ناونیشان: حەسەن و حسێنی #قەڵادزێ#
نووسەر: #کاوە ئەمین#
ڕۆژی دەرچوون: #23-08-2023#
بیهێنە بەرچاوی خۆت پێنج هەزار کەس، بە خەنجەر و شمشێرەکانیانەوە، بە ڕق و قینێکی پەنگخواردووەوە، چاوەڕوانن هێرش بکەنە سەر 72 کەس کە لەنێویاندا نەوەکانی محەمەد پەیامبەری موسڵمانان (د.خ) ، کوڕەکانی ئیمامی عەلی هەن، واتە حەسەن و حسێن. دەبێت چ قەسابخانەیەکیان خوڵقاندبێت، دەبێت چ جەورێکیان کێشابێت، پێش ئەوەی گیانلەدەستبدەن، وێنەیەکی خەمبارە، ئاخر ئەوە بۆیە شیعەکان هێشتا فرمێسکیان بۆ هەڵدەڕێژن و وا وێنای دەکەن دەڵێی کارەساتەکە دوێنێ ڕوویداوە، بە دیوەکەی دیکەیشدا شیعەکان بەتایبەتیی فارس ئەو تاوانەیان بەکار‌هێناوە بۆ بەرگریکردن لە خۆیان، هەروەها بەرگێکی سیاسی نوێشیان بە بەردا کردووە، کردوویانەتە هۆکارێک بۆ درێژکردنەوەی دەسەڵاتی خۆیان.
ئەوەی من دەمەوێت قسەی لەسەر بکەم، کوشتنی ئیمام حسێن و حەسەن نییە، بەڵکوو تراژیدیای دوو برای کورد و چەند خێزانێکی کوردە، براکان ناویان (حەسەن و حسێنە) ، باوکیشیان ناوی حاجی عەلییە، بەڵام ئەوان کوردن. شارەکەی ئەوان بە چیا سەرکەشەکانی #قەندیل#، مامەندە، کێوەڕەش و ئاسۆس دەورە دراوە.
ڕاپەڕینی ساڵی 1991ی باشووری کوردستان لەم دەڤەرەوە، لە ڕانییەوە دەستی پێ کرد کە سەدان ساڵە دراوسێیەکی بەوەفای قەڵادزێیە، خۆشی و ناخۆشییەکانیان ئاوێزانی یەکتر بووە، خاوەنی سەدان چیرۆکی ناخهەژێنن، سەتان ساڵە چیرۆکەکانیان بۆ یەکتری دەگێڕنەوە، ئاخر کەسی دیکە گوێ لە چیرۆکەکانیان ناگرێت.
زۆرجار قەڵادزێ بە شاری دووجار شەهید ناو دەبرێت، بەڵام ئەو شارە چەندین جار شەهید کراوە. لە ماوەی 60 ساڵی ڕابردوودا، قەڵادزێ چەندین جار بۆردوومان کراوە، هەروەها لە ساڵی 1989-1990 بە تەواوی لەلایەن #بەعس#ەوە لەگەڵ خاک دا تەخت کرا، پلانەکە ئەوەبوو کە جارێکی دیکە قەڵادزێ وەک شار سەربەرزنەکاتەوە، بەڵام بە ماوەیەکی کەم دوای ڕاپەڕینی ساڵی 1991دەستکرایەوە بە درووستکرنەوەی شارەکە، ئەم جارە دڵنیابوون لەوەی کە جارێکی دیکە جل زەیتوونییەکانی حیزبی بەعس بە پۆستاڵەکانیانەوە خاکی شارەکەیان پیس ناکەن.
لە بەختی خەواڵووی کورد، ساڵی 1994 شەڕی ناوخۆی براکان لە قەڵادزێوە دەستی پێ کرد، شەڕێک کە تەڕ و وشکی پێکەوە دەسووتاند، شەڕێک کە بە هەڕەشەو گوڕەشە و چاوسوورکردنەوەی زلهێزێکی وەک ئەمریکا نەبووایە، ڕەنگە دانەدەمرکایەوە، ئەگەر بۆ بەرژەوەندی خۆیشیان ئەوەیان کردبێت، بەڵام هێشتا ئێمە هەر قەرزداری تەوقەکەی مادلێن ئۆڵبراید وەزیری پێشووی دەرەوەی ئەمریکاین. دیارە بەداخەوە هێشتا شوێنەوارەکانی شەڕی ناوخۆ ماون و نەسڕدارونەتەوە، یان نایانەوێت بیسڕنەوە.
