ناو: حسێن
ناوی باوک: قەنجۆ
ساڵی لەدایکبوون: 1895
ساڵی مردن: 1918
شوێنی لە دایکبوون: باکووری کوردستان
$ژیاننامە$
حسێن قەنجۆ دنانی ئۆسێ , لە ساڵی 1848 لە گوندی ئەلحەلیلییە لە ناوچەی ویران شار لە تورکیا لەدایکبووە، و خەڵکی خێڵی دنانییە ئێزیدیەکانە. داستان و شەڕی نەواخی لە ساڵی 1895 جێگای سەرنجە چوار شێخی عەرەب شێخ عەلی و شێخ مێشاوەر و شێخ محەمەد و شێخ ئەحمەد لە عەشیرەتی ئەمشا الشمەریە لەگەڵ سەرۆکەکانیان شێخ فارس الجربا و شێخ هادی العسی ڕێککەوتن بۆ هێرشکردنە سەر کورد ناوچەی خێڵەکان لە ویران شار، وە شێخەکانی الشمر پێغەمبەر و نامەیان نارد و داوای هاوکاری و هاوکارییان لە هەموو خێڵە عەرەبەکانی سووریا و ئێراق کرد و نزیکەی 24 هەزار شوڕشگێڕی عەرەب وەڵامی ڕزگارکردنیان دایەوە بە مەبەستی ئەنجامدانی چارەنووسسازێک شەڕ لەگەڵ خێڵە کوردەکان و میللی و دنانیەکان، دۆڕانیان سەرەتا شێخی شێخەکانی ئەلشەمەر هەوڵیدا بە شێوازی جیاواز حسێن قەنجۆ و خێڵەکانی دنانی ئێزیدیەکان بباتەوە، وەک ئەو بەڵێنانەی کە ئەوان بەڵێنی بە حسێن قەنجۆ دا کە دوای سەرکەوتن بەسەر کورددا دەیکەن و ئیبراهیم پاشا وتی کە حسێن قەنجۆ دەکەنە سەرۆک بەسەر شارەدێی ویران شار لە جیاتی ئیبراهیم پاشا بەڵام حسێن قەنجۆ بەڵێنەکانی عەرەب و شێخەکانیان ڕەتکردەوە..و وەڵامی دایەوە، من بە نەتەوە و بنەچە کوردم. بێ گوێدانە ئایین، دەستبەرداری نەتەوەیی خۆم و ئیبراهیم پاشای برام نابم و دوای ئەم وەڵام و وەڵامەی حسێن قەنجۆ، شەڕێک لەنێوان کورد و عەرەبی دیوەکەی تردا هەڵگیرسا هەموو جۆرە چەکێک کە لە ئەو کاتە لە شەڕەکەدا بەکارهێنران خێڵی خالتا ی ئێزیدی پاڵپشتییان کرد بە پاڵنەری ناسیۆنالیزمی کورد، بە سەرکردایەتی بەشار خەڵەف زۆرۆ، ئازایانە و ئازایانە لەگەڵ دنانی و ملیلی، لە شەڕێکی چارەنووسسازدا چوونە ناو شەڕەکەوە. لە کۆتاییدا دەرئەنجامەکەی شکستی جەماعەت و شوڕشگێڕە عەرەبەکان بوو، سەرکەوتنی کورد بوو، ئەوانیش بە دوای عەرەبدا ڕۆیشتن تا گەیشتنە ناوچەی خاتووناک لە خاکەکانی سووریا بە سەرکردایەتی حسێن قەنجۆ و لێرەش هێرش و شەڕەکە وەستا بەهۆی دەستێوەردانی خێڵە کوردەکان چونکە شەممار و شێخەکانی عەرەب داوای یارمەتییان لە کورد کرد بەتایبەتی خێڵی کووچەر بەدەوی و ڕێبوارانی کورد و دوای ئەم شەڕە، حسێن قانجۆ بوو بە یەکێک لە کەسایەتییە گرنگەکان لەنێوان خێڵەکانی ناوچەی ئەلڕەحا بۆ مێژوو، دەبێت باس لەوە بکرێت کە باوکی حسێن قەنجۆ چووە بۆ پشتیووانی لە خێڵی کوردی شەکاکە بە سەرۆکایەتی 1700 شوڕشگێڕی ئێزیدی لە ئێرانیەکەدا پەراوێزی شاری مەهاباد، چونکە لەسەر دەستی فارسە سەفەوییەکان کەوتە ژێر فەرمان و قڕکردن. ژمارەیان زیاتر لە 1700 شوڕشگێڕ بوو، خێڵی دنانی بە سەرۆکایەتی قەنجۆ دنایی، حسێن قەنجۆ دوای ڕووخانی دەسەڵاتی عوسمانییەکان زیندانی کرا، و بۆ ماوەی 6 ساڵ لە زینداندا مایەوە. دوای ئازادبوونی لە زیندان، حسێن قەنجۆ کۆچی دوایی کرد و لە ساڵی 1918 لە گۆڕستانی گوندی الحلەیلییە بە خاک سپێردرا.[1][2]