تاریخو ئەدەبیاتو یارسانی
بەشۍ ویس و نۊهەمە

شا ئیبراهیم ئەیووت (1324ز_ 1407ز) :
شا ئیبراهیم کوڕو سەیید موحەمەدی گۆرە سوارەو کوڕو سوڵتان سەهاکین، نازنامی ئایینیش (ئەیووت) ەن، بە ماناو (ڕوجیار) ی.
(مەلەک تەیار) یچشان پەنەواتەن، بەپاو کتېبو سەرەنجامی جە ساڵەو (725ک/ 1324ز) ی دەگاو شېخانی جە ئەڎێ بېیەن، ئەڎاش نامېش خاتوو (زێنەبە) کناچۍ میر خەسرەوی لوڕستانی) ەنە، سەردەمو زارۊڵەیینە جە خانەقاو سەرگەرمی چەمېش کەردېنێ و پەروەردۍ بیېنە، سەردەمو گەنجیشەنە، دەرسی ئایینی و عەشقی خوڎاییش جە سوڵتان سەهاکی وەرگېرتەن، شا ئیبراهیم سەرو داواو سوڵتان سەهاکی پەی ڕاوەبەری ناوچەکانو پانیشتو کوردەسانی مەگنۊڕا، سەرمڎۊ گەلێ ناوچا، پەی دماجاری جە دەگاو (سەرانە) ی کە ئیسە (بابا یادگار) ش پەنە ماچان، نیشتەجابۊن، هەر چاگەیچ ساڵەو (810ک/ 1407ز) کۊچی دمایین کەرۊن، یارەکۍ شا ئیبراهیمی جە ناوچەکانو خانەقین و مەندەلی و کەرکووکی پەنەشان ماچان (کاکەیی) ، ئینۍ پاڕەوی ۋیروباوەڕو یارسانەکا سەردەمو (شا ئیبراهیم) ی کەران، کومەڵە شېعرێ شا ئیبراهیمی بە نامۍ (دیوانو ئەیووت) ی، ئینێ وەردەسەنە، فرەو شېعرەکا بە شېوەو بەند (کوپلە) ڕېکۋزیێنۍ، هەر بەندێ سەبارەت بە سەرئاماو پېخامئاوەرێ، یان پیرێ، یان وەللیێ، یان سۊفیێ، یان گۆرە و پیروزێ ئایینین. گردشان چواردەورو ۋیروباوەڕو (دۆنا دۆن) ی مەسووڕیاوە، بە تەرزو ئیپۆسی ئەفسانەیی بەرش ۋزۊن.
جە بەندەکاشەنە دەربارەو قۊمیاکەو (نووح) ی، باسو تۊفانەکەی کەرۊن، ئانەی دلۍ ئەفسانە کۊنەکا و ئێپۆسی گلگامیش و تەورات و قورئانینە باسکریان، ۋیروباوەڕو دۆنا دۆنی یارسانی بە ئاشکەرا چی بەندېنە دیارەن، گېیانو بابا یادگاری دلۍ لاشەو (سام) و کوڕو (نووح) ینە وېش ئەرمانان، گېیانو (حام) ی دلۍ شا ئیبراهیمی و گېیانو (سام) ی جە بابا یادگارینە بەرکەوتېنۍ:
زوڵاڵی کۊی کام، زوڵاڵی کۊی کام
یادگاری من، زوڵاڵی کۊی کام
چاگا تۊفانێ، مێردان وست وە دام
نووحی نەبی بۍ، گەشتی یو ئەرشام
تیرەداز بیمان، ئەز نامم بۍ حام
کاکەم یادگار، نامش بیا سام
ماناش:
تۊ پېوەڼیت بە کۊ پاکیۆ هەن، ئەی یادگارو من، تۊ پېوەڼیت بە کۊ پاکیۆ هەن، وەختو توفانەکەینە مەردېت چەنی بېنۍ، نووح پېخامئاوەر و یارەکېش دلۍ کەشتینە بېنۍ، من نامېم (حام) بۍ، یادگاری کاکەم نامېش (سام) بۍ.[1]