ناڤ: محەممەد
ناسناڤ: قانع
ناڤێ بابێ: شێخ عەبدولقادر
ناڤێ دایکێ: ئامینە
ڕۆژا ژ دایکبوونێ: 15ێ ئەیلوولا ساڵا 1898
ڕۆژا مرنێ: 07-05-1965
جهێ ژ دایکبوونێ: گوندێ “ریشێن” ا سەر ب بنارێ شارەزوور
جهێ مرنێ: ل گوندێ لەنگەدێ ل ناوچەیا “شلێر”
$ژیاننامە$
محەممەد کابولی ئان قانع (1965 - 1898) ئێک ژ هەلبەستڤانێن هەری ناسکریێ کوردستانێ یە. ل بەر جۆر و تایبەتمەندیا هەلبەستێن ڤی، ب هەلبەستڤانێ بندەستێن کوردستانێ ناڤودەنگ دەرخست. ناڤێ ڤی یێ تەواو “شێخ محەممەد کوڕێ شێخ عەبدولقادر کوڕێ شێخ سەعیدێ دۆڵاشییە. بابێ ڤی ئێک ژ شێخێن کۆنەپۆشیێ باژێرێ مەریوانێ یە، ئو دایکا ڤی کو ناڤێ ڤێ ئامینە بوو، ژمالباتا شێخێن کەوڵۆس بوو. قانع ل 15ێ ئەیلوولا ساڵا 1898دە ل گوندێ “ریشێن” ا سەر ب بنارێ شارەزوور ێ ل داییک بوویە. تەمەنی ڤی هێژ 40 ڕۆژی دبیت کو بابێ ڤی کۆچا داوی دکەت، ئو ل تەمەنێ 2 ساڵیێ دا ژی دایکا خوە ل دەست ددەت. ب ڤی ئاوایی ژیانا قانع ب تەنێتی و کەسەران دەست پێ دکەت. قانعێ سێوی ل دەڤ خزمەک دوور ب ناڤێ ئاغا سەید حوسێن چۆڕی مەزن دبیت و هەر ب ڕێیا ڤی کەسی ژی دەست ب خواندنێ دکەت.
$قانع دەربارێ وار و زێدێ خوە دبێژیت:$
لە ئەسڵا خەڵکی دۆڵاشم، مەریوان جێگەی ئەژدادم موحەممەد کابولیم ئەمما تەخەللوس قانعم ناوە
پاشان وەکە فەقێ دچیتە باژێرێ #سلێمانی#ێ و چەند ساڵەکا ل ڤێرێ دمینیت. ب مەبەستا خواندنێ ل گەلەک باژارێن کوردستانێ گەڕیایە، وەک #سنە#، #مەریوان#، #مەهاباد#، #بۆکان#، #شنۆ#، #هەولێر#، #کۆیە#، #کەرکووک#، سلێمانی و #بیارە#. داوی قۆناغێن خواندنا خوە ژی ل مەریوانێ دوماهیک تینیت. قانع بەری کو ب باشی فێری خواندن و نڤیسینێ بیت، شیان و حەزا ڤی ژ بۆ هەلبەستڤانیێ دەردەکەویت و ل سەردەمێ جەنگا جیهانیا ئێکێ دا ب هەلبەستێن ئایینی دەست پێ دکەت.
ل بەر ڕەوشا سیاسیا کوردستانێ شەیدایێ هەلبەستا نیشتمانپەروەری دبیت، ب خواندنا پەڕتووکەک ب ناڤێ وقایع ال اردەلان کو ب زمانێ فارسی باسا ڕاپەڕینێن هۆزا ئەردەڵانیا دکەت ل دژی داگیرکاران، ب تەمامی دکەوە بن باندۆرا هەستێن نەتەوەی و وەڵاپەرەستیێ.
هەلبەستڤان د هەمی قۆناغێن ئەزموونا هەلبەستا خوەدا باوەڕی ب یەکگرتن و تەباهییا جڤاکێ هەبوویە. د ساڵێن چلاندە و د سەردەمێ جەنگا جیهانیا دوویێ دە، ڕێبازا سۆشیالیستی وەک دیاردەیەک سیاسی ا زندی باندۆرەک بەرفرە خستە سەر هەلبەستا ڤی چاخی ب گشتی و هەلبەستا قانع ب تایبەتی. ب واتەیەک دن هەلبەست وەک سەنگەرەک ل قادا شۆڕشێ دە ل دژی ستەما دەرەبەگ و ئیمپریالیزمێ سەکنی، ئەڤ چەند د هەلبەستێن ڤی دە ژی ڕەنگڤەددا. قانع هەردەم د گەل ژان و ئازارێن ملەتێ خوەدا ژیایە و وەک هەلبەستکارەک دلسۆز و خەمخۆر، شریک و هەڤپشکێ خەم و پەژارە و ڕوویدان و دەسکەوت و ڕەوشا گەلێ خوە بوویە. هەروەها د هەلبەستێن خوەدا داوایا مافێ ژنان دکەت د بوارێن ڕەوشەنبیری، ئابووری و جڤاکیدا.
$نموونەیەک ل باندۆرا ڕێبازا سۆشیالیستی د هەلبەستا قانعی دا:$
با سێ قات نەبێت خانوو سەراکەت پارەی قاتێکیان بدە بە براکەت
دەوڵەمەدن مەڵێ ھەوڵی بۆ خۆیە نەبوونی ھەژار، نەبوونی تۆیە
قانع د دەسپێکا ساڵێن پێنجیان دە ب هاریکاریا مامۆستا عەلادین سەجادی و شکور مستەفا شیا پێنج بەش ل هەلبەستێن خوە ب شێوەیا دیوانێن جودا جودا و چارچۆڤەیێن تایبەت چاپ بکەت.
ئەڤ بەرهەم پێک تێن ل:
• گوڵاڵەی مەریوان
• باغچەی کوردستان
• چوارباخی پێنجوێن
• شاخی ھەورامان
• دەشتی گەرمیان
ل ژیانا خوەدا ئەزموونا گەلەک کارێن جودا هەبوویە، وەک؛ مامۆستایەتیا قوتابخانێ و مزگەوتێ، هەروەها فەرمانبەری، جۆتیاری، ڕەنجبەری و ئاشڤانی. د داویا ساڵێن پێنجیاندە چەند جارەکا دهێتە زیندانی کرن. ل ساڵا 1960دە ل گرتیگەها سلێمانیێ گرتیان فێری نڤیسینا کوردی دکەت. ل ساڵا 1963 دە گەل وریایێ کوڕێ خوە ل گرتیگەها قەجەرا تەهرانێ تێ زیندای کرن و هەر ل ڤێ گرتیگەهێ دا هەلبەستا خوە یا هەری ناسکری دنڤیسیت:
ئاخرین ماڵی ژیانم کونجی بەندیخانەیە
ئەم کەلەپچە مەرهەمی زامی دڵی دێوانەیە
قانع، ل 07-05-1965 دە ل گوندێ لەنگەدێ ل ناوچەیا “شلێر” کۆچا داوی دکەت. [1]