لە هەمووشیان زیاتر ، حەزی دیتنی ( سەرشاتانی حەزرەتی مەولەوی تاوەگۆزی ) بوو ، لەگەڕانەکانماندا تا زیاتر بگەڕاباین ، پتر عاشقی زمان و خاک و وڵاتی خۆمان دەبووین . لەهەر گەڕانێکیشدا ، من زیاتر لەحەزی گەشتی دەرەوەی وڵات دووردەکەتمەوە ودەتوانم بڵێم ئێستا ئەو حەزەم هێندە کەم بووە ، وای دادەنێم هەر نەم ماوە ، حەزی گەڕان بەخاکی وڵاتی خۆم بوویتە خولیام ، تەنانەت بەو حاڵی نەخۆشی وبێبڕستی جەستەییەی ێێستامەوە ، دوێنی لەگەڵ هەردوو هاوڕێی ڕوحی وخاڵوانم هاوڕێ تەیب وهاوڕێ دارا ، هەتا سەری ( سەفین ) ونزیک ( دانازێ) چووین ، دیمەنی وڵاتەکەم ئەوەندە لەمبەر وئەوبەری جوان ودڵڕفێن وسەفینم ئەوەندە سەرکەش بوو ، شاگەشکە بووم ، هەرچی ئازای پڕئازاری جەستەم هەبوو ، بۆ ماوەیێک لەبیرمکرد ، دەتوت لەسەرباڵی هەوری خەیاڵ دام ، لێ هەر تینووی دیمەنی ئەو وڵاتەم ، کە ڕەوانشاد عەزیزگەردی بەو پەڕی خۆشحاڵی وئارەزوومەندانەوە بۆی تێدەکۆشا و لەپێناویدا دەسووتا ، منی هاوڕێ وهاوسەفەر وقوتابی و شوونپێ هەڵگری ئەو مامۆستایە گەورەیەم ، لەگەڕانی وڵاتەکەمدا هەر وا ژەمبردەم ، ژەمبردەم وتامەزرۆییشم نە شکا و نە هەرگیزیش دەشکێت ، بەڵام تێگەیشتم چۆن وبە چی مرۆڤ دەکەوێتە سەر ڕێچکەوشاڕێی مەزن بوون و چۆن چۆنیش هەر وەکوو مۆم ، لەپێناو ئامانجێکی پیرۆزدا دەشەوتێت ...!
ب
دوو دکتۆرا و هۆکارێک
( خستنە سەر بەڕێ ی هەندێک شتی بن بەڕێ )
ئەوە ژیانە ..........
هیچ کەس ناتوانێت پەی بە دەروونی ئەوانی دیکە ببات ، با زۆریشی لێ نزیک بیت ، با دایباب وبرا و کەسی یەکدی بن ، با برای گیانی بە گیانی و دۆست ودڵداری یەکدیش بن ، بازنەیەک ، پەناو پێچێک وژووری زۆر داخراوی وەها هەن ، تەنانەت زۆرجار کەسەکە بەخۆشی ودوای ساڵانێکی دوور ودرێژ ، ئینجا شتێک لەکردەوە ودەروون و تامی زاری خۆی دەزانێت ودەیناسێت ! دەی کەواتە ئەستەمە ، زۆریش سەخت و ئەستەمە ، مرۆڤ بە ئاسانی بناسرێت وبە چەند ڕێ و ڕێبازێک شیبکرێتەوە وپێناسەی بۆ دابندرێت وپاشانیش بخرێتە قاڵبێک وئاوێ بێنە و دەستان بشۆۆۆۆ . !؟
ئاسان نییە .. هیچ ئاسان نییە ، تەنیا ئەوە نەبێت ، بەهۆی کردەوەیەک ، وشەیەک ، ئاماژەیەک ، سەرەداوێک بکەوێتە بەر دەست و پێیدا شۆڕبیتەوە ، ئەوە خوایە ، لەبنی کولەکە بدەیت وبگەیتە ئەنجامێک ، ئەویش هەر گریمانەیە و هیچ دەستەبەرێکی دڵنیاکەرەوەی نییە ، داخوا هەر بەڕاست هەموو جارێک ئەنجامی درووست وە دەست دێنێت ؟ یانیش ئەڵڵاقۆیسەن وخۆت وبەختت ، جارێک باوەشت بە درووستییەکە دا کردووە وهەزار جارانیش بەسەر هەڵەدا کەوتوویت .
