کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و شاڼزەهەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1894ز): چن تۊمارێ ئینێ وەردەسەنە کە باس جە قۊمیاکا پېوەس پی ساڵېوە مەکەران:
* ڕەفعەت بەگ پەی ماوەو ساڵێ بییەن بە فەرمانڕەواو سلێمانی.
* ئەرەمەرزنای ڕېکۋزیاو تورکە لاوەکا دلۍ ئەستانەینە.
* ئەچی ساڵېنە، مسەفا ئاغاو عەبدوڵڵا ئاغای ئامان دنیا.
* سابیری شاعېر ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن.
* عەبدولڕەزاق بەدرخان، تاوەو ڕەفتارو تورکەکانە ناچاریۍ پەی یەریڤانی ڕەمان.
* ئەچی ساڵېنە، ئەرمەڼییەکۍ ناوچەو ساسۆنی، دەسشان دان چەکی و دژو سوارەی حەمیدی هۊرستېنۍ.
* ئەچی ساڵېوە تاکو ساڵەو 1896ز کوشتارو ئەرمەڼییەکا کە بە قەتڵ و عامو ئەرمەنەکا جە تاریخەنە ئەشناسیان، چن خېڵێ جە کوردەکا بە فیتۍ تورکەکا هېرششان کەردەن سەرو ئەرمەنەکاو کوشتارێ فرەشان چەنە کەردېنۍ، ئا چەکدارە کوردۍ پەنەشان واتېنۍ سوارەی حەمیدی.
* فردریک میوللری نەمسایی، جە ڤییەنا باسێش سەرو شېوە زوانی کرمانجی وەڵاکەردەنۆ.
* ئەچی ساڵېوە تاکو ساڵەو 1896ز نزیکەو (300) هەزار ئەرمەڼیۍ بە دەسو چەکدارەکا سوارەی حەمیدی و بە فیتۍ تورکەکا دلېنە بریێنۍ، ئانېچشا هەکە ڕزگارشان بییەن کۊچشا پەی ئێرانی و ڕووسیای کەردەن.
* حەسەن کەنوشی دەلۆیی شاعېر، ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن.
* مانگەو (5) ئی ساڵېنە، تورکەکۍ دەسێوەشا کیاستۍ پەی کوردەسانی بە مەبەسو لغاو کەردەو سوارەی حەمیدی، بەڵام جە ڕاسینە ئا دەسە پەی سەرکوتکەردەو شۆڕشو دەرسیمی بۍ.[1]