المکتبة المکتبة
البحث

کورديپيديا أکبر مصدر کوردي للمعلومات بلغات متعددة!


خيارات البحث





بحث متقدم      لوحة المفاتيح


البحث
بحث متقدم
المکتبة
الاسماء الکوردية للاطفال
التسلسل الزمني للأحداث
المصادر
البصمات
المجموعات
النشاطات
کيف أبحث؟
منشورات كورديبيديا
فيديو
التصنيفات
موضوع عشوائي
ارسال
أرسال موضوع
ارسال صورة
استفتاء
تقييماتکم
اتصال
اية معلومات تحتاج کورديپيديا!
المعايير
قوانين الأستعمال
جودة السجل
الأدوات
حول...
امناء الأرشيف لکوردیپیدیا
ماذا قالوا عنا!
أضيف کورديپيديا الی موقعک
أدخال \ حذف البريد الألکتروني
أحصاء الزوار
أحصاء السجل
مترجم الحروف
تحويل التقويمات
التدقيق الإملائي
اللغة أو لهجات الصفحات
لوحة المفاتيح
روابط مفيدة
امتداد كوردییدیا لجوجل كروم
كوكيز
اللغات
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
حسابي
الدخول
المشارکة والمساعدة
هل نسيت بيانات الدخول؟
البحث ارسال الأدوات اللغات حسابي
بحث متقدم
المکتبة
الاسماء الکوردية للاطفال
التسلسل الزمني للأحداث
المصادر
البصمات
المجموعات
النشاطات
کيف أبحث؟
منشورات كورديبيديا
فيديو
التصنيفات
موضوع عشوائي
أرسال موضوع
ارسال صورة
استفتاء
تقييماتکم
اتصال
اية معلومات تحتاج کورديپيديا!
المعايير
قوانين الأستعمال
جودة السجل
حول...
امناء الأرشيف لکوردیپیدیا
ماذا قالوا عنا!
أضيف کورديپيديا الی موقعک
أدخال \ حذف البريد الألکتروني
أحصاء الزوار
أحصاء السجل
مترجم الحروف
تحويل التقويمات
التدقيق الإملائي
اللغة أو لهجات الصفحات
لوحة المفاتيح
روابط مفيدة
امتداد كوردییدیا لجوجل كروم
كوكيز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
الدخول
المشارکة والمساعدة
هل نسيت بيانات الدخول؟
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 حول...
 موضوع عشوائي
 قوانين الأستعمال
 امناء الأرشيف لکوردیپیدیا
 تقييماتکم
 المجموعات
 التسلسل الزمني للأحداث
 النشاطات - کرديبيديا
 المعاينة
موضوعات جديدة
السيرة الذاتية
إسحاق سكوتي
21-07-2024
اراس حسو
المکتبة
الهيمنة الأمريكية على المالية العراقية.. دور البنك الفيدرالي الأمريكي
20-07-2024
هژار کاملا
المکتبة
تحدّيات الأمن المناخي في العراق
16-07-2024
هژار کاملا
المکتبة
الأكراد في العالم تاريخهم ومستقبلهم - الجزء الثاني
15-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
المکتبة
الٳيزيدية في المخطوطات الكلدانية
15-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
المکتبة
معبد لالش والمراسيم الدينية الايزيدية ( بحث تاريخي و ميداني )
14-07-2024
هژار کاملا
المکتبة
الأكراد في العالم؛ تاريخهم ومستقبلهم - الجزء الأول
14-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
المکتبة
إشراك القيادات الدينية العراقية في عملية السلام والمصالحة خلال مرحلة ما بعد داعش
14-07-2024
هژار کاملا
السيرة الذاتية
ملا كاكه حمى
13-07-2024
اراس حسو
المکتبة
أربعون عام من الكفاح من أجل الحرية؛ الجزء الأول
12-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
أحصاء
السجلات 524,779
الصور 106,264
الکتب PDF 19,767
الملفات ذات الصلة 99,370
فيديو 1,444
اللغات
کوردیی ناوەڕاست 
300,885

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,735

هەورامی 
65,728

عربي 
28,797

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,260

فارسی 
8,377

English 
7,162

Türkçe 
3,571

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

المکتبة
الوقائع العراقیة لسنة 1970
المکتبة
خط في الرمال: بريطانيا وفرن...
الشهداء
موسى ميرو ملان
السيرة الذاتية
بلال حسن
المکتبة
سوريا: دور الاتفاقيات الدول...
هەڵسەنگاندنی سیاسەتی هەرێم لە پرسی ڤایرۆسی کۆرۆنادا
إبحث بأملاء صحيح في مُحرِّكنا للبحث، ستجدُ نتائج المرجوة!
صنف: بحوث قصیرة | لغة السجل: کوردیی ناوەڕاست
شارک
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
تقييم المقال
ممتاز
جيد جدا
متوسط
ليست سيئة
سيء
أضف الی مجموعتي
اعطي رأيک بهذا المقال!
تأريخ السجل
Metadata
RSS
أبحث علی صورة السجل المختار في گوگل
أبحث علی سجل المختار في گوگل
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

هەڵسەنگاندنی سیاسەتی هەرێم لە پرسی ڤایرۆسی کۆرۆنادا

هەڵسەنگاندنی سیاسەتی هەرێم لە پرسی ڤایرۆسی کۆرۆنادا
ناونیشانی بابەت: هەڵسەنگاندنی سیاسەتی هەرێم لە پرسی ڤایرۆسی کۆرۆنادا
ئامادەکردن: #سامان ساڵح#