ڕەوانشاد عەزیز گەردی ، سەرباری بلیمەتییەکەی ، کەسایەتییەک بوو، خوو و خدەی سەیر و سەمەرەی هە بوو !؟ لەگەڵ ئەوەی زۆر سادە و خاکی بوو ، دڵسۆز وخۆنەویست ، زیرەک و بیر تیژبوو ، بەڵام لایەنێکی دیکەشی هەبوو ، هەرگیز بەئاسانی شتی لەبیر نەدەکرد ، ئەمن لەو کاتەی ناسیوومە وهەتا کۆچی دواییەکەی ، ئەو سیفەتەی بەزەقی تێدا مابوو ، بۆ کەسێکی نووسەر ، بیرتیژی ولەبیرنەکردن خەڵاتێکی خوداییە وهەموو کەس وەبەری ناکەوێت ، لێ وەکی خۆری گەش وسوودبەخش ، ئەم سیفەتە لایەنی سووتێنەریشی هەس .. !؟
ئەم چیرۆکە ، تاڵ وشیرینە ، لە ساڵی ( 1982) زایینی دەست پێ دەکات .
چۆن بوو ؟
عەبدوڵڵا محەمەد سەعید و عەزیز ئەحمەد عەبدوڵڵا ، لەسەرەتای ساڵی حەفتا ئاشنایەتیان پتەو دەبێت ، ئەو کات هەولێر گچکە ، زۆریش گچکە بوو ، شارێکی کاسب و ڕاکەی بەدوای پارووە نانی خاو وخێزان بوو ، ئەوانەی خولیای ئەدەب وهونەرییان هەبوو ، یەکدی ناسینیان زەحمەت نەبوو .
ئەوێ ساڵێ ، زۆر کەم هەبوون بزانن عەزیز گەردی کێ یە ؟
عەبدوڵڵا محەمەد سەعید دەگێڕێتەوە
:- جارێکیان ، ساڵی ( 1970) لەلای پەڕتووکخانەی ( خۆشناو) ، من وعوسمانی پەڕتووکخانەی خۆشناو و عەزیز ئەحمەد عەبدوڵڵا و یەک دووی دیکە ڕاوەستابووین ، ئەو کاتیش ڕەوانشاد عەزیزگەردی چەند بابەتێکی لە هاوکاری بڵاو کردبۆوە ، بەڵام زۆر کەم خەڵک دەیانناسی کێ یە و ڕووخساڕ وقەد و باڵای چۆنە !؟ تەنانەت عەبدوڵڵا محەمەد سەعیدی هاوڕێ ی نزیکیشی هەر بابەتی وی خوێندبۆوە و نەیدەزانی عەزیزگەردی کێ یە !؟ لەپڕ کابرایەکی لاییدە لەولای ڕا هات ، دوای چاک وچۆنی لەگەڵ (عوسمان ) گۆتی:- ئەرێ ئەو عەزیزگەردییە کێ یە .. !؟ (عوسمان) یش گۆتی
:- وەڵڵا ئەوەتە ، ئەوە عەزیزگەردی یە !
ئێمە هەموومان و لەوانیش پتر من حەپەسام !
کابرای لاییدە گۆتی:- پەکککووووو ! چما ئەو لەڕ ولاوازە عەزیزگەردی یە !؟ ئەمن پێموابوو یەکەکی چارشانەی وەکی ڕەسوڵ گەردی یە .. ئیدی بووە پێکەنین .
ئەو عەبدوڵڵا محەمەد سەعیدە ئێستا ڕۆژنامەنووس ولێکۆڵەری گەورەی کورد عەبدوڵڵا زەنگەنەیە و شوکر ئێستاش لەژیاندا ماوە وخودا تەندرووست وتەمەندرێژی بکات ، ئەو عەزیز ئەحمەد عەبدوڵڵایەش ڕەوانشاد دکتۆرعەزیزگەردی ، وەرگێڕونووسەری گەورەو ناوبەدەرە وچوویتە بەر دڵۆڤانی خودێ .