چیرۆکی حەسەن و حسێنەکەی قەڵادزێ لە ڕۆژێکی گەرمی هاوینی ساڵی 1994 دەستپێدەکات، سێبەری شەڕی براکان باڵی بەسەر ناوچەکە بەگشتی و قەڵادزێ بەتایبەتیی کێشابوو، ئێران وەک دەوڵەتێک چاوی لەسەر مەتەرێزی تۆپە دوورهاوێژەکانی نەدەترووکاند، بۆیە ناوە ناوە بۆردوومانی نێو شار و دەوربەری قەڵادزێی دەکرد، ئامانجەکە خۆشکردنی شەڕی براکان و لاوازکردنی دەسەڵاتی تێکهەڵپڕژاوی کورد بوو، بۆیە لە تۆپبارانکردنەکەدا مەبەستی پێکانی ئامانجێکی دیاریکراو نەبوو، کورد وتەنی شەلم-کوێرم ناپارێزم، تۆپەکانی ئاڕاستەی شارەکە دەکرد.
ڕۆژی 6ی ئابی 1994 وەک ڕۆژانی پێشوو خەڵکی مەدەنی بۆ پارێزگاری لە خۆیان لە تۆپباران و شەڕی براکان کە هەر کەسوکاری خۆشیان بوون، پەنایان بۆ ئەو ماڵانە دەبرد کە ژێرزەمینیان هەبوو، ماڵی جووتە برا، حەسەن و حسێنی حاجی عەلی یەکێک بوو لەو ماڵانەی کە ژێرزەمینیان هەبوو، هەروەها بەهۆی موەلیدە بچکۆلەکەیانەوە دەیانتوانی ئاوی بیرەکەیان دەربێنن و هاوکاری خەڵکی گەڕەکەیان بکەن، دەبوو لە تینوێتی و ترس ڕزگاریان بکەن. دەوروبەری کاژێر 10ی بەیانییە، ماڵەکەیان جمەی دێت لە ژن و منداڵ و گەنج و پیری گەڕەکەکەیان، نزیکەی 50 کەس پەنایان بۆ ژێرزەمین و حەوشە گەورەکەیان هێنابوو. وڕەوڕی موەلیدە و دەنگەدەنگی ژن و منداڵ تێکەڵی یەکتری ببوون، سۆندەی ئاوی بیرەکە نۆرەی پێدەکرا و خەڵکەکە تینوێتی خۆیان دەشکاند و خۆیان فێنک دەکردەوە.
چیای جاسووسان شوێنێکی ستراتیژیی سەربازییە، دەڕوانێت بەسەر ناوچەکەدا، مۆڵگەی سەربازان و تۆپهاوێژانی ئێرانی لێیە، هەرکاتێک بیانوویستایە بەبێ هیچ بەرگرییەک یان ناڕەزایی دەربڕینێک لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان یان هاوپەیمانان کە ئەمریکا سەرپەرشتی دەکردن، تۆپبارانی شارەکەیان دەکرد. وەک ئەوەی مەرگ ڕاپێچیکردبن ژمارەیەک لەو ژن و منداڵانەی کە لەنێو ژێرزەمینەکەدا خۆیان شاردبووەوە، بۆ تینوێتی شکاندنی خۆیان دێنە دەرەوە، لە حەوشەکەدا لە دەوری یەکتر کۆدەبنەوە.
حسێن کەمێک لە حەوشەکە دوور دەکەوێتەوە بۆ ئەوەی موەلیدەکە بکوژێنێتەوە، لە پڕێکدا وەک ئەوەی بوومەلەرزەیەک لە ماڵەکەیان بدات، تۆپێک، تەنیا یەک گوللەتۆپ لەنێوەڕاستی حەوشەکەیاندا دەتەقێتەوە، وەکوو حسێن دەڵێت: وەک ئەوە وابوو دنیامان بەسەردا بڕووخێت، حەوشەکەمان بووە ڕۆژی حەشر، دەشتێکی بچکۆلەکراوەی کەربەلا، بەهەر لایەکدا دەمڕوانی پارچەی لاشەی کەسوکار و دراوسێیەکانمان بوو، حەوشەکەمان ببووە گۆلاوێک لە خوێن، کە دواتر بە دەیان تەنکەر ئاو خوێنەکەیان پاککردەوە. بەڵێ لە چرکەساتێکدا خوێنی 21 کەس لە خزم و ناسیاو و داروسێیەکانمان تێکەڵی یەک بوو، بەڕاستی قەسابخانەیەک بوو بۆ خۆی، خوایە جارێکی دیکە ڕۆژی وا بە چاوی خۆمان نەبینییەوە، خوایە کوردستانی گەورە لە تاوانی وا بپارێزە، حسێن لە کاتێکدا ئەو قسانەم بۆ دەکات کە دەستەکانی بەرەو ئاسمان بەرزکردوونەتەوە و چاوەکانی پڕبوون لە فرمێسک!