پێشەکی:
لە دوای دەرکەوتنی ڤایرۆسی کۆرۆنای نوێ، لە ویلایەتی “وهان” (1) لە وڵاتی چین لە کۆتایی ساڵی 2019، کە لەلایەن ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانی”WHO‌” بە “کۆڤید 19” ناسراوە و لە هەمانکاتدا بڵاوبوونەوەی خێرا و کاریگەریی ڤایرۆسەکە بۆ سەر تەندرووستی مرۆڤ کە، بە ڤایرۆسێکی “کوشندە”دەناسرێت، حکومەتەکانی وڵاتانی جیهان هەریەکه و بە گوێرەی سرووشت و تواناکانی بەردەستی، زنجیرەیەک سیاسەتی بۆ ڕووبەڕووبوونەوە و دەستبەسەراگرتنی ڤایرۆسەکە خسته ‌بواری جێبەجێکردنەوە.
لەم بوارە‌شدا حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە دوای دەرکەوتن و بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکه بە تایبەت‌ لە وڵاتی ئێرانی دراوسێی بەشێوەیەکی خێرا، بۆ ڕووبەڕوو بوونەوە و ڕێگریکردن لە تەشەنەسەندنی ڤایرۆسەکە سیاسەتی گشتیی خۆی ڕاگەیاند و بە چەند قۆناغێک خستییە بواری جێبەجێکردنەوە، چەندین بەرنامەی کردەیی لەسەر ئاستی سەرجەم دەزگە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی ناوەندیی هەولێر و حکومەتە خۆجێیەکان له ‌پارێزگە و کارگێڕییە سەربەخۆکان (ئیدارەکان) داناوە کە لێرەدا به ‌”سیاسەتی گشتی حکومەتی هەرێم”لە بواری ڕووبەڕوو بوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ناوی دەبەین.
مەبەستمان لە سیاسەتی گشتی حکومەتی هەرێم بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا؛ بریتییە له ‌سەرجەم ئەو بڕیار و ڕاگەیاندن و ڕێنمایی و ڕوونکردنەوە و پلان و هاوکاریی و ڕێکەوتن و بەگەڕخستنی کەرتە جیاوازەکان و بەکارهێنانی سەرمایەی مادی و مرۆییە که، ‌ لە ماوەی نێوان کۆتایی مانکی شوباتی/2020 تا ئێستا؛ واتە: مانگی ئازاری 2020 جێبەجێی دەکات.
لەم پەیپەرەدا، شیکردنەوە و هەڵسەنگاندن بۆ سیاسەتی گشتیی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دۆسیەی ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا دەکرێت.
یەکەم: ساسەتی گشتی حکومەت لەبەرانبەر ڤایرۆسی کۆرۆنای نوێ
لێرەدا بە پشتبەستن بە تێڕوانین و میتۆدی “تۆماس دایT.Dye ” دەمانەوێت شیکردنەوە بۆ سیاسەتی گشتی حکومەتی هەرێم بکەین لە ڕێگەی؛ ئەم پرسانەوە ‌: “زانینی ئەوەی حکومەت چی دەکات؟ بۆچی دەیکات؟‌ ئەو کارانەی حکومەت دەیانکات، چ جیاوازیی و گۆڕانکارییەک درووست دەکەن؟” (2) .
1- کێشەکە چییە، سیاسەت و بەرنامە بۆچی دادەنرێت؟
ڕۆژی 31/ی دیسەمبەری 2019 ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانی ڕایگەیاند؛ کە “دەسەڵاتدارانی وڵاتی چین ڕایانگەیاندووە:‌ بارێکی ناهەمواری تەندرووستی تۆمارکراوە که، ‌ بریتییە لە هەوکردنێکی توندی سییەکانی مرۆڤ، کە سەرچاوەی هەوکردن و نەخۆشییەکە نەزانراوە و له ‌ناوچەی وهان، لە بازاڕی فرۆشتنی بەرهەمە دەریاییەکان هەستی پێکراوە و ڕێککاری دابڕینی تووشبووان گیراوەتەبەر (3) . هەتا ئەم قۆناغەش پرسەکە هێندە نەببووە جێی سەرنجی جیهان و بە نەخۆشییەکی ناوچەیی ناو وڵاتی چین دەدرایە قەڵەم، تەنانەت لەلایەن ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانییەوە، وەک “پەتا” مامەڵەی لەگەڵ نە دەکرا، ناڕوونی سەرچاوەی نەخۆشییەکه و تازەیی جۆری ڤایرۆسەکە “کۆرۆنا” وایکرد ڤایرۆسەکە لەڕووی زانستییەوە ناوببرێت بە “کۆڤید 19″ کە کوورتکراوەی ناوەکانی: کۆرۆنا، ڤایرۆس، disease دزیس؛ واته:‌ نەخۆشی” بوو.
لە 11/ی جەنیوەری/2020 دەسەڵاتدارانی وڵاتی چین، یەکەم باری مردنیان بەهۆی ڤایرۆسی کۆڤید 19 ڕاگەیاندو دوو ڕۆژ دواتریش واتە لە 13/1/2020 یەکەم تووشبوو لەدەرەوەی وڵاتی چین کە بە لانکەی (Homeland) ڤایرۆسەکە دەردایە قەڵەم لە تایلاند تۆمارکرا (4) .
لە 2/1/2020 شارەزایەکی بواری تەندرووستی لە وڵاتی چین ڕایگەیاند کە ڤایرۆسەکە گوازەرەوەیە لە مرۆڤێکەوە بۆ یەکێکی دیکه و لە 21/1/2020 یەکەمین باری تووشبوو بە ڤایرۆسی کۆڤید 19 لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا تۆمارکرا (5) .
لە دوای ئەم ژمارانەی تووشبوو کە لە جیهاندا، بەتایبەت وڵاتانی کیشوەری ئاسیا تۆمارکران، ترس و دڵەڕاوکێ جیهانی گرتەوه و وڵاتانی جیهان هەریەکە بە گوێرەی سیستەمی فەرمانڕەوایی و زانستیی خۆی ڕێککاری پێویستی بۆ ڕێگرتن لە بڵاوبوونەوی ڤایرۆسەکە گرتەبەر، بەڵام بەگشتی لەبەر ناڕوونی سەرچاوەی ڤایرۆسەکە و تازەیی جۆری ڤایرۆسەکە و بیربۆچوون و لێدوانە سیاسییەکان، دەتوانین بڵێین هاوڕایی لە جیهاندا بەرانبەر مەترسییەکانی وەک یەک نەبوو، سەرەتا جۆرێک لە ڕای ناوچەیی لە وڵاتانی ئیسلامی و عەرەبی بڵاوکرایەوە کە گوایە ئەمە نەهامەتییەکە خوای گەورە بۆ سیستەمی فەرمانڕەوایی کۆمۆنیستی لە چین ناردووە بەهۆی ئەو ستەمەی لە موسڵمانانی چینی دەکات و چەندین تۆماری ڤیدیۆیی بڵاوکرایەوە کە گوایە؛ موسڵمانانی چین تووشی نەخۆشییەکە نابن!.
