بەربژێری ئاکپارتی بۆ شارەوانیی گەورەی شاری #ئامەد#، مەهمەت هالیس بیلدەن ڕایگەیاند، ئەگەر ئەو وەکوو سەرۆکی شارەوانی هەڵبژێردرێت، لە پلانیدایە پڕۆژەی تراموا و گەلی دیجلە تەواوبکات و بیناسازیی شارەکە بەپێی کاریگەرییەکانی بوومەلەرزە ڕێکبخات.
هالیس بیلدەن هەروەها دەڵێت: لە شارەوانیدا ڕێگە بۆ زمانی کوردی دەکاتەوە و خزمەتەکانی بە زمانی کوردیش پێشکەش دەکات. هەروەها بە مەبەستی باشترکردنی کوردییەکەی، مامۆستایەکی تایبەتیی کوردی بۆ خۆی دەگرێت.
هەڵبژاردنی شارەوانییەکان لە 31ی ئادار بەڕێوەدەچێت. بە تێپەڕبوونی کات، ڕکابەریی لەنێوان حیزبە سیاسییەکان گەرموگوڕتر و بەهێزتر دەبێت، بەڵام لە ئامەد ڕکابەرییەکە لەنێوان دەم پارتی و ئاکپارتی دایە.
ماشەڵڵا دەکاک، بەڕێوەبەری نووسینگەی ڕووداو لە ئامەد هەڤپەیڤێنیکی لەگەڵ مەهمەت هالیس بیلدەن، بەربژێری ئاکپارتی بۆ سەرۆک شارەوانیی گەورەی ئامەد کردووە و لەبارەی پلان و پڕۆژەکانی چەندین پرسیاری ئاڕاستە کردووە. لە هەڤپەیڤینەکەدا لەبارەی پڕۆژەی گەلی دیجلە، پڕۆژەی تراموای ئامەد، دیاریکردنی قەیومەکان و گەیاندنی خزمەتەکان بە زمانی کوردی، هەروەها لەبارەی چەندین مژاری دیکە پرسیار ئاڕاستەی بەربژیری ئاکپارتی کردووە.
دەقی هەڤپەیڤینەکە:
ڕووداو: زۆربەی ئامەدییەکان یەکەم جارە ناوی هالیس بیلدەن دەبیستن. چۆن بوو کە ئاکپارتی کەسێکی وای لە شاری ئامەد وەک بەربژێر دیاریکرد کە نەناسراوە؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: سڵاوم هەیە بۆ هەموو ئامەدییەکان. هەڵبژاردن لە 31ی ئادارە و دەمانەوێت بە باشی بەڕێوەبچێت. لە ڕاستی دا ئێمە بۆ ئەمە هەوڵدەدەین، درێژە بە خەباتمان دەدەین. بڕوابکە ئێمە لە ڕۆژێکدا 20 کاژێر کار دەکەین. من هەموو قۆناخەکانی خوێندنم لە ئامەد تەواوکردووە. من ئەندازیاری بیناسازیم لە ئیستەنبووڵ کاتێک سەرۆککۆمارمان سەرۆکی شارەوانیی ئیستەنبووڵ بوو، من لە شارەوانیی پەندیکی ئیستەنبووڵ کارم دەکرد. ئەحمەد بیلگەن لە ئامەد بردبوویەوە. لە 1994 سەرکەوتبوو، بەڵام من لە 1996 دەستم بە کارکرد. تاوەکوو ساڵی 1999 سەرۆکایەتیی فەرمانگەی بیناسازیم کرد. دوای ئەوە چووم بۆ شارەوانیی گەورەی دەدەنە و لەگەڵ ئایتاچ دووراک کارم کرد. سەرۆکی فەرمانگەی بیناسازی بووم. ئایتاچ دووراک لە شارەوانییەکان دا کەسێکی ناسراوە. لە ساڵی 2005 چووم بۆ ئەنقەرە و لە وەزارەتی کشتوکاڵ دەستم بە کار کرد. هەشت ساڵ کارم کرد. دواتر بوومە بەڕێوەبەری گشتیی تیگەم. نزیکەی 30 کێڵگە لەژێر دەستی ئەو فەرمانگەیە بوون. هەموو کەسەکانم لەوێن. من کەسێکی غەریب نیم، ئەوانەی دەمنا#سنە#وە، هەر دەمناسن. لە چنار، باغلار، نووسینگەی کەسوکارم زۆرن.