هەرزەنگەنە دەبێژێت:- هاوڕێیەتییەکەمان نا ، بەڵکوو برایەتییەکەمان هەردەهات پتر وپتەوتر دەبوو ، گەلێک جاران لە خانووەکانی شەهیدانی خەنجەر ( سێتاقان ) وە ، چونکە ماڵمان لەوێ بوو ، بەپێیان دەهاتمە تەیراوە و لای باخچەی (کوردوعەرەب ) ، درووستر بڵێم ، لای ترافیک لایتی ئێستا ، لەوێ ڕەوانشاد عەزیزگەردی ، خانوویێکی سەرئاوەڵا ( مکشوف) ی بەکرێ گرتبوو وبەتەنێ دەژیا ، زۆرجارانیش وەختێک دەچوومە لای ، دایکی یانیش خوشکی دەهاتنە لای وخزمەتیان دەکرد .
زەنگەنه دەڵێت:- ئەو ساوار بەتۆڵکەیەی لەوێم خواردیە ، بێ نموونە بووە و تا ئێستاکەشی لەگەڵدا بێت تامیم لەهزرمدا ماوەو ولەبیرم نەکردووە .
چیرۆکی ئەو دوو هاوڕێ وبرایە بەردەوامە ...
زەنگەنە ، ماڵیان دەچێتە تەیراوە ، یەک دوو کۆڵانێک لە پشتی ڕێستۆڕانتی سەفینی جاران . ڕەوانشادیش لەگەڵ برادەرەکانی زووزوو هەڵدەکشانە لای بازاڕ وقەڵاتێ ، بە بەر دەرگەی ماڵمان ژۆردا دەچوون ولەگەڕانەوەشیاندا ژێردا دەهاتنەوە .
زەنگەنە بەهۆی کارامەیی خۆی ، وەکوو ئەندازیارێک ودوای لێوەشاوەییەکی ئەفسانەیی لەبەستنی کارگەیەک لەلای هەریر ، ئەندازیارێکی فەرەنسی ، لەوێ هاوکاری دەبێت لەکار و پڕۆژەکە ، کاتێک دەبینێت کارامەیە ، بەداوەتنامەیەکی ڕەسمی ، داوەتی دەکات تاوەکوو خولێک لەفەرەنسا بینێت ، ئەمیش بەخۆی و بوکەخان ( چونکە تازە زەماوەندییان کردبوو ) ، ساڵی ( 1982) زایینی دەچنە فەرەنسا ، لەوێش زەنگەنەی دڵسۆز ، ڕەانشاد گەردی لەبیر ناکات ، دوو پەڕتووکی گرنگی بەدیاری لەبۆ دێنێت ، یەکێکیان فەرهەنگی لاغوس ( لاروس) دەبێت .
چونکە زەنگەنە بێ فەرق وجیاوازی یە وپێی خۆشە گەردی بێتە ماڵی ، خۆشی دەوێت وشانازیشی پێدەکات ، هەرجارەی ڕەوانشاد گەردی وهاوڕێ یەکانی بەبەر ماڵی زەنگەنە ژۆردا هەڵدەکشێن ، داوای لێ دەکات سەردانی ماڵێیان بکات ، تاوەکوو دیاریەکەی پێشکەش بکات ، هەتا جارێک گەردی وەها وەڵامی دەداتەوە
:- کاک عەبدوڵڵا ، ئەوکەسەی دیاری پێشکەش دەکات ، دەبێت بەخۆی بچێتە لای کەسەکە ، نەوەک بەپێچەوانە ، دیاری پێدراو بڕواتە ماڵی دیاری پێدەر .
دیارە ئەوقسەو باسە لەجارێک پتر دووبارە بوویتەوە و گەردیش هەر ناچێت . زەنگەنەش بەوە ناسراو و مەنشوورە سوعبەتچییە ، دەڵێت
:- ئاخر لۆیێ ئەتوو دەبی بێیە ماڵێ و من دیاریەکەت پێشکەش بکەم ، چونکە ئەتوو مامۆستای و منیش موهەندیسم .