کاتێک لێی دەپرسم، چۆن زانیتان ئەو تۆپانە لەلایەن سوپای ئێرانەوە نراون بە شارەکەوە؟ حسێن بەبێ بیرکردنەوە دەڵێت: خۆ ئەوکاتە پارتی و یەکێتی خاوەنی چەکی قوورس نەبوون، نەخاسمە تۆپی 172 ملیم، پاشان نوێنەرایەتی پۆلیسی نێودەوڵەتی کە بارەگایان لە کوردستان هەبوو، هاتن بۆ شوێنی ڕووداوەکە، تەنانەت ئەو شوێنەشیان کە تۆپەکەی لێوە هاوێژرابوو دەستنیشان کرد، لە شاخی جاسووسانەوە تۆپەکە هاوێژرابوو! هەرچەندە هەردوو برا، حەسەن و حسێن داوا لەو لیژنەیەی کە لێکۆڵینەوەکەیان کردبوو دەکەن، کۆپییەک لەو ڕاپۆرتەیان بدەنێ کە ئامادەیان کردبوو، بۆ ئەوەی وەکوو بەڵگە پێیان بێت، بەڵکوو ڕۆژێک بێت لە دادگایەکی نێونەتەوەییدا سکاڵا تۆمار بکەن، بەڵام ئەوان ڕازینابن، هەر بۆیە سەرەنجام لەو هەموو بێنە و بەردەیەدا، تاوانەکە پەردەپۆش دەکرێت، ئێستا تەنیا لە یادەوەری بنەماڵە و کەسوکاری قوربانییەکاندا ماوەتەوە، هەر بۆیە ساڵانە لە 6ی ئابدا بەبێدەنگی لە شوێنی ڕووداوەکەدا یادی شەهیدەکانیان دەکەنەوە.
ئەم تاوانە تەنیا بە شەهیدکردنی 21 هاووڵاتی و 10 بریندار ناوەستێت، بەڵکوو بۆ پەردەپۆشکردنی تاوانەکە پاش ماوەیەک مەزاری شەهیدەکان بۆمبڕێژ دەکرێت و لە شەوێکی ئەنگوستەچاودا کە خەڵکی شار لە خەودا دەبن، مەزارەکە دەتەقێنرێتەوە و نایانەوێت کورد لە گۆڕیشدا ئۆقرە بگرێت.
کاتێک بریندارەکان دەبرێنە نەخۆشخانەکانی ڕانیە و #سلێمانی# و چارەسەریان بۆ دەکرێت، یەکێک لە بریندارەکان کە لە پێش چاوی کامێراکان باسی ڕووداوەکە دەکات، پاش چەند ڕۆژێک لەلایەن پەرستارێکەوە هەوڵی ژەهرخوارکردنی دەدرێت، بە ڕێکەوت ڕزگاری دەبێت.
29 ساڵ بەسەر ئەو کارەساتە دڵتەزێنەدا تێپەڕیوە، کەسوکاری قوربانی و بریندارەکان دەڵێن، تاوەکوو دواهەناسەمان ئەو ڕۆژە لەیاد ناکەین.
حسێن بە حەسرەتەوە دەڵێت: چۆن ئەو چرکەساتەم لەیاد بچێت کە براژنم شەهید بوو، منداڵێکی حەوت مانگانەی لە سکدابوو، بە بەرچاومانەوە هەڵبەز و دابەزی دەکرد، چۆن ئەو چرکە ساتەم لە یاد دەچێت کە حەسەنی برام بەدوای چەقۆیەکدا دەگەڕا سکی ژنەکەی پێهەڵبدڕێت، بەڵکوو منداڵەکەی لە مردن ڕزگار بکات! چۆن ئەو بەیانییەم لە یاد دەچێت کە کچە بچکۆلەکەم دەستی گرتم و بەزۆر بردمی بۆ سەر گۆڕی دایکی، بە کەوچکە چایەک خەریکی هەڵدانەوەی گۆڕەکەی دایکی بوو، بەگریانەوە دەیوت باوکە، دایکی من لە گۆڕەکەی بۆ دەربهێنە.
بەسەرهاتی حەسەن و حسێن و قوربانییەکانی دیکە، بەسەرهاتێکە لە جۆری بەسەرهاتی حەسەن و حسێنی ئیمامی عەلی، تەنیا سەردەمەکە و تاوانبارەکان و جێگەی تاوانەکە جیاوازە، کەچی نەک عاشوورایان بۆ ناکەین، بەڵکوو هەر بەتەواوی لە یادەوەریماندا سڕاونەتەوە، ئای ئێمە چەند نەتەوەیەکی بێ یادەوەرین، چەند زوو شتمان لەبیردەچێتەوە. [1]