ڕووداو: دەتوانێت بۆ من سێ هۆکار بژمێری کە دەبێت ببیتە سەرۆکی شارەوانیی ئامەد؟ بۆچی خەڵک دەنگ بە هالیس بیلدەن بدەن؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: یەکەمین شت، پڕۆژەی زۆر باشم هەن. دووەم شت ئەوەیە، من بەربژێری حیزبی دەسەڵاتدارم. بەربژێری (حیزبی) حکومەتم. سێیەمین شت ئەوەیە من ڕۆڵەی ئامەدم. بۆ ئەوەی مرۆڤ ببێتە سەرۆک (شارەوانی)، پێویستە مرۆڤ خەڵکی شارەکە بێت. من خەڵکی ئێرەم، من ڕۆڵەی ئامەدم. ئەمڕۆ ژمارەی دانیشتووانی ئامەد دوو ملیۆن کەسە، بۆچی لە ئیستەنبووڵەوە و لێرە و لەوێ خەڵکی بێنین و لێرە بیکەینە سەرۆکی شارەوانی؟ بۆچی لە شارێکی دیکەوە خەڵک بێنین و لێرە بکەینە سەرۆک. من خۆمم پێشخستووە، بیرۆکراسی دەزانم، شارەزای جیهانم، بۆ کاروباری شارەوانییەکان، بۆ وەزارەتی کشتوکاڵ تا ئێستا چوومەتە 55 وڵاتی جیهان. هەروەها 150 جار لە جیهان گەڕاوم. ئەوانە هەمووی ئەزموونن و دەمەوێت ئەو ئەزموونەم بخەمە خزمەتی ئامەدەوە.
ڕووداو: ئەگەر لە هەڵبژاردنەکاندا بردتەوە، یەکەم کار کە دەتەوێت لە ئامەد بکەیت، چییە؟ کام پڕۆژەیە؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: لە ئامەد، لە ناوچەکەمان زۆر کەس بێکارن. دەمەوێت دەرفەتی کاریان بۆ بڕەخسێنمەوە، کارگەیان بۆ بکەمەوە.
ڕووداو: درووستکردنی کارگەکان کاری شارەوانییەکان نییە. چی دەکەی و چۆن؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: ئێستا 100 خاوەنکار و ئەوانەی پەیوەستن بە کاری گەشتیارییەوە، دەیانەوێت بێن بۆ ئامەد. بۆچی تا ئێستا نەهاتوون؟ پێشتر نەدەهاتن، لەبەر ئەوەی تیرۆر هەبوو، کێشە زۆر بوون. ئێستا ئامەد زۆر خۆش بووە. کاتێک ببمە شارەدار، من هەموویان دەناسمەوە، بۆ هەموویان زەوی دابین دەکەم و شوێنیان پێدەدەم. داوایان لێدەکەین بێن بۆ ئێرە و کارگە بکەنەوە. ئێمە دەمانەوێت 40-50 هەزار گەنج لەو کارگانەدا کار بکەن، فێری کاریان دەکەین، لە کۆرس دا دەیانکەینە وەستا و دەیاننێرینەوە کارگەکان. بەم شێوەیە دەمانەوێت بێکاری کەم بکەینەوە.
ڕووداو: لە هەموو هەڵبژاردنەکان دا پڕۆژەی تراموا دەبێتە ڕۆژەڤ، بەڵام تا ئێستا جێبەجێنەکراوە. بەڵێن دەدەی کە هێڵی تراموا بۆ ئامەد بهێنی؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: ئەو تراموایەی تۆ باسی دەکەیت، شەمەندەفەرە. من ناوی لێدەنێم شەمەندەفەر. ئەوە 5-6 ساڵە بۆ تراموای شارەکە پڕۆژە ئامادە دەکرێن، بەڵام بەخت یاوەر نەبوو. پشت بە خوا دەبێتە نسیبی خۆم.
ڕووداو: ئێوە بە نیازن تراموا لە کوێ درووست بکەنەوە؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: لە دەروازەی چیاوە دێتەوە بۆ ئۆفیس و لەوێوە بۆ پارکی کۆشویۆلو، لەوێ دێت بۆ تەسیسلەر، لەوێش دێتەوە بۆ دونیا کاڤشاگی و دواتر لەوێش دەچێت بۆ ئاراشترما (نەخۆشخانەی لێکۆڵینەوەی ئامەد). ئەمە لایەکییەتی. ئەوەی دووەم دەچێتە ڕێگەی ڕووها و تاوەکوو گوزەلی دەڕوات. لەوێ خانووەکانی بوومەلەرزە درووست دەکرێن و ئێمە تاوەکوو ئەو شوێنە دەیبەین. چونکە تاوەکوو چوار پێنج ساڵی دیکە لەنێوان 100 تاوەکوو 150 هەزار مرۆڤ دەچنەوە بۆ ئەو شوێنە.
ڕووداو: باشە، تا ئێستا کەس نەیتوانیوە ئەم تراموایە درووست بکات، تۆ چۆن درووستی دەکەیت؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: درووستی دەکەم. من کەسێکی لێهاتووم. من کەسێکی سەر بە حیزبی دەسەڵاتم. ئامانجی من خزمەتکردنە، شارەوانییە. ئەوانەی تا ئێستا، کردوویانە شارەوانی نەبوو.