لەلایەکی تریشەوە تۆمەتەکانی نێوان چین و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بەردەوام بوو. به ‌بڕوای ئێمە بە سیاسیکردنی بابەتەکه و تۆمەت ئاڕاستەکردنەکان‌ وایکرد پێشگرتن بە مەترسی ڤایرۆسەکه بەتایەبت لە ئەوروپا‌ خاوتر بێت، ئەمە لەگەڵ ڕەچاوکردنی جیاوازیی گەورە لە سیاسەت و ڕێبازی وڵاتانی ڕۆژاوا و ئەمریکا لە پرسی چارەسەر‌ی تەندرووستی بۆ هاووڵاتییان که لەگەڵ‌ ڕێبازی ڕۆژهەڵاتیی، بە ڕێبەرایەتی چین، جیاوازیی زۆریان هەیە، ‌ لێرەدا دەتوانین بە پشتبەستن بە دەستبەسەراگرتنی ڤایرۆسەکه، ‌ ڕێبازی ڕۆژهەڵاتی – چینی، بۆ ڕێگرتن و چارەسەر بە سەرکەوتووتر لە قەڵەم بدەین.
کاتێک ڤایرۆسەکە گەیشتە ئێران و مەترسی لەلای هاووڵاتییانی ئەو وڵاتە درووستکرد، ئیتر زەنگی خۆئامادەکردن لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە لێدراو حکومەتی هەرێمی کوردستان لەسەر ئاستی باڵا لە ڕووی سیاسی و کارگێڕیی و دارایی و ئاساییشیی، چەند هەنگاوێکی گرتەبەر، لەوانە:
1- درووستکردنی لیژنەی باڵای ڕووبەڕوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لەسەرئاستی ئەنجوومەنی وەزیرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان.
2- تەرخانکردنی داهات بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسەکە.
3- پێدانی دەسەڵات بە پارێزگا و کارگێڕییە سەربەخۆکان بۆ جێبیەجێکردنی کارە پێویستییەکان.
4- هێزەکانی ناوخۆ و ئاساییش خراونەتە باری ئامادە باشییەوە.
ئەم هەنگاوانەی حکومەت وەک ڕێککار لەسەرئاستی باڵا لە قۆناغی ئامادەکارییدا ڕۆڵی گرنگی بینی لە زوو دەستپێکردنی پڕۆسەی ڕووبەڕووبوونەوه و دەستبەسەراگرتنی ڤایرۆسی کۆڤید-19.
لە ڕووی زانستی ڕامیارییەوە “لانی کەم لەڕووی تیۆرییەوە” حکومەت، وەک تاکە دەزگای بەهێزی ناو کۆمەڵگە دادەنرێت کە دەسەڵاتی بەسەر کۆی دەزگاکانی تردا هەیە و خاوەنی هێزی ڕەوایە بۆ دەستبەسەرداگرتن و ڕێکخستنی هێزەکانی دیکە. ئەم پێگەیەی حکومەت کە بەهێزترە لە سەرجەم دەزگاکانی دیکە و لە هەمانکاتدا خاوەنی ڕەوایەتیشە، ڕۆڵی ئەوەیشی پێدەدات کە خاوەنی زانیاری زیاتر بێت بەراورد بە ‌سەرجەم لایەن و کەس و دەزگا خۆماڵییەکانی ناو وڵاتەکەی خۆی، کەدیسان زانیارییەکەش دۆخێکی تری هێزە بۆ حکومەت، بەڵام سەرباری ئەمە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڤید-19 بە تازەیی و نەدۆزراوەییەکەی جیهانی تووشی هەڵوەستەیەک کردووە کە پێشتر و لانی کەم لە دوای جەنگی جیهانی دووەمەوە “بە ئەگەری زۆر بەهۆی سیستەمی جیهانگیرییەوە” جیهان ڕووبەڕووی دۆخێکی زانراو و ئاشکرای لەمجۆرە نەبووەتەوە.
هەر بۆیە سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، مەسرور بازرانی: لە وتارێکیدا لە 17/3/2020، وتی: “هەرێمی کوردستان وەک هەموو ناوچەکانی تری دنیا، ڕووبەڕووی هەڕەشەیەکی چاوەڕواننەکراو بووەوە” (6) .
لەم ڕوانگەیەوە، بە گوێرەی توانای حکومەتی هەرێم و بەسوود وەرگرتن لە میتۆدی چینی و ژینگە و سرووشتی کۆمەڵی کوردستان، حکومەتی هەرێمی کوردستان چەند ڕێککار و بەرنامەیەکی وەک سیاسەتی گشتی بنچینەیی بۆ ئامادەکردن و پاراستنی خەڵکی کوردستان، لە مەترسی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڤید-19، گرتەبەر، وا‌ له ‌خوارەوە دەیانخەینەڕوو (7) :
1- ڕاگرتنی هاتوچۆ لە سەرتاسەری هەرێمی کوردستاندا.
2- ڕاگرتنی هاتوچۆ لە ناو هەردوو شاری هەولێر و سلێمانی.
3- ڕاگرتنی هاتوچۆ لەنێوان شارۆچکەکانی هەردوو شاری هەولێر و سلێمانی.
4- دیاریکردنی دوا مۆڵەت بۆ گەڕانەوەی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان که، ‌ لە کۆماری ئیسلامی ئێرانن.
5- خۆناساندنی ئەو هاووڵاتییانەی کە به ‌ڕێگەی نا قانوونیی لە ئێرانەوە بۆ هەرێمی کوردستان، گەڕاونەتەوە.
6- هەریەکە لە ژووری ئۆپەراسیۆنەکان، تیپە تەندرووستییەکان و هێزەکانی ئاساییش، دەخرێنە باری ئامادە باشییەوە.
7- هاوێرکردن (کەرەنتینەکردن‌) ی ئەو هاووڵاتییە ئێراقی و بیانییانەی کە لە وڵاتانی ئەوروپاوە دێنەوە بەگوێرەی لیستێک کە لە 33 دەوڵەت پێکدێن.
8- ڕاگرتنی هێڵی گواستنەوەی گشتیی لەنێو شارەکانی هەرێمی کوردستان و ئێراق.