پەرچە کرداری ئەو قسەیەش ئەوەبوو ، ئێستا وئێستاشی لەگەڵ دابێت گەردی دیاریەکانی وەرنەگرت .. !؟
لەکاتی ڕوودانی ئەو گفتوو گۆیەدا مامۆستا عەلی حسێن شاهێد بوو .
چیرۆکی گەردی وزەنگەنە بەردەوامە ..
زەنگەنە ساڵانێکی زۆر لە بواری نووسین وفەرهەنگی دادەبڕێت ، ژیان ناچاری دەکات کەمتر گەردی ببینێت ، تا لەیادی سەدساڵەی ڕۆژنامەگەری کوردی ( 1998) ی زاینی ، چونکە ئەوێ ساڵێ دەیانویست یادەکە بەشکۆە بکەنەوە ، سەندیکای ڕۆژنامەنووسان پاڵپشتی چەندین پەڕتووکی لەسەر ئەو بۆنەیە کرد . کات کەمی مابوو ، دەشبوایێ هەموو پەڕتووکەکان لەبۆ ڕۆژی یادکردنەوەکەدا چاپ بکرابان ، زەنگەنە پێی گۆتم
:- چوومە لای ( محەمەد زادە) ی خۆشنووس ونەخشەساز ، وابزانم مامۆستایان حەز عەبدوڵڵا خدر مەولوود و مەولوود ئیبراهیم حەسەن و کەسێکی دیکەشی لێ بوو ولەگەڵ گەردی دانیشتبوون ، منیش چونکە بەنییەتی سۆراغی پەڕتووکەکەم چووبوومە ئەوێ ، مەسەلەکەم هێنا گۆڕێ ، گەردی گۆتی
:- عەبدوڵڵا زەنگەنە ، ئەوە ئەتوو دوو ڕۆژە هاتییەوە ناو بوارەکە ، فەرموو پەڕتووکت لۆ چاپ دەکەن ، کەچی ئەمنیش ئەوەندە ساڵەخەریکم پەڕتووکم لۆ چاپ ناکەن ، داخوا پەڕتووکەکەشت چییە ؟ [ ئەو قسانەی هەندێک بەتووندی وبێزاریەوە کرد] ، زەنگەنە دەڵێت ، لەسەر نییەتی خۆم وبەپێکەنینەوە وەڵامیم دایەوە
:- مامۆستا عەزیز ، ئەتوو نازانی پەڕتووک هەڵبژێری !؟ دەنا با پێت بڵێم: ئەوان مەمنوونیشن ئێستا پەڕتووکم لۆ چاپ بکەن و ڕاست هەڵستام ڕۆیشتم .
پاشان پەڕتووکەکەم چاپ بوو و ڕەواجی باش و بەهەڕمێن بوو ، گوێشم لێ بوو ، مامۆستا عەزیزگەردیش دکتۆرایەکەی هەر بەتەنیا یەک چارێگە سعات وەرگرتبوو ( ئەویش هەر ئەوەندە بوو ، بای خوێندنەوەی ناو وزانیاری لەسەر بابەتەکە وسەرۆک وئەندامانی تێزە و هتد ) .
ئەوکات ، هێشتا دوو ئیدارەیی زۆنی سەوزستان و زۆنی زەردستان تێکەڵ نەببوونەوە و ئاودیوو بوونی ئەم دیوو وئەودیووی پیرەر ، لەبۆ کەسانی دڵسۆز وخەمخۆری کوردایەتی ، ناخۆش وسەخت وپڕ ئازار و غەم بوو ، کاتێکیش گۆڤار وبڵاوکراوەی #سلێمانی# دەهاتە هەولێرێ ، شەهید مەهدی خۆشناوی سەرۆکی یەکێتی نووسەرانی کورد -لقی هەولێر ، ئەگەر چەندکەسێکی شایان و پێویست هەبان ، هەر بەتێڕادیتن وپەیوەندی برایانە ، مامۆستا عەبدوڵڵا زەنگەنەی ڕادەسپارد بیانگەیێنێتە دەست ، لەو سەروبەندەیەدا گۆڤاری ( ئێستا) کە دەزگای سەردەم لە سلێمانی دەریدەچواند ، ژمارەی نوێی گەیشتبووە یەکێتی نووسەران ، دانەیەکی داندرابوو لەبۆ دکتۆر ڕەشاد میران ودەبوایێ زەنگەنە بیگەیێنێتە دەستی لە زانکۆی سەلاحەددین ، زەنگەنە وەها دەیگێڕێتەوە ..
