چی مەشۊم ڕۊمانەو (چنارە) ی بوانمېوە؟
بەشۍ: دوەمە
ڕەخنە ماچۊ بە ئېمە بەرهەمی ئەدەبی زەمانێوە تاوۆ کاریگەریشبۊ سەرو وانەریرە کە ئا بەرهەمە ئەزموون و تەجرەبە کریابۆ. ئەر سەرنجە دەیمێ، عالتەرین بەرهەمەکاو ئەدەبېیاتی جەهانی، پەوچی عالێنێ کە ئەزموون کریێنێ و نویسەر (بە مەعنای گردینۆ) جە ئەزموونوو وېش پەی خەلق کەردەی ئی دەقی بەهرەش بەردەن. بۍ گومان ڕۊمانەو چنارەی پەوچی تاوانش جە ماوێوە کەمنە سەرنجەو عەشرەتوو ڕۊمان و ئەدەبېیات دۆسا کېشۆ پەیلاو وېش، چوون جە ساتەوەختێوە نەفرە دوورنە، ئی ڕۊمانێ بە گردو بەشەکاشۆ تەجرەبە کریێنە.
ڕۆتوو ئەدەبېیاتی سەردەم و مودێڕنی هۆرامی ساڵانێوە کەما کە دەسش پەنە کەردەن. شێواز شناسەکێ (سبک‌شناس) ماچا بە ئېمە، پەی ترازیای جە هەر ڕۊتێوە ئەدەبی و هەر سەبکێوە، هاندەرېوە کۊمەڵایەتی _ سیاسی کە سەیەش وستێبۆ سەرو ژیوای و نۆعوو ویر کەردەیوەو بەشەرەکارە، لازما. ئېمە وینمێ چی چوار پەنج قەڕنە دمایینەنە وەختێ ڕووداوێوە سیاسی، یا شۆڕشێوە فیکری ڕوە مدۆ، ئەدەبېیاتیچ شۆنوو ماوێوەرە وېش قونچنۆ چەنوو دۊخەی تازێ و چەنیش ڕۊ بە ڕۊ مێ وەرۆ. تەنانەت وەختێوە جە پاریسنە کووجیەکێ و شەقامەکێ ڕەنگێوە تەر وینا وېشاوە و ڕواڵەتێوە ئارۊیانەشا مدریۆ پەنە، هەر ئینە جە شێعرەنە و تێم و مۆتیڤە ئەدەبیەکانە ڕەنگ مدۆوە. ئاشکران کە چی پەنجا ساڵە دماینەنە، ڕووداوێ فرێ ڕوەشا دێنە جە کۊمەڵگاو هۆرامانینە، فیکری، ڕۊشنویری، ئەدەبی، کۊمەڵایەتی، ئامایو تەکنۆلۆژی، ئینێ باعیس با ژیوایو ئېمە ئاسمان و زەمین فەرقشبۊ چەنوو ئا ژیوایە کە ڕۊمانوو چنارەی نیشانوو ئېمەش مدۆ؛ یانی ژیوایېوە جە هۆراماننە نزیک بە شەش حەفتا ساڵا چېوەڵی. ئیسە ئی هاندەرە کە گردو بابەتەکانە وینیەیۆ، سەرەش کەردەننە ئەدەبېیاتی هۆرامی و ڕۊمان نویستەیچ هەڵای غەریب مرمانۆ چی فەزانە، پەوچی پەنەوازا وانەر پاڵپەشتی کەرۊ جە بەرهەمێوە کە بە نەسر نویسان و خەریکا جیاوازی و ڕچەماڕای مرمانۆ وەراوەروو هەزار ساڵێ ئەدەبېیاتی هۆرامیوە کە شێعرەنە.
فەرشید ڕۆستەمی.[1]