9- سنووردارکردنی جموجوڵ و هاوردەکردنی بازرگانیی لە دەر‌وازە سنوورییەکان.
10- داخستنی سەرجەم شوێنە گەشتیارییەکان و ڕاگرتنی سەرجەم چالاکییه وەرزشییەکان.
11- ڕاگرتنی گەشتە ئاسمانییەکان‌ جگە لە نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان و دیپلۆماتکاران و هاوپەیمانان.
12- چاودێری پزیشکیی لە هەموو خاڵەکانی هاتنەناوەوەی هەرێمی کوردستان لە ڕێگەی وشکانی و ئاسمانی.
13- ڕاگرتنی پێدانی ڤیزای هاتنەناوەوە بۆ هەرێمی کوردستان بۆ هاووڵاتییانی 8 وڵاتی کیشوەری ئاسیا و ئیتالیا.
14- ڕاگرتنی کاری حکومەت لە سەرجەم دامودەزگاکان جگە لە وەزارەتەکانی پێشمەرگە، ناوخۆ، هێزەکانی ئاساییشی ناوخۆ و وەزارەتی تەندرووستی.
15- دابینکردنی بودجەی تایبەت بۆ پارێزگەکان و تەرخانکردنی چەند سەنتەرێکی تایبەت لە پارێزگەکان بۆ مەبەستی دیاریکردنی بوونی ڤایرۆسی کۆرۆنا و چارەسەر وچاودێریکردنی تووشبووان.
16- ڕێکخستنی ناوبازاڕ و شوێنەکانی فرۆشتنی کەلوپەل و پێداویستی ڕۆژانەی هاووڵاتییان و چاودێریکردنی نرخ.
17- چاودێری تەندرووستی لە کەمپەکانی ئاوارە و پەنابەران.
18- ڕاگرتنی بۆنە و ڕێوڕەسمی سەرجەم ئایینەکانی هەرێمی کوردستان.
19- ڕاگرتنی خوێندن لە قوتابخانە و خوێندنگە و زانکۆکان.
20- پێدانی دەسەڵات بە وەزیرە پەیوەندیدارەکانی حکومەت بۆ کارهاسانی و دەرکردنی ڕێککاری قانوونی پێویست بۆ بارسوککردنی ئەو شوێنە بازرگانییانەی کە بەهۆی سیاسەتی خۆپارێزی لە کۆرۆنا، زیانیان بەردەکەوێت.
هەنگاوەکانی حکومەت ڕۆڵێکی بەرچاوی بینی بۆ خۆ ئامادەکردن لەسەر چەندین ئاست، وەک:
1- لە ئاستی حکومیدا بۆ دابینکردنی پێداویستییە هەمەلایەنەکانی جێبەجێکردنی سیاسەتی حکومەت، سەرچاوەکانی بەردەست بۆ کارەکان خرانەگەڕ.
2- لە ئاستی کۆمەڵدا هاوکاریی و کۆمەکی سەرمایەداران پێشکەشکرا، بە نموونە: درووستکردنی نەخۆشخانەیەکی 65 تەختیی، تایبەت بە تووشبووانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە پارێزگەی سلێمانی لە ماوەی 10 ڕۆژدا کە، لە مێژووی 29 ساڵی فەرمانڕەواییی حکومەتی هەرێمی کوردستاندا نموونەیەکی تاک و ناوازەیە لە ڕووی خێرایی لە جێبەجێکردن و گونجاویی بۆ مەبەستەکەی و دواتریش ئەم پڕۆژە لە گەرمیان و ڕاپەڕین و هەڵەبجە و هەولێر و چەمچەماڵ دووبارە کرایەوە.
3- بڵاوبوونەوەی هۆشیاری و تێگەیشتنی هاووڵاتییان و خۆ ڕێکخستن بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسەکە لەرێگەی کڕینی کەرەستی پاککەرەوە و دەسکێش و دەمامک و پەیڕەوکردنی زانیارییە تەندرووستییەکان.
حکومەت ئەوەی لە توانایدا هەبووە لە ڕوی تەندرووستی و بەگەڕخستنی کەرتە نزیکەکانی وەک هێزەکانی ناوخۆ و لیژنەکانی چاودێری قایمقامیەت و لایەنە پەیوەندیدارەکان لەم قۆناغەدا کە هێشتا نەگەیشتۆتە باری نائاسایی ئەنجامیداوە و چەندین هێڵی پەیوەندی بۆ مەبەستی ئاگاداربوون و پشکنین دانراوە و ژمارە 122 وەک هێڵی گەرمی وەزارەتی تەندرووستی خراوەتەگەڕ.
دەتوانین تا ئێرە ئەم قۆناغە، بە قۆناغی بەرنامەی حکومەت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی کۆرۆنا‌ دەستنیشان بکەین وەک سیاسەتی گشتی. لەمەودوا پرسیاری ئەوە دەکەین کە حکومەت بۆ وا دەکات؟.
دووەم: ئامانجی لە سیاستی گشتی حکومەت ‌بەرانبەر کۆڤید-19
دوای ئەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنای نوێ لەلایەن ڕێکخراوی تەندرووستی جیهانییەوە وەک “پەتا” یەکی جیهانی ناسێنرا، ترس لە بڵاوبوونەوه و لە دەستدەرچوونی زیاتر بوو، بە جۆرێک کە ببێتەهۆی ڕووخاندنی تەواوی توانای حکومەتەکان و نەتوانینی بەڕێوەبردنی، بەتایبەت هەرێمی کوردستان لەبارودۆخێکی دژواری ئابووری و سیاسی و خزمەتگوزاریدایە.
مەترسی کۆڤید-19 لە هەرێمی کوردستاندا بەهەند وەرگیرا ودەسپێشخەری گونجاو ئەنجامدرا، حکومەتی هەرێم لەمبوارەدا پێشەنگ بوو چونکە ئاستی مەرسییەکەی بە هەند وەرگرت و لێی تێگەیشت.
د. ئومێد ڕەفیق، مامۆستای زانستە سیاسییەکان، لە هەرێمی کوردستان، لەبارەی کاریگەریی و هەڕەشەی کۆڤید-19 وە دەڵێت: “کۆرۆنا هەر سیستەمی بەرگری مرۆڤ تاقیی ناکاتەوە، بەڵکوو سیستەمی ئابووری و سیاسی تاقیدەکاتەوە، ڕۆژانی داهاتوو دەرهاویشته و لێکەوتەکانی زیاتر به ‌گەورەیی دەردەکەون… .” (8) .
لەم ڕوانگەیەوە دەتوانین بڵێین؛ توندکردنی ڕێوشوێنەکانی خۆپارێزیی حکومەتی هەرێم له ‌کاتێکدا هەتا ئێستا تەنیا 39 تووشبوو لەناو سنووری کارگێڕیی حکومەتی هەرێم جگە لە کەرکووک و ناوچە داگیرکراوەکانی دیکە بە کۆڤید-19 هەیە، هەنگاوێکی جێی سەرنجە، چونکە دەکرێت بڵێین؛ ستراتیژی حکومەت لەگەڵ ئامانجە گشتییە جیهانییەکان یەکانگیر بووە لە ڕێگرتن لە تەشەنەسەندنی ڤایرۆسەکە، ئەویش بەوەی کە سیاسەتی حکومەتی هەرێم بۆتەهۆی (9) :