:- بیرم کردەوە ، مادام هەر دەچمە لای دکتۆر ڕەشاد میران ، باش ڕێککەوتییە ، دەبا دانەیەکیش لە پەڕتووکەکەی خۆم لەبۆ مامۆستا عەزیزگەردی ببەم وپێشکەشی بکەم .
وەختێک چووم ، گەردی لەگەڵ سێ کچ دانیشتبوون وئەویش ڕاوەستابوو وگفتوگۆیدان دەکرد ، دەرگە کرابوەوە ، نەچوومە ژوورێ وسڵاوم لێ کرد ، ئەوجارە گەردی زۆر بەگەرمی خوڵقی کردم وفەرمووی لێکردم ، ، تێمگەیاند با بچمە لای دکتۆر ڕەشاد میران ودوایێ دێمەوە ، گەڕامەوە ودیتم مامۆستایان مەولوود ئیبراهیم حەسەن و محەمەد وەسمان ولەلای دانیشتوون ، زۆرزۆر بەگەرمی پێشوازی لێکردم و تێشگەیشت دەمەوێت پەڕتووکەکەی خۆمی پێشکەش بکەم ، دیقەتم دایێ و دەبینم بنزاری وەها دەگەیێنێت شتێک بدرکێنێت !؟
منیش وتم:- مامۆستا عەزیز ، دەڵێی شتێکت هەیە ودەتەوێت بیدرکێنیت ؟
مامۆستا گەردی پەنجەی لێ ڕاشەقاندم و گۆتی:-
عەبدوڵڵا زەنگەنە ، هەتا مامۆستا بووم ( مەبەستی مامۆستای سەرەتایی یە) دیاریت لۆ دەهێنام وداوات دەکرد بەخۆم بێمە ماڵت و وەریبگرم ، چونکە ئەتوو موهەندیس بووی و منیش مامۆستا ، فەرموو ئێستا ئەمن دکتۆرام هەیە وئەتووش هەر موهەندیسی .. !؟
زەنگەنە دەڵێ:- [ ئێ .. ئێ .. تازە تێگەیشتم لەبەر چی نەهاتە ماڵێ ولەهەر دەرفەتەکیش ڕێک بکەوتبا پێی دەگۆتم ئەتوو موهەندیسی ومنیش مامۆستا
ئیدی لەو ساتەدا کەوتمە حاڵەتێک ، کەوتمە عالەمەکی زۆر سەیر ، هەولێری لەوەڵامدانەوە تەنبەڵن ، منیش هەتا بڕەک دەوم گیرا ، پاشان وەڵامم دایەوە
:- مامۆستا داخوا ئەمن چ کاتەک ئەو قسە قۆڕەم کردیە ، ئەوە چەند ساڵە لوتفت لەگەڵم نییە وبەردەوام پێمدەڵێیەوە:- ( ئەتوو موهەندیسی و منیش مامۆستام ) ، کەچی ئەمنیش هەر لە ق ( .... ) ی موهەندیسانم بردیە ! ئەو قسەیەشت لە دڵ گرتییە ! وادیارە ئەو دکتۆرایەت لەڕقی من هینایتەوە !؟ دەبڕوا بکە .. بڕوابکە ( 10 ) دە دکتۆرای دیکەی ئەوهاش بینییەوە ، ناکا ئەو عەزیزگەردییەی ئەمن دەیناسم !؟
یەکسەر وەهام پێگۆت وڕاست ڕۆیشتم ، زۆرزۆریش تووڕە بووم ، بەتەما بووم بەبێی ئەوەی ناو بهێنم ، بیکەمە چیرۆکێک وبڵێم کەسێکی ئەوها وئەوها هەبوو و .. هتد ، دەمەویست بڵاویشی بکەمەوە . بەڵام دوایێ پەشیمان بوومەوە .
