ناونیشانی بابەت: پەڕتووکی ڕەنجی فەرهادەکان
ئامادەکردن و نووسین: پەروا عەبدولقادر
ئەم پەڕتووکە یەکێکە لەو پەڕتووکە بیرەوەریانەى کە بە خوێندنەوەى نەک تەنیا شارەزای مێژووى شۆڕشی نوێ و سەرکردەکانی دەبێت و ڕەنجی بە باى فەرهادەکانیش بەڕوونى دەبینی، بەڵکوو بەرهەمێکە کە چێژێکى بێ پایان بەخوێنەر دەبەخشێت، لەو ڕووەى کە نووسەر زمانێکی سادە و ڕەوان و ئەدەبی بەکاردەهێنێت لە گێڕانەوەى بیرەوەرییەکانى.
من نامەوێت لەسەر لایەنە مێژوویی و سیاسییەکانى ئەم پەڕتووکە بدوێم چونکە نووسەر بە زمانێکى هێند سادەو ڕەوان گوزارشتى کردووە کە خوێنەر زۆر بە ئاسانی پەى بە تاڵی و تاریکى ئەو ڕۆژگارانە دەبات و پرسیارى زۆر جەوهەریشی لە لا گەڵاڵە دەبێت کە بۆچى شۆڕش کراو ئێستا بەرهەمەکەى کێ لێى سوودمەندە ؟ بەهەر حاڵ من دەمەوێت لەلایەنە ئەدەبی و هونەریەکەیەوە قسە لەسەر ئەم پەڕتووکە بکەم.
نووسەر سەدان چیرۆکی سەرنج ڕاکێش لەم پەڕتووکەدا دەگێرێتەوە کە هەر یەکەیان ناونیشانێکی سەربەخۆی هەیە کەوا لە خوێنەر دەکات سەرنجى ڕابکێشێت و بە تامەزرۆییەوە بە دوای کۆتایی چیرۆکەکە بچێت . ئەمەجگە لەوەى کە نووسەر زۆر بە لێهاتوویی و توانایەکى ئەدەبیەوە بەسەرهات و چیرۆکەکان دەگێرێتەوە هەر لە بەکارهێنانى وشەى سادەو تێکەڵکردنی خەیاڵی بەرزەفڕ بۆ وەسف کردنى کەسەکان و شوێنەکان ، گوزارشت کردنی لە هەڵوێست و ئاڵێنگارییەکان بە شێوەیەکە کە وەک فیلمێک نمایش بکرێت وەهایە . بە بەکارهێنانی شوێنکات و یاری پێکردنی و تێکەڵکردنی بە خەیاڵ و گوزارشتى ئەدەبی بە مەبەستى ڕاکێشانی سەرنجى خوێنەر ، نووسەر ئەدەبیانە کارى لەسەر کردووە ، بڕوانە ئەم نموونەیە:
لەو کات و شوێنەدا و بە بینینی ئەو دوو بەردى دەستاڕە ، وەک تەنیا پاشماوەو تەنیا بیرەوەریی دێیەکى پێشتر ئاوەدان و ئێستا چۆڵ و وێرانکراوى کوردستان ، زۆر شڵەژام و نائارام بووم . ئیتر من ئاگام لە هاوڕێ (پ.م ) کانم نەما ، هەڵۆی باڵتیژی خەیاڵم لە هێلانەى مێشکى هەژاومەوە هاتە دەرو کەوتە باڵ لێدان . بە چاوە تیژەکانی ڕۆژانی ئاوەدانیی ئەو دێیەو خەڵکەکەى بینی کە ئێستا لە زیندانی ئۆردوگا زۆرەملێکانی (شانەدەری ) و (ناڵپارێز ) توند کرابوون و ژیانێکی کولەمەرگیان بەسەر دەبرد . هەڵۆی بەرزەفڕ واوەتر درێژەى بە گەشتەکە دا بۆ ئاسمانى #سلێمانی# و ....... . ڕەنجی فەهادەکان لا .125
ڕاستگۆیی وەک لایەنێکى ترى (هونەرى گێڕانەوەى بیرەوەرى ) یەکێکى ترە لە خەسڵەتە دیارو جوانەکانى ئەم بەرهەمە . نووسەر زۆر ڕاستگۆیانە وەسفی کەسەکان و هەڵوێستەکان دەکات . بابەتیانەو دادپەروەرانە مامەڵە دەکات ، تەنانەت لە دابین کردنی مەگۆڕەپاندا بۆ ڕووداوەکان ڕاستگۆ و دادپەروەرە چجاى لە گێڕانەوەى چیرۆکەکان ، کار دەگاتە ئەوەى لە چەندین شوێندا دان بە هەڵەى خۆی بنێت و ڕەخنە لە هەڵوێستەکانی خۆى دەگرێت ، کە ئەمە ئەگەر بۆ کەسانى تر نەنگی بێت و بوێرى ئەوەیان نەبێت دان بە هەڵەکانى خۆیان بنێن ئەوا بۆ نووسەر ماناى فراوانى دڵ و ئاستی قوڵیی ئاوەزى دەگەێنێت .