1- ڕێگرتن لە هاتنە ژوورەوەی ڤایرۆسەکە بۆ ناو هەرێمی کوردستان و ڕێگرتن لە تەشەنەکردنی ڤایرۆسەکە. هەتا ئاستێکی باش لەم قۆناغەدا.
2- پاراستنی سیستەمی تەندرووستی هەرێم لە بێ توانایی و ناکارایی و کەمکردنەوەی فشار لەسەر سیستەمەکە.
3- هێنانەدی هاوئاهەنگی نێوان خەڵک و حکومەت.
حکومەتی هەرێمی کوردستان، بە تێگەیشتن لە توانا بەردەستە مرۆیی و مادییەکانی و ئەو سیاسەتەی کە لەم قۆناغەدا‌ پەیڕەوی دەکات کە دۆخێکی دژوارە بۆ تاقیکردنەوەی توانای بەڕێوەبردنی حکومەتەکانی جیهان، توانی متمانەی خەڵک بە کەرتی تەندرووستی و ڕێکارەکانی پاراستنی گیانی هاووڵاتی لە مەترسییەکانی سەردەم بەرزبکاتەوە، ئەمە سەرباری کەمیی پسپۆڕی پزیشکی لە بوارەکەدا‌ و کەرەستە و پێداویستی چارەسەرکردن، بۆیە دەکرێت بڵێین؛ سیاسەتی ژیرانە لە ڕێگەی کارگێڕییەوە توانی متمانە بۆ کەرتی تەندرووستی بەرزبکاتەوە کە ئەمەش دەرفەتێکە بۆ گەشەپیدانی ئەو کەرتە و پێشخستنی لە هەرێمی کوردستاندا تاببێتە جێی ڕەزامەندی.
سێیەم: دەرهاویشتەکانی سیاسەتی گشتی حکومەت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڤید-19
هەر حکومەتێک کاتێک کە سیاسەتێکی گشتیی دادەنێت، مەبەستییەتی گۆڕانکارییەک لە ژینگەی سیاسی و کارگێڕیی و کۆمەڵایەتیدا درووست بکات و لە کۆتاییدا بە سوود بۆی بگەڕێتەوە، لەم بارەدا دەکرێت بڵێین کە سیاسەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان وەک ناوچەیەکی فیدڕاڵ و تایبەت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، جێی سەرنجە کە لە ڕوانگەی سیاسییەوە بۆی دەبێت بە دەستکەوتێکی گرنگ و هاندەری زیاترە بۆ نا ناوەندێتی و بەهێزکردنی بنەماکانی دەسەڵاتی فیدڕاڵیی و دابەشکردنی دەسەڵات لەگەڵ ئێراق و حکومەتی ناوەندی بەغداا.
هەروەک لە ڕوانگەی هێزی مرۆیی و سەرمایەی مرۆیی زانستییەوه، گرووپی تەندرووستی وەک دەستکەوتێکی گرنگی هەرێمی کوردستان دەرکەوت بەتایبەت کە لە پشکنیندا پیشەییانە مامەڵە دەکەن.
دەرهاویشتەیەکی دیکەی سیاسەتەکانی حکومەت، گۆڕینی فاکتەری خەڵک – هاووڵاتی بوو لە مەترسییەوە بۆ هێز، ئەم پڕۆسەیە زۆر جێگەی بایەخ پێدانە لە ئەزموونی هەرێمی کوردستاندا، چونکە بەپێی سەرجەم قوتابخانە هزرییەکان و لەنێویشیاندا قوتابخانە هزرییە کارگێڕییەکان، سەرچاوەی مرۆیی، باشترین و کاریگەرترین هێزی هەر دەوڵەتێکە، لەم دۆخەدا هۆشیاریی بەرزی خەڵکی هەرێمی کوردستان و هاوکاریی حکومەت له پابەندبوون بە‌ بڕیارەکانی قەدەغەی هاتوچۆ و داخستنی بازاڕ و دوکان، سەرباری ژیانی قوورسی هەژارن و کرێکاران، بووەتە هۆکاری هێز و به ‌دیوێکی دیکەدا دەتوانین بە “سیستەمی بەرگری نیشتمانیی ناوی ببەین”، کە ئەگەر حکومەتی هەرێمی کوردستان درک بەم (نەرمەهێز- Soft power) “هێزی هۆشیاریی تاکی کورد”ە بکات، ئەوا جێگەی گرنگیپێدان و وەبەرهێنان و گەشەپێدانە بۆ بەکارهێنانی لە دۆخی هەموار و ناهەمواری دیکە کە ڕووبەڕووی هەرێمی کوردستان دەێتەوه.
هەروەک دەتوانین بڵێین؛ کاریگەرییەکی دیکەی سیاسەتی گشتی حکومەت لە مبوارەدا یەکخستنی بەهای کۆمەڵگەی کوردستان بوو کە بریتییە له؛ ‌ “بەهای بە تەنگەوەبوونی تەندرووستی و خۆشویستنی ژیان” ئەمەش نیشاندەری بوونی کۆمەڵێکی هۆشیاری گەنجی خاوەن وزە دەدات، کە دە بێت وا لە حکومەت بکات، ئاستی تواناکانی بۆ ئاستی چاوەڕوانییەکانی خەڵک بەرزبکاتەوە.
لە کۆتاییدا، مەبەستمە بڵێم؛ سیاسەتی گشتی حکومەتی هەرێم بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڤید19، تەواو و بێ کەموکوورتی نییە، بەڵام بە هەڵسەنگاندنی دۆخی هەمەلایەنەی ناوچەکە و جیهان و تواناکانی بەردەست، دەگەینه ‌ئەوەی بڕیاری درووست لەم قۆناغەدا دراوه و تواناکان بەشێوەیەکی باش وەگەڕخراون.
سەرچاوە و پەراوێزەکان:
(1) وهان، پایتەختی هەرێمی هوبی و گەورەترین شاری ئەو هەرێمەیە کە دانیشتووانەکەی به زیاتر‌ 11 ملیۆن کەس دەخەمڵێنرێت و حەوتەمین شاری وڵاتی چینە لەڕووی چڕی دانیشتووانەوه و دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی وڵاتی چین، وهان، لە کۆنەوە تا ئێستا ناوچەیەکی گرنگ بووە، لەئێستادا ناوچەیەکی گرنگی گەشەپێدانی زانستی و تەکنۆلۆجیه و زیاتر لە 350 پەیمانگەی توێژینەوه و 1470 دامەزراوەی تەکنۆلۆجی پێشکەتووی تێدایە و زۆرترین چالاکی پیشەسازی و تەکنۆلۆجیای نوێی تێدایە و دەتوانرێت بوترێت وهان، پێشکەوتوترین شاری بازرگانیی کیشوەری ئاسیایە. و سێیەمین شاری چینە لەڕووی هێزی زانستی و فێرکاری گشتگیرەوە.
