ناونیشانی بابەت: ترس و پڕۆگرامەکانی خوێندن
ئامادەکردن: #ڕەئوف ئالانی#

ترس، یان ترسان، هەستکردنە بەهۆی مەترسی یان هەڕەشەیەکی هەستپێکراوکە لەسەر مرۆڤ ڕوودەدات، ئەمەش لەبەرانبەردا دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە ئەرکەکانی لە ئەنجامیشدا گۆڕانکاری لە ڕەفتاردا درووست دەبێت، مرۆڤ تووشی دڵەڕاوکێ دەکات و بیرکردنەوەی ئاڵۆز دەکات.
ئەم ترسەش لەئەنجامی تووش بوون بەڕووداو یان بیستن و بینین، کاریگەریی خراپ جێدەهێڵێت. مەبەست لەڕووداو ئەو کارەساتە ناخۆش و خەمهێنانەیە، کە تووشی کەسێک یان خێزانێک دێن، جار هەیە ڕووداوەکان گەورەترن بەسەر شارو وڵاتێکدا دێن، هەندێ لەڕووداوەکان سرووشتین، وەک لافاو و بومەلەرزە و هەرەسی بەفر کە قوربانی لێدەکەوێتەوە.
بەڵام هەندێ ڕووداو هەن دەستکردن و مرۆڤەکان بە هۆ یان بێ هۆ درووستی دەکەن، ئەوانەی بێ هۆن و بەدەستی ئەنقەست نین جیاوازن لەوانەی کە بەبێ هۆ درووست کراون.
نامەوێ پۆلێنی ڕووداوەکان بکەم، چونکە مەبەستەکەی من ئەوە نییە، بەڵکوو خواستی من ئەوەیە هەر ڕووداوێک کە هەیە و دیاریکراوە چ کاریگەریەک لەسەر دەروونی منداڵان جێدەهێڵێت؟
گەلی کورد بەهۆی هەڵکەوتەی شوێنی نیشتمانەکەی (کوردستان) لە هەموو کات و سەردەمەکانی مێژوودا، ڕووبەڕووی شەڕ و ناخۆشی و وێران بوون و کوشتنی بەکۆمەڵ لەلایەن دوژمنەکانی بۆتەوە، لەم ململانێ و شەڕ و دوژمنکاریانەشدا، کارەسات و ڕووداووی ناخۆش هاتۆتە بەر دەم ئەم گەلە.
من لەگەڵ ئەوەدام مێژوو وەک خۆی بنووسرێتەوە، تا هەم وەک ئەرشیف بپارێزرێت و هەم بکرێتە وانەی مێژوو بۆ ژیان، بەڵام پێویستە بەشێوازی زانستی و پسپۆڕی ئەوکارە بکرێت، نەک وەک ئەوەی ئێستا هەرکەسە و بە گوێرەی بیری تایبەت و زۆرجاریش بەمەبەست هەندێ لەوانەی خۆیان بەسیاسەتوان دەزانن، مێژووی خۆیان و شۆڕش و گەلێک دەکەنە قوربانی تەنیا بۆ ناوی خۆیان.
لەلایەکی ترەوە ئەوڕووداوانە شۆڕبوونەوە بۆ ناو کۆمەڵگە، لەمیدیاکان و پڕۆگرامی خوێندن ڕەنگدەدەنەوە، من لەگەڵ ئەوەدام نەوەکانی ئێستا و داهاتوو بەئاگابن لە مێژووی پڕمەرگەساتی نەتەوەکەیان، بەڵام ئەوەش پێویستی بەپلانی ورد هەیە، کەی و چۆن و لە کام شوێن و بۆ چ تەمەنێک و بەکام شێواز ئاماژەیان پێبدرێت؟ پێویستە ئەمانە بەباشی لێکبدرێنەوە.
