تارېخ ئەدەبیاتو یارسانی
بەشۍ چواردەهەمە
پیرشالیار (1006ز--- 1098ز)
پیرشالیار (پیر شەهریار) نامېش خوداداد کوڕو جاماسپی، بە پیرشالیارو هۆرامانی نامبانگش بەرکەردەن، یۊن جە پیەر و پاڕەوا ئایینو یارسانی، بەپاو ئا زانیارییا دلۍ یۊ جە دەسنویسەکا سەرەنجامی (دەورەو شاخوشێنی) نە وەڵاکریانۆ، دما ساڵەکا سەڎەی چوارەمی کوچی (397ک--- 1006ز) جە دەگاو هۆرامانو تەختی ئامان دنیاوە، سەردەمو گەنجیشەنە، ڕوەشکەردېنە لوڕستانی پەی لاو (شا خوشێنی) ، ماوەو یەرۍ ساڵا لاشۆ مەنەنۊ، دمایی سەرو داواکاری شا خوشێنی گېڵانۆ پەی هۆرامانی و خەریکو وەڵاکەردەیۆ ۋیروباوەڕو ئایینو یارسانی بېیەن، زانێوە پایەدار بېیەن جە زانستەکا دانایی و کەلام و مەنتیق، دما ساڵەکا سەڎەو پەنجەمی کوچی (492ک--- 1098ز) جە هۆرامان کۊچی دمایېنش کەردەن.
شارەزێکۍ تارېخو کەلتوورو کوردی پاسە ماچان کە پیرشالیار پیرێ پەڕ زانیاری و ۋیروباوەڕی ئایینی دلۍ موغانەکا زەردەشتینە ژیوان، نامېش پیتشالیار بېیەن، کتېبێ موچیاریی و دانایی دمای وېش جیائاستەن بە نامۍ (ماریفەتو پیرشالیاری) ، جە لاو هۆرامیەکاوە پیروزەنو نیشانەو کەسیش نمەڎان.
جە سەرچەمێ ئەدەبی یارسان دوە بەیتێ بە نامۍ پیرشالیاریۆ تومارن کریێنۍ، شاعېر جە شېعرەکېشەنە باس جە هارگێ (ئایېردان) ی کەرۊن:
ئەو ئاهر خانە ، ئەو ئاهر خانە
بارگەی شام وەستەن، ئەو ئاهر خانە
زەردەشتەش کیاست، پەرۍ فەرمانە
بەر گوزیدەش کەرد، نە ڕووی زەمانە
چی شېعرېنە و جە شېعرەکا تەری پیرشالیارینە بە ڕۊشنی شەقڵ (نیشانۍ) وەڵۍ موسوڵمانیش دیارەن.واچۍ عەرەبیۍ و لێکسیکۆن (تەعبیر) ی موسوڵمانیش سەرەنە زاڵە نېیەنە.
ئینەیچ نیشانێ تەرەنە کە ئایینو ئیسلامی دېرتەر جە هۆرامانەنە وەڵابېیەنۊ، دلۍ خەڵکینە ئانە باوەن کە هۊرامییەکۍ تاکو سەڎەو یاڼزەهەمی و دماتەریچ، هەڵای سەرو ۋیروباوەڕو ئایینە کونەکا وەڵۍ ئیسلامینە بیېنۍ، مەڵڵا گوشایېش (گوشایېشە کۊر) کوڕو پیر محەمەڎو بابا مەردوخی هۆرامین (1388--- 1468ز) ، وەرو ئانەی کەمێ چەمېش کزۍ بیېنۍ پەنەشا واتەن (گوشایېشە کۊر) ، دەسێ باڵاش بېیەن جە زیڼەکەردەیۊ ئایینو ئیسلامینە جە ناوچەو هۆرامانی.
وەرو ئانەی پیرشالیار وەڵۍ سەڎەو یاڼزەی کۆتەن، کە هۆرامییەکۍ هەڵای موسوڵمانۍ نەبیېبېنۍ، پەوکەی واتەنشا (ماریفەتو پیرشالیاری جە قورئانی کۊنتەرەن) .[1]