www.tradecommissioner.gc.ca/eng/document.jsp?
(2) فهمي خلیف الفهداوي، السیاسة العامة، منظور کلي في البنیة والتحلیل، دار المسیرة، عمان، ط4، 2016، ص103.
(3) https://www.who.int/ar/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 سەردانکردن لە: 18/3/2020 و الانصات المرکزی، العدد 783 لە 27/1/2020.
(4) الانصات المرکزی، سەرچاوەی پێشوو.
(5) الانصات المرکزی، سەرچاوەی پێشوو
(6) https://gov.krd/government/the-prime-minister/activities/posts/2020/march/، سەردانکردن: 18/3/2020.
(7) پێگەی فەرمیی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەسەر ئەم بەستەرە لە 18/3/2020 وەرگیراوە: https://gov.krd/coronavirus/situation-update/what-the-KRG-is-doing
* بەلجیکا، هەنگاریا، کرواتیا، قوبرس، دانیمارک، ئەستۆنیا، ئەڵمانیا، فەرەنسا، یۆنان، ئەلبانیا، لیتوانیا، لۆکسەمبۆرگ، ماڵتا، هۆڵەندە، چیک، پۆڵەندە، پرتوگال، ڕۆمانیا، سلۆڤاکیا، سلۆڤینیا، فینلاند، سویسرا، ئیسپانیا، سوید، بۆسنیا وهەرزەگۆڤینا، بەریتاینا، ئیرلەند، ئیسکۆتلەندا، نەرویج، سربیا، مۆنتینیگرۆ، بولگاریا، نەمسا.
** چین، ئێران، ژاپۆن، کۆریای باشوور، تایلەند، سەنگاپورە، کوێت، بەحرێن، ئیتاڵیا.
(8) د. ئومێد ڕەفیق، کۆرۆنا لە دوای مرۆڤ، سیستەمی بەرگریی ئابووری و سیاسی تاقیدەکاتەوە، لە پێگەی میدیایی درەو، لە 18/3/2020، لەم بەستەرەوە، وەرگیراوە: http://drawmedia.net/page_detail?smart-i
(9) د. دلاوەر عەلادین، تۆماری ڤیدیۆیی لە کەناڵە فەرمی دامەزراوەی مێری لە یوتیوب، لەسەر ئەم بەستەرە لە 18/3/2020 وەرگیراوە https://www.youtube.com/watch?v=tFOrYd2-8bQ.
[1]
دون هذا السجل بلغة (کوردیی ناوەڕاست)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
تمت مشاهدة هذا السجل 304 مرة
هاشتاگ
المصادر
[1] موقع الكتروني | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی چاوی کورد - 05-07-2023
السجلات المرتبطة: 2
السيرة الذاتية
تواریخ وأحداث
تأريخ الأصدار: 30-01-2023 (1 سنة)
الدولة - الأقلیم: جنوب کردستان
اللغة - اللهجة: ک. جنوبي
تصنيف المحتوى: طبي
تصنيف المحتوى: سياسة
نوع الأصدار: ديجيتال
نوع الوثيقة: اللغة الاصلية
البيانات الوصفية الفنية
جودة السجل: 99%
99%
تم أدخال هذا السجل من قبل ( ڕۆژگار کەرکووکی ) في 05-07-2023
تمت مراجعة هذه المقالة وتحریرها من قبل ( شادی ئاکۆیی ) في 05-07-2023
تم تعديل هذا السجل من قبل ( شادی ئاکۆیی ) في 05-07-2023
عنوان السجل
تمت مشاهدة هذا السجل 304 مرة
کورديپيديا أکبر مصدر کوردي للمعلومات بلغات متعددة!
السيرة الذاتية
منى بكر محمود
بحوث قصیرة
الكورد ضد الحرب الطائفية
السيرة الذاتية
عبد العزيز قاسم
المکتبة
دور احداث شنكال في تطوير القضية الكردية
بحوث قصیرة
حينما تكون الحقوق؛ استفزاز وخيانة
المکتبة
معبد لالش والمراسيم الدينية الايزيدية ( بحث تاريخي و ميداني )
المکتبة
الٳيزيدية في المخطوطات الكلدانية
المواقع الأثریة
ناعورة الرشيدية في الشدادي حضارة عريقة وتاريخ يشهد
بحوث قصیرة
قضية الحرية في الكون المدرك لذاته
صور وتعریف
تويلة من كردستان الجنوبية 1965
السيرة الذاتية
جوهر فتاح
المکتبة
الهيمنة الأمريكية على المالية العراقية.. دور البنك الفيدرالي الأمريكي
السيرة الذاتية
إسحاق سكوتي
المواقع الأثریة
قلعة كركوك
صور وتعریف
إمرأة كردية من مدينة موش في عام 1893
صور وتعریف
رقصة لأكراد أذربيجان في تاريخ 1955
صور وتعریف
أسرة كردية من كردستان الجنوبية في قلعة دزة – سنة 1991 وقد دمرت طائرات البعث العراقي منزلهم
المواقع الأثریة
قلعة خانزاد في أقليم سوران 1825م
المکتبة
شهدائنا في حرب ضد الدولة الاسلامية - داعش، الطبعة 2
السيرة الذاتية
هيفين عفرين
السيرة الذاتية
حليمة شنگالي
السيرة الذاتية
جوردي تيجيل
المواقع الأثریة
قلعة جوامير آغا في مدينة قصر شرين
صور وتعریف
جني التوت في مدينة آمد - عام 1940
السيرة الذاتية
أسما هوريك
المواقع الأثریة
قصر حسين قنجو في محافظة ماردين، 1705م
السيرة الذاتية
ملا كاكه حمى
المکتبة
الأكراد في العالم تاريخهم ومستقبلهم - الجزء الثاني
بحوث قصیرة
بانوراما أردوغانية “ما الذي يؤرق أردوغان
المکتبة
تحدّيات الأمن المناخي في العراق
بحوث قصیرة
ما أبعد من فوضى الشرق
السيرة الذاتية
فرست زبیر محمد روژبیانی