لەولای دیکەشڕا زانیمەوە ، ئەو برادەرانەی لەوێ بوون ، سەرکۆنەی مامۆستا گەردییان کردبوو و پێیان گوتبوو:-
کاکە ، ئەتۆ بۆچی وەهات لەو کابرایە کرد !؟ ، ئەوە پیاوێکی باشە ولەو جۆرە کەسانە نییە ئەوەی تۆ بۆی چووی ، موهەندیسی چی وحاڵی چی ! فەرموو ئەوە بەخۆی دەڵێت داخوا قسەیەکی وەها قۆڕم کردووە ، هەرگیز ئەو مەبەستەشم نەبووە .
لە دوای ئەو ڕووداوە ، کاتێک مامۆستا گەردی لەبازاڕ دەیدیتم ، زۆر بەگەرموگووڕی سڵاوی لێدەکردم ، بەڵام ئەو جارە ئەمن بووم لەگەڵی بێ خولق و ساردبووم ، بێشکیش مامۆستا عەزیز دەیویست دڵم چاکبکاتەوە .
جارێک ، دوو ، سێ و .. هتد ، ڕۆژێک بەخۆمم گۆت
:- عەبدوڵڵا زەنگەنە ، لۆ خۆت بێ ( ......) دەکەی !؟
هەڵستام بەخۆم چوومەوە ماڵێیان ، پاشان پەیوەندییەکەمان هەر زوو بەزوو ئاسایی بۆوە .
هەتا ئێرە بەسەرهات وپەیوەندی زەنگەنە لەگەڵ مامۆستا گەردی بەم شێوەیە بوو .
هەرچی منیشم ، ئەوا بەسەرهاتێکی گچکەم لەگەڵ هەرتک مامۆستایان گەردی و زەنگەنە هەیە . ئەویش بەمجۆرەیە:- ڕۆژێک لە ماڵی مامۆستا زەنگەنە بووم ، قسەوباس هاتە سەر مامۆستا گەردی ، منیش لە مامۆستا زەنگەنەم پرسی وێنەت لەگەڵ مامۆستا گەردی هەیە ؟
وتی:- بەڵێ .
منیش داوام لێکرد نیشانم بدات ، چونکە دەزانم دڵی چەند باش وبێ فەرق وجیاوازی وسەخی تەبیعاتە وناهومێدم ناکات ، وەختێک وێنەکەم دیت ، تەماشا دەکەموێنەکە لە دوای هەرەسی شۆڕشی کوردی باشوورو لەبەغدایێ ، لە باخچەی (حديقة الامة) و لەنزیک (ساحة التحرير) ، بەنهێنی و بە ئیشارەتدانی عەبدوڵڵا زەنگەنە گیراوە هەرسێک مامۆستایان ( عەزیز گەردی ، عەبدوڵڵا زەنگەنە ، جەلال بەرزنجی) کەسی ناودارن ، وەرگێڕ وڕۆژنامەنووس وشاعیری گەورەن وخزمەتی زۆریان بە زمان ونەتەوەی کورد کردووە ، تەماعگیریم لێکرد وگۆتم
:- مامۆستا پێمخۆشە ئەو وێنەیە کۆپی بکەم ، ئیزنی دامێ ومنیش کۆپیم کرد .
ساڵانێک وەرسووڕا ، ڕۆژێک لەگەڵ مامۆستا قسەوباسمان لەسەر ئەوەبوو ، بۆچی مامۆستا گەردی وێنە وفیدیۆ و تەنانەت زانیاریش لەسەر ژیانی نییە وهەر بەسەربازێکی ون ناوی دەهێندرێت !؟ هەر لەوێ ڕێککەوتین وێنەکە لە گۆڤاری ڕۆژنامەنووس بڵاو بکەینەوە ، هەر وەهاشمان کرد ولەژمارەی ( ) بڵاوم کردەوە .