ئەتوانم بڵێم نووسەر توانا ئەدەبی و زانستى و ویژدانیەکانی چڕ دەکاتەوە بۆ وەسف کردن . بڕوانە ئەم وەسفە:
جەلال تاڵەبانى کەسێکى نەترس و بە ورەو کەف و کوڵاوى پڕ وزە و توانا بوو ، زۆر گۆ بوو ، خاوەنی ئیرادەى پۆڵایین و بڕوا بە خۆبوون و گەشبینی بو . لە ڕوى هەست و سۆزەوە زو هەڵدەچو و بەهارى لە خۆی دەهێنایە چۆکان ......... مام لە پەیوەندیی کۆمەڵایەتیدا (extrovert) بو ، واتە ڕوو لەدەرەوەى خۆی بو ، کراوە و گەرموگوڕ بوو ..... لە دەروونناسی پزیشکیدا بەم جۆرە کەسێتییەی جەلال تاڵەبانى دەڵێن (hyperthymic) ....) ، ڕەنجى فەرهادەکان لا 328.
گێڕانەوەى چیرۆک کە لە زمانی عەرەبی دا پێی دەوترێت ( السرد ) ، چەند بنەمایەکی هەیە کە خۆی دەبینێتەوە لە (کات ، شوێن ، کەسایەتی ، ڕووداو ، گفتوگۆ ) هاوکات لەگەڵ چەند تەکنیکێکى هونەرى گێڕانەوە کە نووسەر زۆر لێزانانە هەموو بنەماکانی گێڕانەوە و تەکنیکە هونەرییەکانى بەکارهێناوە کە ئەتوانم بڵێم تا کۆتایی پەڕتووکەکەم خوێندەوە وا هەستم ئەکرد سەیرى فلمێکى زۆر نایاب دەکەم ، ئەخوازم ڕۆژێک بێت و ئەم بەرهەمە بە فلم ببینم چونکە زۆر گونجاوە بۆ کارى سینەمایی . تەماشای ئەم دیمەنە بکەن بە نموونە:
کات: هاوینى ساڵی 1983یە ، شوێن: بەردەم مزگەوتی گوندى (حاجی مامەند) ە: (هاکا گەشت) ، (نەخێر تازە شکاوەو ئەمڕۆ نایەت ) ، (دەڵێن لە ڕێگا فڕۆکە لێیداوە و سووتاوە ) ، (نا وانیە ، ئیتر حوکمەت ناهێڵێ بێت ) ، (دەبێت بە ناو چەند بنکەى سەربازى و خاڵی پشکنینا تێپەڕێت ؟ ) ، (بڵێى بە وردى پشکنرابێت ؟) ، (ئەوانەى لە شارەوە دێن کێن و بۆ لاى کێ دێن ؟ ) ، ( بڵێی بە تاوانى ئەوەى بۆ لاى ئێمە دێن نەگیرابن ؟ ) ، ( دەبێت هەواڵی نوێى گرتن و ئەشکەنجە و کوشتنى کێیان پێ بێت ؟ ) . ئەمە کوورتەى ئەو وتووێژە بو لە بەردەم مزگەوتی حاجی مامەند پێشمەرگە و دانیشتووان لەگەڵ یەکتر دەیانکرد . باسی گەرمى ڕۆژ دەربارەى ئەو پیکابە شڕە بو هەر چەند ڕۆژێ جارێ لە سلێمانییەوە دەهات بە سەید سادق و ناڵپارێز و ڕەزڵە دا تێدەپەڕی تا دەگەیشتە حاجی مامەند . پیکابە بۆر لە پێینى دێوە بە هەناسە بڕکێ و شەقەشەق و نرکەو ناڵە ، هاوڕێ لەگەڵ دوکەڵ و تەپ و تۆزێکى خەست و خۆڵەوە ، بە بەردەم مزگەوتدا خۆی دەکرد بە دێدا، منداڵانی لەڕو لاسار و ژیکەڵەى دێ ، بۆ خۆ هەڵواسین پێیدا یا بۆ وەرگرتنى چەند نوقڵ و چوکلێتێکى شار ، بێ گوێدانە تۆز و دوکەڵ ، بە چەپڵەو هەرا و پێکەنینەوە بە دویایدا ڕایاندەکرد......... . ڕەنجی فەرهادەکان لا 290 / 291 .
چەندان و چەندان نموونەى تر کە ئەتوانین هەموو بنەما ئەدەبی و هونەرییەکانى تیا بە ڕوونى ببینین و هاوکات چۆنێتى بەکارهێنانیان لەو بەرهەمەدا .نووسەر لە بەرگى کۆتایی پەڕتووکەکەدا خەیاڵی بەرزەفڕى خۆیمان بۆ دەگێرێتەوە لە سەردەمی خەباتى چەکدارى گەلەکەمان . خەیاڵێک تا بڵێی جوان ، پڕ لە مرۆڤایەتی و دڵسۆزى و کوردایەتی ، بەو ئومێدەى ڕۆژێک بێت و تەواوى ئەو خەیاڵانە بێنەدى:
کە لە جەنگەڵی تاریک و ترسناکى ئەگەرە بەد و نەگریسەکانى خەباتى چەکدارى گیرم دەخوارد و ڕێی دەرچوونم لێ دەگیرا ، ئیتر کۆلارەى منداڵیی خەیاڵم بەرز دەبۆوە بۆ ئاسمان ، بۆ نێو تەنکە تەمێکى سپی وەک تاراى بوک ، کە لە ناویدا (یار) ى ئاوات چاوبڕکێ و سەرەتاتکێی لەگەڵ دەکردم ، ئاواتى بڕانەوەى شەڕ و جێگیربوونی ئاشتى ، ئاواتى سەرکەوتنى یەکجارى و گەیشتن بە ئامانجەکانى شۆڕش ....... .
لە چەندین شوێنی (ڕەنجی فەرهادەکان) دا ئینسانی کورد بە هیوا و ئاوات و ترس و نیگەرانیەکانی، خۆی دەبینێتەوە و هەنگا و بەهەنگاو شوێنیان دەکەوێت.
(ڕەنجی فەرهادەکان) لەم سەردەمی باونەمانی پەڕتووک خوێندنەوە بەهۆی ئینتەرنێتەوە، حەزی پەڕتووک خوێندنەوە دەگێڕێتەوە بۆ لای خوێنەر، بۆیە بەڕاستی و بێ دودڵی ئەم پەڕتووکە شایەنی خوێندنەوەیە و شایەنی ئەوەیە بیکەیتە دیاریەکی بەنرخ بۆ خۆشەیستاکانت. [1]
=KTML_Bold=ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژەپێکراو نووسراوە کوردیپێدیا دەستکاری ڕێنووسی نەکردووە=KTML_End=