فعلي
المکتبة
الوقائع العراقیة لسنة 1970
23-07-2017
هاوري باخوان
الوقائع العراقیة لسنة 1970
المکتبة
خط في الرمال: بريطانيا وفرنسا والصراع الذي شكل الشرق الأوسط
26-04-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
خط في الرمال: بريطانيا وفرنسا والصراع الذي شكل الشرق الأوسط
الشهداء
موسى ميرو ملان
24-04-2023
أفين طيفور
موسى ميرو ملان
السيرة الذاتية
بلال حسن
05-07-2023
اراس حسو
بلال حسن
المکتبة
سوريا: دور الاتفاقيات الدولية في عمليات التهجير القسري (2)
12-06-2024
هژار کاملا
سوريا: دور الاتفاقيات الدولية في عمليات التهجير القسري (2)
موضوعات جديدة
السيرة الذاتية
إسحاق سكوتي
21-07-2024
اراس حسو
المکتبة
الهيمنة الأمريكية على المالية العراقية.. دور البنك الفيدرالي الأمريكي
20-07-2024
هژار کاملا
المکتبة
تحدّيات الأمن المناخي في العراق
16-07-2024
هژار کاملا
المکتبة
الأكراد في العالم تاريخهم ومستقبلهم - الجزء الثاني
15-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
المکتبة
الٳيزيدية في المخطوطات الكلدانية
15-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
المکتبة
معبد لالش والمراسيم الدينية الايزيدية ( بحث تاريخي و ميداني )
14-07-2024
هژار کاملا
المکتبة
الأكراد في العالم؛ تاريخهم ومستقبلهم - الجزء الأول
14-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
المکتبة
إشراك القيادات الدينية العراقية في عملية السلام والمصالحة خلال مرحلة ما بعد داعش
14-07-2024
هژار کاملا
السيرة الذاتية
ملا كاكه حمى
13-07-2024
اراس حسو
المکتبة
أربعون عام من الكفاح من أجل الحرية؛ الجزء الأول
12-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
أحصاء
السجلات 524,779
الصور 106,264
الکتب PDF 19,767
الملفات ذات الصلة 99,370
فيديو 1,444
اللغات
کوردیی ناوەڕاست 
300,885

