Ma zimanê yazidi heye?
Yilmaz Algin, kolîner ji bo kovara elmanî #Êzîdî# Press
Thezîdî [yên Birecik, Tirkiye] zimanê xwe jê re dibêjin Englishngilîzî (zimane ezdiya), - di sala 1895-an de hate zanîn, zanyarê fransî Ernest Chantre di Nîşanên etnografîk de li ser êzîdiyan.
Zimanê dayîkê yê gelek êzîdiyan, ku piraniya wan nivîsên pîroz hatine nivîsandin, navbêna din jî, di bin navê Kurmancî de tête zanîn. Piraniya Kurdan ew wek zaravekî Kurdî dihesibînin, û ew di wê baweriyê de ne ku hebûna zimanek yekgirtî ya kurdî, di nav zarav û devokên cihêreng de hatî dabeş kirin. Lêbelê, di civaka zanistî de nerînek din jî heye ku kurmancî yek ji çend zimanên serbixwe yên kurdî ye.
Piraniya êzîdiyên Post-Sovyetî zimanê xwe jê re dibêjin ezdiki. Tête ji ezdi û paşpirtika K hatî wergirtin, ku navdêr di navdêrokê vedigire, û wekî êzîdî wergerîne. Bi vî rengî, kurmancî, zimanê êzîdî (ezdiki) û zimanê kurdî (kurdi) linguanima ne.
Wekî ku xuya dibe, komek mirovî heye ku bi rengekî cûdahî karanîna peyva ezdiki qebûl nakin û ew li dijî thezîdiyan ne ku zimanê xwe bi vî rengî dibêjin. Whyima ev diqewime û çi encamên wê dikare bibe sedema, em yekem di vê gotarê de difikirin.
Naha, gava ofzîdîyên qada post-Sovyetî zimanê xwe jê re dibêjin ezdiki, ew reaksiyonek neyînî ji kurdên netewperest re dike, di nav wan de êzîdî jî hene ku di bin bandora partiyên kurd de ketin. Nêzîkirina peyva ezdiki dibe sedema nîqaşê ku dijberan argumanên berbiçav digirin ku bê guman her nîqaşê li ser vê pirsgirêkê dikin. Ne pir caran dijber dibêjin: zimanek wusa tune; ew Kurdî ye, ne Yazzîdî ye; Heke hûn dixwazin Yazzîdî biaxivin wê hingê zimanek din ji Kurdî hilbijêrin ji ber ku Kurdî zimanê me ye an jî bi rûtîn heke hûn Yazzîdî diaxivin wê hingê yên din jî Misilman in. Di heman demê de gelek vegotinên din jî hene ku em di vê xebatê de neqebûl bikin. Di eynî awayî de, hemî neyînî di derheqê zanyar, çalakvan, rojnameger û rewşenbîrên êzîdî de têne rijandin ku mafê xwe diavêjin zimanê Yazzîdî.
Ji ber vê yekê zimanek yazidi heye? Em dixwazin vê pirsgirêkê bixwînin ji ber ku bi riyahevdana perwerdehiyê mimkun e, ku di encam de dê pevçûnek bîrdozî biqede.[1]