ڕووداو: بەڵام پارەیەکی زۆری پێویستە. بودجەیەکی گەورەی پێویستە...
مەهمەت هالیس بیلدەن: پارە بەم شێوەیەیە. شارەزاییەکی باشم لە بودجە هەیە. بودجەیەکی بچووکی شارەوانی بۆ تەرخان دەکەین. ئەوەی دیکە لە جیهانەوە دەهێنم. هەندێکی لە پێبەخشینەوە دەهێنین. من پارەی ئامەدییەکان زۆر ناخەمە نێو ئەو پڕۆژانەوە. ئەم پڕۆژە گەورانەمان، بە پارەی ئەنقەرە و هەروەها بە پارەی جیهان جێبەجێ دەکەم. بەو قەرزانەی لە جیهانەوەیان دەهێنم، درووستی دەکەم. بەشێوەی قیست قەرزەکان دەدەمەوە. سندووقی جیهانی هەیە و پشت بەخوا دەیانهێنینەوە. سوودیان ناچێتە سەر. وتم، من زۆر کەس دەناسم. با شتێکی دیکەش بڵێم، هێڵی شەمەندەفەر تاوەکوو ئەرخەنیش دەڕوات. لە ناوەندی شارەکەش هەیە. ئێمە ئەو تراموایە تاوەکوو ئەرخەنی و بسملیش دەبەین. تاوەکوو گوندی چۆلی، تەپە دەیبەین. ئەو ئاسنانە پێکەوە دەبەستینەوە. ئەو کاتەی شەمەندەفەر ناڕوات، تراموا دەچێت و هەر کاتێک تراموا نەچێت، شەمەندەفەرەکە دەڕوات. هاوشارییەکانمان بە ئاسانی و بەخۆشییەوە دەتوانن بچنەوە ئەرخەنی و بسمل.
ڕووداو: پڕۆژەیەکی دیکە هەیە کە بۆ ئامەد زۆر گرنگە. لەبەر ئەوەی لە جیهان کەم شار هەن کە ڕووبار بە نێویاندا تێپەڕێت. لەنێو ئامەد ڕووباری دیجلە هەیە. پڕۆژەی گەلی دیجلە بەڵێنی حکومەت بوو. بەڵێنیدا و نەیکرد. لە هەڵبژاردنی 2014دا بەڕێز غالیب ئەنساریئۆغلۆ ئەم پڕۆژەیەی ڕاگەیاند، بەڵام نەیبردە سەر. تۆ ئەم پڕۆژەیە جێبەجێ دەکەیت؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: پشت بەخوا درووستی دەکەین. ئێمە لە پردی سیلڤان (پردی فارقین بەرەو فیسکایا) و سەرووترەوە گەلی درووست دەکەین. چونکە لەلای خوارەوە باخچەکانی حەوسەل هەن و ناتوانین دەستیان لێ بدەین، چونکە لەنێو لیستی میراتی جیهانی ڕێکخراوی یونسکۆدایە. کەس ناتوانێت دەستکاری ئەو شوێنە بکات. ئێمە پڕۆژەکە درووست دەکەین، بەڵام دەریاچە درووست ناکەین. ئاوەکە ڕاناگرین و بەنداو درووست ناکەین. ئێمە پردی زانکۆ و سەرووتری چاک دەکەین. لەلای کەبەش درووست دەکەین، لەو شوێنانەش پڕۆژە جێبەجێ دەکەین.
ڕووداو: کاتێک دەڵێین شارەوانی و باژێرڤانی، ئیتر بوومەلەرزەشمان بە بیر دێتەوە. چونکە لە دوایین بوومەلەرزەدا کە لە 11 شار قەوما و بە دەیان هەزار کەس مردن، خەڵک هەستیارە. بۆ ئەوەی شار لە بوومەلەرزەدا نەڕووخێت و تێکنەچێ، ئێوە چی دەکەن؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: بۆ بوومەلەرزە، خانووەکانمان بە پتەوی درووست دەکەین. زەویەکەمان زنار، بەرد و وشکە. خانووەکانمان لەسەر ئەم زەوییە درووست دەکەین. لە ڕووباری دیجلە تاوەکوو چیای قەرەچ داخ سەلامەتە. لە باغلار، فیسکایا و شەهیتلیک، چەند گەڕەکی بەوشێوەیە هەن، خانووە کۆنەکانیان دەڕۆخێنین، تێکیان دەدەین و لە شوێنیان خانووی نوێ درووست دەکەین. تەنیا 3-4 نهۆم درووست دەکەین، نهۆمی زیاد درووست ناکەین، بەهیچ شێوەیەک زیانیان پێناگەیێنین. پڕۆژەیەکی باش جێبەجێ دەکەین. لە قوتابخانە، مزگەوت، پارک و هەروەها لە شوێنە گشتییەکان، گۆڕانکارییەکی زۆر دەکەین.