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,735

هەورامی 
65,728

عربي 
28,797

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,260

فارسی 
8,377

English 
7,162

Türkçe 
3,571

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

کورديپيديا أکبر مصدر کوردي للمعلومات بلغات متعددة!
السيرة الذاتية
منى بكر محمود
بحوث قصیرة
الكورد ضد الحرب الطائفية
السيرة الذاتية
عبد العزيز قاسم
المکتبة
دور احداث شنكال في تطوير القضية الكردية
بحوث قصیرة
حينما تكون الحقوق؛ استفزاز وخيانة
المکتبة
معبد لالش والمراسيم الدينية الايزيدية ( بحث تاريخي و ميداني )
المکتبة
الٳيزيدية في المخطوطات الكلدانية
المواقع الأثریة
ناعورة الرشيدية في الشدادي حضارة عريقة وتاريخ يشهد
بحوث قصیرة
قضية الحرية في الكون المدرك لذاته
صور وتعریف
تويلة من كردستان الجنوبية 1965
السيرة الذاتية
جوهر فتاح
المکتبة
الهيمنة الأمريكية على المالية العراقية.. دور البنك الفيدرالي الأمريكي
السيرة الذاتية
إسحاق سكوتي
المواقع الأثریة
قلعة كركوك
صور وتعریف
إمرأة كردية من مدينة موش في عام 1893
صور وتعریف
رقصة لأكراد أذربيجان في تاريخ 1955
صور وتعریف
أسرة كردية من كردستان الجنوبية في قلعة دزة – سنة 1991 وقد دمرت طائرات البعث العراقي منزلهم
المواقع الأثریة
قلعة خانزاد في أقليم سوران 1825م
المکتبة
شهدائنا في حرب ضد الدولة الاسلامية - داعش، الطبعة 2
السيرة الذاتية
هيفين عفرين
السيرة الذاتية
حليمة شنگالي
السيرة الذاتية
جوردي تيجيل
المواقع الأثریة
قلعة جوامير آغا في مدينة قصر شرين
صور وتعریف
جني التوت في مدينة آمد - عام 1940
السيرة الذاتية
أسما هوريك
المواقع الأثریة
قصر حسين قنجو في محافظة ماردين، 1705م
السيرة الذاتية
ملا كاكه حمى
المکتبة
الأكراد في العالم تاريخهم ومستقبلهم - الجزء الثاني
بحوث قصیرة
بانوراما أردوغانية “ما الذي يؤرق أردوغان
المکتبة
تحدّيات الأمن المناخي في العراق
بحوث قصیرة
ما أبعد من فوضى الشرق
السيرة الذاتية
فرست زبیر محمد روژبیانی
ملف
بحوث قصیرة - الدولة - الأقلیم - کوردستان بحوث قصیرة - الحزب - حزب العمال الكردستاني بحوث قصیرة - اللغة - اللهجة - عربي بحوث قصیرة - نوع الوثيقة - اللغة الاصلية بحوث قصیرة - نوع الأصدار - ديجيتال بحوث قصیرة - تصنيف المحتوى - تقرير الشهداء - الجنس - ذکر الشهداء - البلد - المنطقة (الولادة) - غرب کردستان الشهداء - القومیة - کردي(ة) الشهداء - سبب الوفاة - قصف الطائرات

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| اتصال | CSS3 | HTML5

| وقت تکوين الصفحة: 0.235 ثانية