عنوان: ماناییها، دولتی کردی در قرون قبل از میلاد 01
مانایی ها یکی از جوامع قدرتمند و سیاستمدار کردستان باستان (هر چهار قسمت خدا شدەی کردستان)، هستند که در رشته کوه های زاگرس و دامنه های آن ساکن بوده اند، حدود 900 سال قبل از میلاد در دشت جنوبی دریاچه #ارومیه# در منطقه (سابلاغ / #مهاباد#)، در شرق #کردستان# همه طوایف منطقه با توافق و کسب رضایت دیگر طایفەهای کرد، اقتدار و همبستگی خود را اعلام کردند و دولت جدیدی تشکیل دادند..
هدف اصلی ایجاد این همبستگی و وحدت بین قبایل این منطقه این است کە این اتحاد و قدرت آنها در برابر حملات نیروهای اطراف به مناطقشان باشد.
تعیین محدودەی مرزی منطقه حاکمیت مانایی تا حدودی مشکل است، از آنجا که غالباً بین مانا، آشور و اورارتو درگیری وجود داشت، قلمروهای آنها پایدار نبود و در بیشتر مواقع در حال گسترش یان کسر بود.
قلمروهای آنها اغلب در حال گسترش و باریک شدن بوده است، اما به طور کلی منطقه تحت فرمانروایی مانایی در شمال شرقی میزوپوتانیا تا آذربایجان کنونی را شامل می شود. در طول تضعیف #اورارتو#، قدرت آشوری همسایه ماننا توانست قدرت خود را به سمت منطقه آشور و اورارتو گسترش دهد.
در برخی منابع تاریخی، قلمرو مانا به دو قسمت تقسیم شده است: اول منطقه پروپر مانیا که مقر دائمی قدرت آنها بود، دوم، (Manea Great Mannea ) که در زمان قوت مانناها تحت انقیاد قرار می گیرد و ماننا بسیار بزرگتر می شود.
$پایتخت ماننایان$
ایزیرتو پایتخت مانایی ها در نزدیکی مهاباد و سقز امروزی بود، اما هنوز بقایای این شهر کشف نشده است، پادشاهی مانا تعدادی از مناطق کلیدی را تحت کنترل داشت، از جملە: زیرتە، منطقە زیوە کنونی، ارمیتە، سنها، شمیری و... الی اخر[1]