دیسانیش چەند ساڵێکی دیکەی بەسەردا وەرسووڕایەوە ، ڕۆژێک ولەبەر حاڵەتە دەروونیەکەی مامۆستا گەردی ، ترسام لە خەڵکی دیکەی بزانێت ، بەخۆم باسی وێنەکەم هینا گۆڕێ ، دیتم پێی ئاساییە ، چونکە زۆرزۆر متمانەی بە من هەبوو ، منیش پێیم گۆت
:- مامۆستا ، نەک من ، زۆربەی خوێنەرانی دونیا وەهان ، هەرکاتێک نووسەرێک، یان وەرگێڕێکیان کەوتە بەر دڵ ، حەز دەکەن زانیاریان لەسەر ژیان وخوو وخدەی هەبێت ، وێنەی ببینن ، ڤیدیۆی تەماشا بکەن و هتد ، دیار بوو قسەکەی من کاری لێکرد، هەر ئەوکارلێکردنەش بوو ، لەداهاتوودا ڕێگەی دام دونیایەک وێنە و چەندین ڤیدیۆی بگرم ، نەک پێی ناخۆشبێت ، بەڵکوو زۆریش دڵی پێخۆشبوو .
بابێمەوە سەر باسەکەی خۆمان ، کاتێک لەگەڵ مامۆستا دەکەوتینە گفتوگۆ ، باسی عەرش وقورشمان دەکرد ، هەر لەو کاتەی باسی وێنەکەم کرد ، دەمزانی لەگەڵ مامۆستا زەنگەنە ڕووی گرژنیە ، پێیم گۆت:- لەژمارەی ( ) ی گۆڤاری ڕۆژنامەنووس بڵاوم کردیتەوە ، سەرباری ئەوەی دڵنیا بووم منی خۆشدەوێت ومتمانەی زۆری پێم هەیە ، بەڵام ترسام وگۆتم ڕەنگە ئێستا لێم شێت وهاربێت وبەهەزار جوێن وتف ولەعنەتەوە دەرم بکاتە دەرەوە ، بەڵام ڕێک پێچەوانەی ئەمە بوو ، دیتم نەک هیچی نەوت ، بەڵکوو بەنیگای پڕلە بەرائەتەکەی ، تەماشایەکی کردم وبزەیەکی ئارامی شیرینیشی هاتێ .
لە ئەوێ ڕۆژێ ودوایێش ، کاتێک زیاتر شارەزای ڕەوانشاد گەردی بووم ، تێگەیشتم ، زانیم ئەگەر یەکەکی خۆشبووێت ، چەندە لەگەڵی سادەو بێ فیزو خۆمانەیە ، هەر ئەوهەستەش بوو دەرگەی زۆر شتی بۆ خستمە سەرپشت و وەکی باسم کرد ، توانیم شتی گرنگیش ئەنجام بدەم .
بەڵام حەیف و مخابن ، مامۆستا دووبارە وسەد بارە، جار لەجاریش حاڵەتە دەروونیەکەی سەری لێ هەڵدەدایەوە ولەخەڵکی دادەبڕی ، ئەوەش گەیاندیە ئەو ئاستەی دڵسوز ونادڵسۆزی پێکەوە هەڵدەسەنگاند ودەیدانە بەر نەفرەتیی و ڕەقترین هەڵوێست و بێ بەزەییترین حوکم !؟ ئیدی ژیانی لێ تاڵ بوو ، ڕۆژبەڕۆژ نەخۆشییەکەی زیاتر بڕستی لێ دەبڕی و پڕ پڕ لە نائومێدی وبێ متمانەیی دەکرد ، تا وەهای لێهات ، ئیدی هەر لە دووسێ کەسی خۆی زیاتر کەسی دیکەی بەدەورەوە نەما ، ئەمن لەمێژە گەیشتمە ئەو بڕوایەی لەبیرکردن بەئەندازەیەکی ماقوول ، نیعمەتێکی گەلێک گەورەیە ، بەداخەوە ، مامۆستا گەردی ، هەر وەک لەنیعمەتی بیرتیژیی وزیرەکی بەشی زۆری پێ بڕا بوو ، لێ بەداخەوە ، لەنیعمەتی لەبیرکردنیش بێ بەخت بوو وەکی گۆتم ، دەتوانم بڵێم بەدەگمەن ، دەنا شتی لەبیر نەدەچوو ، ئیدی ئەمن پێم وایە سێ هۆکاری سەرەکی بوونە جەللادی ڕوحی ونەیانهێشت ئۆخەی لەژیانی خۆی بکات ، ئەمیش:-
1_ دەردی کورد وخەمەکانی لەبۆ زمانی کوردی .