ڕووداو: شارەوانی بە چی ئەو شتانە درووست دەکات؟ باغلار شوێنێکی زۆر گەورەیە. شارەوانی چۆن هێز دەداتە جێبەجێکردنی ئەم پڕۆژانە؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: توانای شارەوانییەکان زۆرە. کاتێک ئەو توانایە لەپێناو خەڵکی خۆت، بۆ ناوچەی خۆت بەکاربێنی، پارە تەواو نابێ. پارە کێشە نییە. ئەوەی زەحمەتە، کار بکەی و بە سەلامەتی کار بکەی، بە درووستی کار بکەی. کاتێک مەبەستت خزمەت بێت، حکومەت و خواش هاوکاریت دەکەن. توانای شارەوانییەکان زۆرە. ئەگەر بە باشی ئەو توانایانە بەکاربێنین، دەتوانین داهاتی شارەوانییەکانی پێ زیاد بکەین.
ڕووداو: با هەندێک لەسەر مژارەکانی دەرەوەی تەکنیک قسە بکەین. لە شارەوانی دا بۆ زمانی کوردی دەتەوێت چی بکەیت؟ تو کوردی، دایکت کوردە، باوکت کوردە، شار شارێکی کوردییە، تۆ بەنیازی چیت بۆ زمانی کوردی؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: بۆ زمانی کوردی هیچ کێشەیەک نییە. سەیری بکە چەند خۆش قسە دەکەین. بەرلە ئاکپارتی ئەمە نەبوو. قەدەخە بوو.
ڕووداو: قەیوومەکان هاتن و ناوەکانیان گۆڕی، تابلۆکانیان گۆڕی..
مەهمەت هالیس بیلدەن: قەیووم جیایە. کاتێک من بێمە سەر کار، قەیووم دەچنەوە. ئەگەر من بێم، ئیتر قەیوومەکان نامێنن، چونکە ئەوان بە هەڵبژاردن نەهاتوون، بەناچاری هاتوون.
ڕووداو: ئایا ئێوە بە کوردی خزمەت دەکەن؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: بێگۆمان دەیکەین. بەنیازم زۆر خزمەت بە کوردی بکەم. منیش کوردم و ئامەدیش (شارێکی) کوردییە. کوردی کولتوورە و کەسیش دژی کوردی نییە. کوردی زمانێکی خۆشە. کوردیش، تورکیش و لازیش دەوڵەمەندی ئێمەیە.
ڕووداو: لەبەر ئەوەی ئێمە لە ئامەدین، باسی کوردی دەکەین. ڕێگە دەدەن کە شانۆی کوردی هەبێ، فیستیڤاڵی کوردی بکرێن؟ ئایا کۆنسێرتی کوردی سازدەکەن یان نا، بۆ وێژەی کوردی ئایا خزمەتێک دەکەن یان نا؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: بێگومان. ئێمە ئێستا بە کوردی قسە دەکەین. بە کوردیش دەنووسین. تابلۆمان بە کوردی هەن. لە قوتابخانەکان وانەی بژاردە هەن. بەداخەوە هیچ کەس داوکاریی پێشکەش نەکرد، دەمەوێت هەموو هاوشارییەکانم بچن و بۆ منداڵەکانیان وانەی کوردی هەڵبژێرن. ئەم دەرفەتە هەمووی لەلایەن سەرۆککۆمارمان بەڕێز ڕەجەب تەییب ئەردۆغانەوە ئازاد کرا. کۆرسیش دەکەینەوە. بۆ دەنگبێژەکانمان دەرفەت دەڕەخسێنین. کورد و تورک لە دێرزەمانەوە بران. ئەوانەی جیاکاری بکەن، لە دژیان دەوەستینەوە. دەمانەوێت زیاتر لەمە گەشە بە برایەتیمان بدەین.
ڕووداو: دەپرسم. دانانی قەیوومەکانت پێ ڕاستە یان نا؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: کەیفم پێی نایێ، بەڵام بەناچاری هاتوونەتە ئێرە. دانانی قەیوومەکانم پێ ڕاست نییە.
ڕووداو: ئەگەر نەیبەیەوە، دووبارە قەیووم دادەنێن یان نا؟
مەهمەت هالیس بیلدەن: نازانم. ئێستا دەمەوێ تاوەکوو 31ی ئادار هەموو وزەم بخەمە سەر هەڵبژاردن. دەیبەمەوە. مانگێکە لە ئامەد دەگەڕێم. خەڵک منیان خۆشدەوێت. من دەبمە سەرۆک (شارەوانی). من دەیبەمەوە.[1]