ڕوونتر و ڕاشکاوانە تربڵێم، لەناوپڕۆگرامەکانی خوێندن بەشێوازی دوور لە ڕەچاوکردنی حاڵەتی دەروونی و تەمەن، ئەوڕووداوو کارەساتانە خزێنراونەتە ناو پڕۆگرامەکانی خوێندن کە دەبنە هۆکاری ترس و دڵەڕاوکێ لای منداڵان، لەوانەیە بڵێن ئەی چۆن باسی مێژووی نەتەوەکەمان نەکرێت؟ من ناڵێم باس نەکرێت و نەوەکان شارەزانەکرێن، بەڵام وەک لەسەرەوە ئاماژەم بۆکرد، چۆن و کەی و بە چ شێوازێک باسبکرێت، ئەوە گرنگە، پۆلێنکردنی بابەتەکان و چۆنێتی ناساندنی بۆ قۆناغەکانی خوێندن پێویستە هەڵوێستەی لەسەربکرێت ئینجا دابنرێن، ئەویش بەپێی تەمەن و توانای وەرگرتنی بابەتەکە و درووست نەکردنی کاریگری نەرێنی لەسەر دەروونی منداڵان، وابێت کە ترس و بیم و دڵەراوکێ جێنەهێڵێ لەسەر منداڵان، لەسەر ئەمە (سۆفۆکلێس) هونەرمەند و شانۆنامەنووس و نووسەر دەپرسێت و دەڵێ: (بۆچی مرۆڤ هەست بە ترس دەکات بەڵکوو بە ڕێکەوت و هیچی تر هەنگاوەکانی ڕێبەرایەتی نەکات؟) ئەمە وڵامەکەی ئاسانە لەکاتێکدا ئاماژەی بە ڕیبەرایەتی نەکردنی هەنگاوەکان کردووە.
بێگوومان ترس وا دەکات نەتوانین هەنگاوبنێین، نیشاندان و دەرخستنی ئەو ڕووداوانەی ترس درووست دەکەن پێویستە بخرێنە ناو پڕۆگرامی پۆلەکانی سەرووبازنەی دوو، واتە لەپۆلەکانی حەوت بۆ نۆو بەرەوسەرتر، ناکرێ لەپۆلی چوارەمی بنەڕەتی باسی ئەنفال و کیمیاباران بکرێت و منداڵان تووشی ترس و شۆک ببن، هەمیشە ترس خەون و خولیا لەناو دەبات و مرۆڤ ڕادەگرێت.
نووسەری گەورە وڕۆماننووس (پاولۆکۆیلۆ) دەڵێ: (تەنیا یەک شت هەیە کە خەون و خولیا مەحاڵ دەکات، ئەویش ترسە) .
لەناو دونیای ڕۆشنبیری ئێمەشدا چەندین ڕاو بیروبۆچوون هەن ئەوە دەسەلمێنن، ئێمەش لەڕەوتی تێگەیشتن و ناساندن ئاڕاستەکان لە نەتەوەکانی تر کەمترنین، نموونەشمان زۆرە، هەروەک نووسەری ناوداری کورد (عەبدولواحید نووری) لە نووسینی پەخشانێکدا دەڵێ: (خەریک بووبنووسم ترس باشنییە، بەڵام باش بوو زوو دەستم گرتەوەوزانیم دەردی ئێمە نەترسانەو ترسان نیە) .
خەون و ویست و خولیاکانمان بە مەبەستی ئەوەیە نەوەکانی داهاتوو بەباشی ئاڕاستە بکەین و لە ڕێگەی دوورکەوتنەوە لەو فۆبیا ترسێنەرانەی منداڵان ئیرادە و توانستەکانیان دەچەپێنرێن و ئامانج ناپێکن.
داواکارم لەوەزارەتی پەروەردە و لیژنەی تایبەت بە گۆڕین و پێداچوونەوە بەپڕۆگرامەکانی خوێندن، ئاوڕ لەوبابەتانە بدەنەوە کە دەبنە هۆکاری درووستکردنی ترس لەسەر دەروونی منداڵان و لایانبدەن و ڕەچاوی بارودۆخی ئێستای دنیای شارستانی بکەن، چونکە کارکردن لەسەردرووستکردنی کەسێتی تاک لە منداڵییەوە سەرچاوە دەگرێت، تا کۆمەڵگەیەکی بوێر و خاوەن ئیرادە و دوور لەترس بوونیادبنرێت. [1]