2 _ بیری تیژی ولەبیر نەچوونی شت و لەخۆوە پێکەوە گرێدانی زۆر شت وپاشان درووستکردنی سیناریۆی سەیر وسەمەرەی وەها ، ڕاستییەکەی هەر وجوودیشی نەبوو ، بەڵام ئەو بەحەقیقەتی ڕەهای دەزانی .
3 - نەبوونی ژن وپاشانیش بێ منداڵی وتەنیایەکی سەختی تا ئاستی کوشندەیی لەباری دەروون وبیرکردنەوە .
بۆیە ، ئەمن جودا لەخەڵکی دیکە ، زۆرزۆر ناڕەحەت نەبووم ، بە مەرگی ! بەڵکوو بەکۆچی دواییەکەی ، لەگەڵ ئازاری لەدەستدانەکەی وخەسارەتمەندبوونی میللەتی کورد ، چونکە هەرگیز کورد کەسێکی دیکەی هاوشێوەی گەردی تێدا درووست نابێتەوە ، بەڵام لەبەر بێ ئومێدبوون وڕەشبینیە بێ چارەسەرەکەی ، کاتێک کۆچی دوایی کرد ، هەستێکی تێکەڵ لەخۆشی وبەزەیی وئیسراحەتم بەدەرووندا گەڕا !
لەبەر چی ؟
تەنیا لەبەر ئەو خۆشەویستییە بێ سنوورەی لەبۆ مامۆستای ژیان وتەنانەت بابی ڕوحی خۆمم هەبوو ، دیتم تازە کار لەکار ترازاوە و هیچ شتێک سوودی لەبۆی نابێت ، ئەودەم گەیشتمە ئەوبڕوایەی مردنی جەستە ، چەندە خەڵاتێکی خوداییەو بەباڵای خاوەنی جوانترین ودڵسۆزترین قەڵەمی کوردی نووسی ئەم سەردەمە بڕا .
هەر لەگەڵ بیستنی هەواڵی مەرگی ، لەگەڵ ئەوەی ئەو لە عەزابی بێ کۆتایی دونیا ڕزگاری بوو ،
منیش گۆتم:- ئۆخەی ..خۆ ئەو ( گەردی) عەزابی کۆتایی هات .
بەڵام نەمانیشی برینێکی لەناو دڵ ودەروونم درووست کرد ، تا ڕۆژی ڕزگاربوونی منیش لەدەست ئەو شەڕەشەقانەی دونیا پێم دەکات ، ئەو برینە هەر بەتەڕی دەمێنێتەوە و کەلەکەی لای ڕەوانشاد عەزیزگەردیم هەربە بەتاڵی دەمێنێتەوە ، تارمایی ڕووخساریشی هەرگیز ببەم نادات ونادات ...
ئەرێ دەبی چبکەم !؟
هیچ ناکرێت .......
ئەوە چارەنووس و چیرۆکی کەسێکی خۆشەویستی من و خەڵکێکی زۆروزەوەندی دیکەی میللەتەکەمە ، هەرچەندە دەشزانم ملیۆنان چیرۆکی دیکەی پڕلە ژان وژوورتری دیکەی وەکوو ئەو چیرۆکەی ژیانی گەردی تێدایە ..
ئیدی چ دەکرێت ، ئەوە ژیانە
ژیانیش هەر بەردەوامە...
=KTML_Bold=ئەم بابەتە ڕێنووسی سەرجاوەی ئاماژەپێکراو نووسراوە کوردیپێدیا دەستکاری نەکردووە.=KTML_End=
[1]