دکەڤیتە باکورێ روژهەلاتێ سەنتەرێ پارێزگەهێ ب دویراتیا (70)کم. باژێر یێ ئاڤا کریە ل سەر کەلهەکا سروشتى کو روبەرێ وێ دگەهیتە (17،5) کم2 و بلنداهیا وێ ژ دەوروبەرا (1000) پێنە ڤى باژێرکى دیروکەکا کەڤنار و تژى رویدان هەیە کو دزڤریت بو ئەمبراتوریا ئاشورى، زانایێن شینواران دبێژن #ئامێدی#ێ باژێرێ (ئامات) ە یێ کو دبەلگەنامێن ئاشوریادا ل سەردەمێ شەمس ئاددێ پێنجێ (823-810) بەرى بونێ و نڤیسینێن ئادەدنیرارى یێ سیێ (804-782) بەرى بونێ و بەحسێ (ئامات) دنڤیسینێن چەرخێ بابلى یێ نوى دا هاتیە و پاشى رەوشا وێ هاتیە گوهرین و کەفتیە ژێر دەستهەلاتا دەولەتێ ئیسلامى، یاقوت الحموى دەربارەى ئامێدیێ دبێژیت ئەوێ ئاڤاکرى دبێژنێ عماد الدین زەنگى ساڵا (537) ى مشەختى بەلێ حەمداللە المستوفى القزوینى بوهندێ دچیت کو ئەوى ئامات نوى کرى دبێژنێ (عمادالدولە الدیلمى) ئەوێ ل سالا (0338) ى مشەختى مرى و وى ئامێدیێ بناڤێ خو ناڤ کریە.=KTML_Photo_Begin=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2008/825/0003.JPG=KTML_Photo_Alt=0003.JPG=KTML_Style=width:30%;height:20%;float:right;=KTML_Photo_Target_Link=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2008/825/0003.JPG=KTML_Photo_End=
دیروک ناس (ابن الاسیر) چەندین جاران ناڤێ ئامێدیێ ئینایە ئەڤ باژێرە توشى نەئارامیێ بویە هەتا کومیرێن میرگەها سێڤدینا کوردى کریە پایتەختێ دەستهەلاتێ خو ل نێزیکى سالا (740) مشەختى و لبن دەستهەلاتا وان ئەڤ جهە پیش کەفت و بەردەوام ما پایتەختێ میرگەها بەهدینا هەتا سالا (1842) زاینى دەمێ ژلایێ (محەمەد انجە بەیرەقدار) ڤە هاتیە داگیر کرن پاشى سوڵتانێ ئوسما نى (محمودێ دوویێ) سیستەمێ ناوەندى یێ راستەو خو ل ویلایەتێن ئوسمانى ل سەر سەپاند و ب ئێک جار دەست ب سەر میرگەهێن کوردى دا گرت و ب ویلایەتا جولە مێرگێ پاشى ویلایەتا میسل ڤە هاتە گریدان ل سەر دەمێ بریتانیا سالا (1918) زاینى دەستهەلاتدارەکێ بریتانى لسەر هاتە سەپاندن و دگەل پێکهاتەیا دەولەتا ئێراقێ ئامێدیێ بو قەزایەک سەر ب لیوا میسل ڤە و ئێکەمین قایمقام ل سالا 1924 زاینى لێ هالتە دامەزراندن، ئامێدیێ ب جونیا خو و چەم و بیستانێن و جهێ خویێ گوزارى ناڤدارە نەخاسم سیلاڤێ و سنجێ کو بەردەوام کەسکاتى وئاڤا کانیا لێ هەیە و سروشتەکێ جوان و سەرمەست دیێ، و گەلیێ سیلاگێ ب چەندین جورێن فێقى ناڤدارە وەکو: (هژیر – گویز- حولیک – وسێڤ) هەرچەندە بیاڤێ ئەردێ چانێ یێ کێمە لێ جهەکێ قەلەو خودان بەرهەمە پێتریا دارو بارێن ئامێدیێ ب ئاڤا کانیا دهێتە ئاڤدان، ئەڤ باژێرە ب سازکاریێن مللى ناڤدارە وەکو گوسکێن ئاخێ و چەندین کارێن دى یێن دەستى نەخاسمە گوندێ درگنى هندەک تایبەمەندى ب سازکاریێن ئاخێ هەنە دبێژن ئەڤ جهە قوتابخانەکا سەربخو وئاڤابو ژبلى ڤان کاران ژى خەلکێ ڤێ دەڤەرێ یانکو ئامێدیێ کارێ چاندن و خودانکرنا تەرش و کەوالى و کارێن بازرگانیێ دکەن باژێر بخو ب بازارەکێ بازرگانى دهیتە نیاسین ل دەڤەرێ.